Fundusz Solidarnościowy

Co przewiduje ustawa z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw? 

Celem ustawy z dnia 20 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw jest rozszerzenie zadań Funduszu o wsparcie finansowe emerytów i rencistów, o którym mowa w przepisach odrębnych. W związku z istotną zmianą charakteru Funduszu, ustawa wprowadza zmianę nazwy Funduszu i zmianę tytułu ustawy – z ustawy o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych na ustawę o Funduszu Solidarnościowym.

Nowelizacja rozszerza zakres zadań realizowanych przez fundusz, który zmieni nazwę na Fundusz Solidarnościowy. Umożliwia udzielenie wsparcia z jego środków nie tylko osobom niepełnosprawnym, ale także kolejnym grupom społecznym, czyli emerytom i rencistom. Zgodnie z nowelizacją Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych zmieni nazwę na Fundusz Solidarnościowy, a pieniądze z niego będą mogły być przeznaczane nie tylko na osoby niepełnosprawne, ale także na emerytów i rencistów. Z pieniędzy Funduszu będą więc finansowane tzw. trzynaste emerytury wraz z kosztami ich obsługi, jak również renta socjalna i zasiłek pogrzebowy, który przysługuje w razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną.

W wyniku zmian w ustawie rozszerzeniu ulega zakres świadczeń finansowanych z Funduszu o:

1. jednorazowe roczne świadczenie finansowe dla emerytów i rencistów wraz z kosztami obsługi wypłaty tego świadczenia;
2. rentę socjalną i zasiłek pogrzebowy, o których mowa w ustawie o rencie socjalnej, oraz koszty ich obsługi;
3. koszty świadczeń zdrowotnych związanych z wydawaniem orzeczeń dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Zgodnie z nowelizacją pieniądze na refundację tzw. trzynastych emerytur i rent, wypłaconych w 2019 r. z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS), są kosztami Funduszu Solidarnościowego, który przekaże do FUS pieniądze na refundację tego świadczenia. Minister finansów wpłaci do Funduszu Rezerwy Demograficznej pieniądze z budżetu państwa, zablokowane w części dotyczącej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Funduszowi z kolei zostanie udzielona nieoprocentowana pożyczka do 9 mld zł z Funduszu Rezerwy Demograficznej.

Ponadto, w jednej z wprowadzanych zmian (art. 31a ust. 4) został dodany przepis, na podstawie którego w 2019 r. Funduszowi Solidarnościowemu zostanie udzielona nieoprocentowana pożyczka w kwocie do 9 000 000 tys. zł ze środków Funduszu Rezerwy Demograficznej, zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Ustawa zobowiązuje również Fundusz do przekazania w 2019 r. środków na refundację świadczenia, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o jednorazowym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów w 2019 r., wypłaconego w 2019 r., do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa przewiduje ponadto, że środki na refundację jednorazowego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 4 kwietnia 2019 r. o jednorazowym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów w 2019 r., wypłacone w 2019 r. z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, będą stanowiły koszty Funduszu.

W ustawie zmieniono maksymalny limit wydatków w latach 2019–2028, będących skutkiem finansowym ustawy, z 23 694 tys. zł do 32 244 tys. zł. W wyniku nowelizacji maksymalny limit wydatków w latach 2019–28 zwiększy się więc z prawie 23,7 mln zł do 32,2 mln zł. Źródło przychodów funduszu stanowią obowiązkowa składka w wysokości 0,15% podstawy wymiaru składki na Fundusz Pracy, a także danina solidarnościowa od dochodów osób fizycznych w wysokości 4% nadwyżki dochodów powyżej 1 mln zł za rok podatkowy. Suma dochodów będzie pomniejszana o zapłacone składki na ubezpieczenia społeczne. Pierwszy raz daninę najbogatsi podatnicy zapłacą w 2020 r. od dochodów uzyskanych w 2019 r.

W wyniku zmiany nazwy Funduszu, ustawa wprowadza konsekwentnie zmiany do kilkunastu ustaw, które polegają na przywołaniu nowego tytułu ustawy i nazwy Funduszu.

W zmianach do innych ustaw wprowadzona została również zmiana do ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, polegająca na poszerzeniu katalogu sytuacji, w których świadczeniobiorcy na podstawie ustawy przysługują orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie świadczeniobiorcy. Dotyczy to sytuacji związanych z uzyskaniem świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Ustawa poszerza ponadto katalog przychodów Narodowego Funduszu Zdrowia o środki finansowe pozyskane z Funduszu Solidarnościowego na sfinansowanie kosztów świadczeń zdrowotnych związanych z wydawaniem orzeczeń dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Kiedy zmiany wchodzą w życie?

Ustawa wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z wyjątkiem:

1. przepisów dotyczących finansowania renty socjalnej i zasiłku pogrzebowego ze środków Funduszu, które wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.;
2. przepisu zmieniającego ustawę o finansach publicznych, w konsekwencji zmiany nazwy Funduszu oraz dodania do zadań Funduszu finansowania kosztów świadczeń zdrowotnych związanych z wydawaniem orzeczeń dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji, który wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2021 r.

SFWON

Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych został uruchomiony 1 stycznia 2019 roku. Ma on na celu wsparcie społeczne, zawodowe, zdrowotne i finansowe osób niepełnosprawnych.

W pierwszym roku funkcjonowania Fundusz jest zasilany z części składki odprowadzanej od wynagrodzeń na Fundusz Pracy. Zasadniczym źródłem finansowania funduszu będzie danina solidarnościowa. Będą ją płaciły co roku te osoby fizyczne, których dochody w danym roku podatkowym przekroczą 1 mln zł. Po raz pierwszy daninę najbogatsi podatnicy zapłacą w 2020 roku od dochodów uzyskanych w 2019 roku.

W 2019 roku uruchomiono cztery programy, które finansowane były w ramach SFWON. To: usługi opiekuńcze dla osób niepełnosprawnych, opieka wytchnieniowa, centra opiekuńczo-mieszkalne oraz program asystent osobisty osoby niepełnosprawnej. Zgodnie z planem działania na 2020 rok, wszystkie te programy będą realizowane również w przyszłym roku.

Ze środków Funduszu finansowane jest również świadczenie uzupełaniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. W 2020 roku na świadczenie przeznaczone zostanie ok. 4,5 mld złotych.