Biegli rewidenci i firmy audytorskie pod lepszym nadzorem

Nowelizacja przepisów zakłada wzmocnienie nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich. Przewiduje powołanie Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, która zastąpi Komisję Nadzoru Audytowego.

Co przewiduje ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw?

Celem wprowadzonych zmian jest wzmocnienie nadzoru publicznego nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich w Polsce.

Przewidziano też powołanie Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego, która zastąpi Komisję Nadzoru Audytowego. Nowelizacja zakłada więc przekształcenie dotychczasowego organu nadzoru publicznego – Komisji Nadzoru Audytowego - w odrębną instytucję – Polską Agencję Nadzoru Audytowego, wchodzącą w skład sektora finansów publicznych. Instytucja ta wyposażona została w osobowość prawną, będzie organem właściwym w rozumieniu dyrektywy 2006/43/WE oraz rozporządzenia UE nr 537/2014 sprawujący nadzór publiczny nad audytem w Polsce. Organami Agencji będą: Prezes Agencji i Rada Agencji, powoływani na 4 –letnie kadencje przez Ministra Finansów. Rada Agencji będzie wykonywała określone zadania Agencji z zakresu nadzoru publicznego sprowadzające się do podejmowania decyzji o charakterze systemowym dla funkcjonowania nadzoru publicznego. Prezes Agencji będzie kierował bieżącą działalnością Agencji oraz ją reprezentował. Koszty funkcjonowania Agencji, w tym sprawowania przez nią nadzoru publicznego, będą pokrywane co do zasady z jej przychodów własnych.

Agencja ma kontrolować wszystkie firmy audytorskie. Do zadań Polskiej Izby Biegłych Rewidentów, która wykonywała dotychczas znaczną część zadań dotyczących nadzoru publicznego nad firmami audytorskimi, będzie należało określanie krajowych standardów wykonywania zawodu biegłego rewidenta, zasad etyki zawodowej oraz kontrola doskonalenia zawodowego, a także zatwierdzanie i rejestracja biegłych rewidentów.

Agencja, jako organ nadzorczy, wyposażona zostanie w nowe narzędzia dochodzeniowe i sankcyjne w odniesieniu do usług objętych standardami wykonywania zawodu, świadczonych przez biegłego rewidenta w imieniu firmy audytorskiej. Do kompetencji Agencji będzie należał zarówno nadzór nad działalnością jednostek zainteresowania publicznego, jak i podmiotów nie będących jednostkami zainteresowania publicznego. Agencja będzie odpowiedzialna za kontrole poprawności usług objętych krajowymi standardami wykonywania zawodu, innymi niż badania ustawowe. Agencja będzie miała uprawnienia do prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec wszystkich biegłych rewidentów, którzy dopuścili się przewinienia dyscyplinarnego w związku ze świadczonymi usługami, objętymi standardami wykonywania zawodu. Wyłączną kompetencją Agencji będzie również prowadzenie postępowań administracyjnych i nakładanie kar na wszystkie firmy audytorskie za przewinienia popełnione w związku ze świadczeniem przez nie usług atestacyjnych i pokrewnych.

W kompetencji Polskiej Izby Biegłych Rewidentów pozostanie ustanawianie krajowych standardów wykonywania zawodu, krajowych standardów kontroli jakości oraz zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów, kontrola wypełniania przez biegłych rewidentów obowiązków z zakresu obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów, a także wykonywanie zadań z zakresu zatwierdzania i rejestracji biegłych rewidentów.

Zmienione zostały również zasady wnoszenia opłat z tytułu nadzoru nad wszystkimi firmami audytorskimi. Dotychczas opłaty od przychodów osiąganych w związku z wykonywaniem czynności rewizji finansowej w jednostkach innych niż jednostki zainteresowania publicznego były wnoszone do Polskiej Izby Biegłych Rewidentów. Nowelizacja zakłada, iż opłata ta będzie wnoszona wyłącznie do organu nadzoru publicznego, a samorząd będzie otrzymywał środki na pokrycie kosztów realizacji zadań wykonywanych w ramach nadzoru publicznego bezpośrednio od Agencji.

Kiedy zmiany wchodzą w życie?

Przewidziano, że ustawa wejdzie w życie wejdzie  po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (tj. 5 września 2019 r.), z wyjątkiem przepisów:

• art. 1 pkt 1 lit. a, pkt 45, 50 i 52, art. 3, art. 5, art. 9, art. 11, art. 12, art. 19 i art. 28, które wchodzą w życie po upływie 21 dni od dnia ogłoszenia (tj. 12 września 2019 r.);
• art. 1 pkt 2–23, 26–44, 46–49, 51 i 53–110, art. 2, art. 4, art. 6–8, art. 10, art. 13, art. 14, art. 20, art. 22, art. 23, art. 26, art. 27, art. 31, art. 34–36, art. 38, art. 39 i art. 41, które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.;
• art. 42 i art. 43, które wchodzą w życie z dniem wystąpienia Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 zdanie drugie Traktatu o Unii Europejskiej.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl