Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach gwarantowanych przez Skarb Państwa

Nowe zasady ubezpieczeń gwarantowanych przez Skarb Państwa z podpisem Prezydenta

Prezydent Andrzej Duda podpisał 7 września 2023 r. nowelizację ustawy o ubezpieczeniach gwarantowanych przez Skarb Państwa. Dzięki nowym rozwiązaniom więcej podmiotów będzie mogło skorzystać z ubezpieczeń gwarantowanych. Ustawa umożliwi również zabezpieczenie projektów proekologicznych związanych z transformacją energetyczną.

- "Wartość ubezpieczonych transakcji w kraju i w eksporcie wyniosła w 2022 r. ponad 145 mld  zł. KUKE ubezpiecza obecnie transakcje sprzedaży w 120 krajach na całym świecie. Nowe rozwiązania prawne ułatwią m.in. tworzenie elastycznych instrumentów finansowych dla polskich firm w zakresie ubezpieczeń eksportowych, a to ułatwi ekspansję  eksporterów na świecie" - powiedział minister rozwoju i technologii Waldemar Buda. - "KUKE pełni rolę oficjalnej agencji ubezpieczeń kredytów eksportowych (Export Credit Agency - ECA) i  jako jedyna w Polsce oferuje ubezpieczenia gwarantowane przez Skarb Państwa. Dzięki nowej ustawie rozszerzony zostanie katalog oferowanych przez KUKE ubezpieczeń, jak również katalog podmiotów uprawnionych do korzystania z tego rodzaju ubezpieczeń – o oddziały przedsiębiorców zagranicznych oraz podmioty dokonujące inwestycji w Polsce służące transformacji energetycznej kraju" - dodał wiceminister Grzegorz Piechowiak.

Co przewiduje ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw?

W obecnym stanie prawnym działalność Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A., zwanej dalej „KUKE”, prowadzona na podstawie zmienianej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych, zwanej dalej „ustawą o   KUKE”, jest działalnością o charakterze stricte agencji ubezpieczeń eksportowych, ukierunkowaną na wsparcie, w sposób bezpośredni lub pośredni, aktywności eksportowej polskich przedsiębiorców. Proponowane w ustawie rozwiązania rozszerzają zaś mandat ustawowy KUKE również o działalność niezwiązaną z eksportem. W ustawie zaproponowano więc, aby wszystkie ubezpieczenia oferowane w oparciu o ustawę o KUKE nosiły wspólne miano „ubezpieczeń gwarantowanych”, a nie, tak jak dotychczas – „ubezpieczeń eksportowych”. Powyższe skutkowało także zmianą określenia przedmiotu ustawy w jej tytule.

Ustawa będzie dawać możliwość reasekuracji przez KUKE ryzyk pokrywanych ubezpieczeniami z działu II z grup 3–7 i 9–16 załącznika do ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, o ile ryzyka te nie wystąpiły na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i mają zarazem charakter nadzwyczajny, każdorazowo określany przez Radę Ministrów w akcie wykonawczym do ustawy.

  KUKE będzie także mogła oferować ochronę ubezpieczeniową w zakresie umów lub inwestycji realizowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, umożliwiających rozpoczynanie, kontynuowanie lub rozwijanie działalności gospodarczej wnoszącej istotny wkład w łagodzenie zmian klimatu, o której mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Ubezpieczenie takie obejmować będzie szkody poniesione przez ubezpieczającego lub ubezpieczonego:

1. w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania umowy przez kontrahenta albo
2. w wyniku realizacji inwestycji

– pod warunkiem, że szkody te będą następstwem zdarzeń określonych jako ryzyko handlowe, polityczne lub nierynkowe. Ubezpieczenie takie będzie mogło być udzielone także w przypadku niespełnienia wymogu krajowego pochodzenia produktów i usług.

Nowelizacja rozszerza katalog podmiotów mogących korzystać z ochrony ubezpieczeniowej KUKE o polskie oddziały przedsiębiorców zagranicznych, które dokonują eksportu krajowych towarów i usług.

Krajowi przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z takiej ochrony także w przypadku dokonywania inwestycji bezpośrednich za granicą za pośrednictwem swoich podmiotów zależnych mających siedzibę za granicą.

Ochrona będzie także przysługiwała członkom konsorcjum, w skład którego wchodzić będą przedsiębiorca krajowy lub jego przedsiębiorca zależny, lub oddział przedsiębiorcy zagranicznego mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli w ramach tego konsorcjum będzie mieć miejsce:

1. eksport krajowych produktów i usług;
2. sprzedaż przez przedsiębiorcę zależnego za granicą towarów i usług, które stanowiły towary lub usługi krajowe;
3. inwestycja bezpośrednia za granicą.

Ubezpieczeniem KUKE będą mogły być także objęte inwestycje podejmowane w celu realizacji kontraktów eksportowych  - ubezpieczenie takie obejmie szkody poniesione przez ubezpieczającego w związku z realizacją danej inwestycji, jeżeli szkody te będą następstwem zdarzeń określonych jako ryzyko polityczne.

Zmianie ulegnie nazwa dotychczasowego Komitet Polityki Ubezpieczeń Eksportowych – który stanie się  Komitetem Polityki Ubezpieczeń Gwarantowanych przez Skarb Państwa. Do zadań Komitetu dodane zostanie określanie szczegółowych kryteriów branych pod uwagę przy ocenie zaistnienia interesu Rzeczypospolitej Polskiej oraz ocena zaistnienia takiego interesu w danym przypadku (wystąpienie takiego interesu upoważnia do udzielenia ubezpieczenia gwarantowanego pomimo niespełniania wymogu krajowego pochodzenia produktu lub usługi).

Nowelizacja wprowadza także zmiany w ustawie z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne – zmierzające przede wszystkim do uniemożliwienia przejmowania kontroli w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną przez osoby inne niż farmaceuci lub spółki z ich udziałem oraz przez podmioty, które już prowadzą, w sposób bezpośredni lub pośrednio, co najmniej 4 apteki ogólnodostępne. Niedopuszczalne będzie także przejęcie kontroli nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną przez osobę, która wchodzi w skład organów spółki posiadającej zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej lub zajmującej się pośrednictwem w obrocie produktami leczniczym. Ograniczenia powyższe nie będą stosowane do przejęcia kontroli w wyniku nabycia spadku. Naruszenie zakazu przejęcia kontroli skutkować będzie cofnięciem przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, w drodze decyzji administracyjnej, zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej dla podmiotu, nad którym została przejęta kontrola, oraz nałożeniem przez organ inspekcji farmaceutycznej kary pieniężnej od 50 000 zł do 5 mln zł na podmiot przejmujący niedozwoloną kontrolę w rozumieniu ustawy. Zgodnie z art. 12 ustawy przepisy dotyczące niedozwolonego przejęcia kontroli będą miały zastosowanie do przejęcia kontroli, które nastąpi po dniu wejścia w życie ustawy.

Ustawa dokonuje również nowelizacji ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego – wydłużając okres tymczasowego zarządu przymusowego, jaki może być ustanawiany na jej podstawie (z 12 do 24 miesięcy).

Nowelizacja dokonuje uchylenia ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów eksportowych o stałych stopach procentowych, określając jednocześnie zasady stosowane do spraw „w toku”.

Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem niektórych przepisów, które wchodzą w życie w późniejszym terminie.

Nowe możliwości dla polskich firm

Nowelizacja wprowadza możliwość reasekuracji przez Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych komercyjnym zakładom ubezpieczeniowym części ryzyk polskich przedsiębiorców, które to ryzyka będą w okresie reasekuracji objęte ochroną ubezpieczeniową.

Rozwiązania zawarte w ustawie umożliwią szybką reakcję na ewentualne globalne wydarzenia. Ustawa wprowadza możliwość reasekuracji przez KUKE ponoszonych przez polskich przedsiębiorców ryzyk nadzwyczajnych. Przepisy zawarte w nowelizacji określają zakres ryzyk, które może reasekurować KUKE. Nowelizacja wprowadza możliwość reasekuracji przez KUKE ubezpieczeń casco i OC w transporcie.

Polscy eksporterzy będą mogli ubezpieczać zakup towarów i podzespołów wykorzystywanych w procesie produkcyjnym, które są niedostępne lub występują w ograniczonej ilości w Polsce, co może zapobiec ewentualnym zakłóceniom łańcucha dostaw. Polskie firmy zwiększą dzięki temu obroty handlowe z zagranicą i rozszerzą współpracę z firmami zagranicznymi. Będzie to możliwe poprzez wdrożenie do oferty KUKE ubezpieczenia zwrotu zaliczki zapłaconej przez ubezpieczającego na potrzeby dostawy importowej z krajów rozwijających się. Rozwiązania tego typu zostały już wprowadzone w innych krajach europejskich np. w Szwecji, Norwegii i Hiszpanii.

Nowelizacja wprowadza też rozszerzenie legitymacji KUKE do oferowania ochrony ubezpieczeniowej również w zakresie projektów pozaeksportowych. Chodzi tutaj o ograniczenie podmiotom prywatnym i publicznym ryzyka w zakresie ich działalności służącej transformacji energetycznej Polski i rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. Rozszerzanie systemu wsparcia jest również konieczne dla dalszego rozwoju projektów proekologicznych, w tym OZE.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl