Nowi sędziowie Sądu Najwyższego powołani

Prezydent powołał nowych sędziów Sądu Najwyższego

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda wręczył 10 października 2018 r. w Pałacu Prezydenckim akty powołania do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego. Do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN Prezydent RP powołał 19 sędziów, do Izby Cywilnej – siedmiu i do Izby Karnej – jednego. 

Nowo powołani sędziowie złożyli wobec Prezydenta RP ślubowanie. 

– "Większość z Państwa to jak na standardy Sądu Najwyższego ludzie młodzi. I chcemy, żeby tacy właśnie byli i takie spojrzenie nowe, młode mieli sędziowie polskiego Sądu Najwyższego. To niezwykle istotne. A zarazem jesteście Państwo ludźmi, którzy mają już za sobą ogromne doświadczenie życiowe i ogromne doświadczenie prawnicze, a ono także jest potrzebne" – powiedział Andrzej Duda podczas uroczystości.

Prezydent podkreślił, że należy dziś odbudować dobre imię wymiaru sprawiedliwości i poczucie sprawiedliwości wśród społeczeństwa, ponieważ ponad 70 % ludzi postrzega w wymiar sprawiedliwości i jego instytucje negatywnie.

W uroczystości w Pałacu Prezydenckim uczestniczył także Zastępca Szefa KPRP Paweł Mucha wraz z kierownictwem Kancelarii Prezydenta. 

Kto został sędzią SN?

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego powołani zostali: 

1. Antoni Bojańczyk
2. Leszek Bosek
3. Dariusz Czajkowski
4. Paweł Czubik
5. Tomasz Demendecki
6. Marek Dobrowolski
7. Jacek Grela
8. Beata Janiszewska
9. Marcin Krajewski
10. Paweł Księżak
11. Joanna Lemańska
12. Marcin Łochowski
13. Małgorzata Manowska
14. Joanna Misztal-Konecka
15. Oktawian Nawrot
16. Janusz Niczyporuk
17. Adam Redzik
18. Mirosław Sadowski
19. Marek Siwek
20. Ewa Stefańska
21. Wojciech Sych
22. Tomasz Szanciło
23. Maria Szczepaniec
24. Krzysztof  Wiak
25. Jacek Widło
26. Kamil Zaradkiewicz
27. Grzegorz Żmij

Zobacz także: Minister Mucha: Przywracamy fundamenty zaufania do wymiaru sprawiedliwości. 

Bez czekania na rozstrzygnięcia TSUE

Powołując nowych sędziów Sądu Najwyższego, Prezydent nie czekał na rozstrzygnięcia TSUE.

2 sierpnia 2018 r. Sąd Najwyższy przedstawił pięć pytań prejudycjalnych do Trybunału Sprawiedliwości UE oraz zawiesił stosowanie przepisów ustawy o SN określających zasady przechodzenia sędziów SN w stan spoczynku

Pytania zadał skład powiększony Sądu Najwyższego, powołany do rozpoznania zagadnienia prawnego przedstawionego w sprawie z zakresu unijnej koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (sprawa w SN o sygn. III UZP 4/18).

Skład powiększony uznał, że przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania sprawy, należy wyjaśnić kwestie wstępne, wymagające wykładni przepisów unijnego prawa (pochodnego oraz wtórnego) w związku z wyznaczeniem do udziału w rozpoznaniu zagadnienia prawnego dwóch sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, którzy ukończyli 65 lat.

Jednocześnie Sąd Najwyższy, zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE zastosował środek zabezpieczający i postanowił zawiesić stosowanie przepisów ustawy o Sądzie Najwyższym określających zasady przechodzenia sędziów SN w stan spoczynku – zarówno w zwykłym trybie jak i w przepisach przejściowych (art. 111 § 1 i §1a, art. 37 oraz art. 39 ustawy o SN).

Skład powiększony Sądu Najwyższego zadał pięć pytań prejudycjalnych.

Pierwsze pytanie prejudycjalne dotyczy wykładni przepisów Traktatów (art. 2, 4 ust. 3, art. 19 ust. 1 TUE i art. 267 TFUE) oraz Karty Praw Podstawowych (art. 47) w zakresie dotyczącym zasady nieusuwalności sędziów, która to zasada jest w ocenie Sądu Najwyższego łamana zawsze, gdy ustawodawca krajowy zdecyduje się na obniżenie wieku emerytalnego oraz zastosowanie nowego niższego wieku emerytalnego do sędziów wbrew woli tych sędziów.

Drugie pytanie prejudycjalne dotyczy wykładni tych samych przepisów prawa unijnego w kontekście przepisów ustawy o SN uzależniających możliwość dalszego orzekania przez sędziego od zgody organu władzy wykonawczej (Prezydenta RP za kontrasygnatą Premiera RP). Zdaniem Sądu Najwyższego takie rozwiązanie jest nie do pogodzenia z rozumieniem zasady niezależności sądów i niezawisłości sędziów przyjętym w dotychczasowym orzecznictwie TSUE oraz orzecznictwie ETPCz.

Trzecie pytanie Sądu Najwyższego dotyczy wykładni dyrektywy Rady 2000/78 zakazującej dyskryminacji ze względu na wiek. Sąd Najwyższy wnosi o potwierdzenie wykładni dokonanej przez TSUE w sprawie C-286/12, Komisja przeciwko Węgrom. Sąd Najwyższy uznał, że ze względu na powagę sytuacji oraz konieczność ewentualnego zastosowania dyrektywy 2000/78 praz Sąd Najwyższy w odniesieniu do sędziów tego Sądu, zasadne jest uzyskanie wyroku TSUE dotyczącego wykładni prawa unijnego odnoszącej się wprost do regulacji ustawy o SN. Dlatego Sąd Najwyższy postanowił nie odwoływać się do instytucji acte eclaire.

Czwarte pytanie zadano w związku z potrzebą doprecyzowania przez TSUE w jaki sposób sąd krajowy będący w takiej sytuacji jak Sąd Najwyższy powinien zapewnić skuteczność unijnemu zakazowi dyskryminacji ze względu na wiek. Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że odpowiedź TSUE powinna zmierzać do tego, by każdy skład orzekający z udziałem sędziego w wieku 65+ mógł odmówić zastosowania przepisów ustawy o SN dyskryminujących sędziów ze względu na wiek i orzekać z udziałem takiego sędziego niezależnie od wyrażenia przez Prezydenta RP zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego.

Piąte pytanie dotyczy obowiązków Sądu Najwyższego jako sądu unijnego w zakresie stosowania środków zabezpieczających. Stosowne zabezpieczenie Sąd Najwyższy zastosował na podstawie przepisów KPC związku z art. 4 ust. 3 TUE i orzecznictwem TSUE. Z uwagi na ograniczoną liczbą wypowiedzi TSUE oraz kontrowersje związane ze stosowaniem środków tymczasowych wymaganych przez prawo unijne lecz nieprzewidzianych w prawie krajowym, Sąd Najwyższy uznał, że należy podnieść ponownie poddać pod rozwagę TSUE kwestię stosowania jako środka zabezpieczającego instytucji tymczasowej odmowy zastosowania przepisów prawa krajowego sprzecznych z prawem unijnym.

Z uwagi na znaczenie udzielenia odpowiedzi na pytania prejudycjalny dla możliwości wykonywania przez Sąd Najwyższy jego zadań z udziałem sędziów w wieku 65+, Sąd Najwyższy wniósł o zastosowanie przez TSUE trybu przyspieszonego.

Sąd Najwyższy, zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem TSUE, na podstawie art. 755 § 1 k.p.c. postanowił zawiesić stosowanie art. 111 § 1 i §1a, art. 37 oraz art. 39 ustawy o Sądzie Najwyższym.

Zob. uzasadnienie postanowienia SN

Następne pytania prejudycjalne zostały wysłane do Trybunału Sprawiedliwości UE 8 sierpnia 2018 r.

Do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przesłane zostało pytanie prejudycjalne w sprawie z odwołania sędzi SN Anny Owczarek od uchwały KRS (Opinia z dnia 12 lipca 2018 r. w przedmiocie dalszego zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego).

Pytanie prejudycjalne, z którym 1 sierpnia 2018 r. Sąd Najwyższy zwrócił się do Trybunału w sprawie z odwołania sędzi SN Anny Owczarek (sygn. akt III PO 6/18):

Czy art. 47 Karty Praw Podstawowych w związku z art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U.UE. Polskie wydanie specjalne Rozdział 05, Tom 04, s. 79) należy interpretować w ten sposób, że w przypadku wniesienia do sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego środka zaskarżenia opartego na zarzucie naruszenia zakazu dyskryminacji ze względu na wiek wobec sędziego tego sądu wraz z wnioskiem o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu, sąd ten – w celu udzielenie ochrony uprawnieniom wynikającym z prawa unijnego przez zastosowanie środka tymczasowego przewidzianego w prawie krajowym – ma obowiązek odmówić zastosowania przepisów krajowych zastrzegających właściwość w sprawie, w której wniesiono środek zaskarżenia, dla komórki organizacyjnej tego sądu, która nie działa ze względu na niepowołanie orzekających w niej sędziów?

W sprawie tej Sąd Najwyższy postanowił wstrzymać wykonanie uchwały z dnia 12 lipca 2018 r. „Opinia Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 12 lipca 2018 r. w przedmiocie dalszego zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego przez Annę Owczarek” przez nakazanie powstrzymania się od przekazania uchwały Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej do czasu rozpoznania odwołania.

W związku ze skierowaniem do TSUE powyższego pytania prejudycjalnego Sąd Najwyższy 1 sierpnia br. wydał postanowienia o tożsamej treści w sprawach z odwołań sędziego SN Józefa Iwulskiego (sygn. III PO 4/18) oraz sędzi SN Marii Szulc (sygn. III PO 5/18) od uchwał KRS z dnia 12 lipca 2018 r.

Zob.:

• Postanowienie SN w sprawie o sygn. akt III PO 6/18
• Postanowienie SN w sprawie o sygn. akt III PO 5/18
• Postanowienie SN w sprawie o sygn. akt III PO 4/18

24 sierpnia 2018 r. do Sądu Najwyższego wpłynęły pozwy o ustalenie istnienia stosunku służbowego sędziego Sądu Najwyższego

W dniu 22 sierpnia 2018 r. do Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego wpłynęły dwa bardzo zbliżone w swej treści pozwy Sędziów Sądu Najwyższego Krzysztofa Cesarza i Andrzeja Siuchnińskiego, w których Sędziowie, reprezentowani przez profesjonalnych pełnomocników, domagają się ustalenia, że stosunek służbowy sędziego w stanie czynnym, istniejący w dniu 3 lipca 2018 r. między każdym z powodów a Sądem Najwyższym, nie wygasł z dniem 4 lipca 2018 r., lecz trwa nadal (sygn. III PO 8/18 i III PO 9/18).

Jako środek prawny dla uzyskania ochrony wykorzystano w tym wypadku powództwo o ustalenie prawa lub stosunku prawnego przewidziane w art. 189 kodeksu postępowania cywilnego, które pozwala na usunięcie - mocą rozstrzygnięcia sądu - stanu niepewności prawnej, w tym wypadku nie tylko w zakresie praw i obowiązków stron stosunku służbowego łączącego Sędziego SN z tym Sądem, ale - przede wszystkim - zagrażającego gwarancjom realizacji prawa obywateli do sądu.

Wystąpienie z pozwami następuje bowiem w stanie faktycznym, w którym każdy z powodów odebrał skierowany do Niego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej list z 4 lipca 2018 r. zawierający stwierdzenie: „Na podstawie art. 39 w związku z art. 111 § 1 ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2018 r. poz. 5 z późn. zm.) zawiadamiam, że datą przejścia Pana Sędziego w stan spoczynku jest dzień 4 lipca 2018 r.” 

Wskazany w ww. piśmie art. 111 § 1 ustawy o Sądzie Najwyższym przewiduje przejście w stan spoczynku z dniem 4 lipca br. sędziów, którzy ukończyli 65. rok życia do dnia wejścia w życie tej ustawy (co nastąpiło 3 kwietnia 2018 r.) albo w okresie trzech miesięcy od tego dnia. Tymczasem do momentu wejścia w życie obecnie obowiązującej ustawy o SN sędziowie przechodzili w stan spoczynku po osiągnięciu 70. roku życia.

Z uwagi jednak na podnoszoną przez powodów istotną wadliwość (zarówno w aspekcie formalnym, jak i materialnym) czynności urzędowej Prezydenta RP, której odzwierciedleniem miały być – jak należy przyjmować - skierowane do powodów listy z 4 lipca 2018 r., brak jest pewności, czy począwszy od 4 lipca 2018 r. powodowie mogą nadal sprawować władzę sądowniczą, a tym samym wydawać wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, czy przysługuje Im prawo dostępu do akt sądowych, w tym zawartych w nich danych osobowych i innych informacji chronionych prawem. Usunięcie tej niepewności powinno nastąpić jak najszybciej przez wydanie autorytatywnego rozstrzygnięcia sądu.

W pozwach został także zamieszczony wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia na podstawie art. 755 § 1 k.p.c. w związku z art. 730 § 1 k.p.c., w związku z art. 13 § 2 tego kodeksu, przede wszystkim przez wydanie postanowienia zakazującego Prezydentowi RP (a w określonych okolicznościach także Krajowej Radzie Sądownictwa) podejmowania jakichkolwiek czynności, które mogłyby prowadzić do powołania sędziów SN na miejsca „zwolnione” wskutek rzekomego przekształcenia się z mocy art. 111 § 1 ustawy o SN łączącego powodów z Sądem Najwyższym stosunku służbowego sędziego tego Sądu w stanie czynnym w stosunek służbowy sędziego w stanie spoczynku ze skutkiem w postaci pozbawienia powodów możliwości sprawowania władzy sądowniczej.

Takie zabezpieczenie roszczeń powodów jest niezbędne, by zapobiec sytuacji, w której nastąpią nieodwracalne skutki prawne w postaci powołania (nowych) sędziów Sądu Najwyższego na miejsca zajmowane przez powodów, co spowodowałoby, że ewentualne rozstrzygnięcie sądu uwzględniające żądania powodów będzie bezskuteczne.

Powodowie upatrują wadliwości aktu Prezydenta RP w tym, że został oparty na regulacjach zawartych w art. 111 § 1 w związku z art. 37 i 39 ustawy o SN, które są sprzeczne zarówno z Konstytucją RP, jak i z prawem międzynarodowym (w tym Konwencją nr 111 Międzynarodowej Organizacji Pracy) i prawem Unii Europejskiej, gdyż naruszają zasadę nieusuwalności sędziów (art. 180 ust. 1 Konstytucji) oraz zakaz dyskryminacji ze względu na wiek przewidziany w art. 2 ust. 2 dyrektywy Rady 2000/78/WE z 27 listopada 2000 r.

Co więcej, skoro do momentu wejścia w życie obecnie obowiązującej ustawy o SN sędziowie przechodzili w stan spoczynku po osiągnięciu 70. roku życia, to unormowanie zawarte w art. 111 § 1 tej ustawy jest sprzeczne o zasadą ochrony praw nabytych oraz narusza zakaz działania prawa wstecz wywodzony z art. 2 Konstytucji.

Ponadto, jak podnoszą powodowie, brak kontrasygnaty (współpodpisu) Prezesa Rady Ministrów na akcie urzędowym Prezydenta RP stwierdzającym datę przejścia powodów w stan spoczynku powoduje, że akty te są nieważne z mocy Konstytucji (art. 144 ust. 2) i nie wywołują żadnych skutków prawnych. Z wymagania uzyskania kontrasygnaty Premiera są bowiem zwolnione jedynie akty urzędowe Prezydenta RP wymienione w art. 144 ust. 3 Konstytucji (przepis zawiera zamknięty katalog 30-u aktów określanych mianem prerogatyw). Akt podlegający ocenie w sprawach wszczętych przez powodów nie należy do tej ostatnio wymienionej kategorii.

Powodowie oczekują, że - wobec wskazanej istotnej wadliwości regulacji prawnych zawartych w ustawie o SN oraz aktów urzędowych Prezydenta RP podejmowanych na podstawie tych przepisów - Sąd orzekający w sprawach wszczętych pozwami zastosuje bezpośrednio właściwe przepisy Konstytucji i przepisy prawa unijnego, pominie zaś wskazane przepisy ustawy o SN jako niezgodne z normami prawnymi wyższego rzędu.

Zgodnie z art. 27 § 1 pkt 2 ustawy o SN rozpoznawanie spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych dotyczących sędziów Sądu Najwyższego oraz przeniesienia sędziego SN w stan spoczynku, a taki właśnie charakter mają sprawy wszczęte omawianymi pozwami, należy do kompetencji Izby Dyscyplinarnej SN. W sytuacji jednakże, gdy do dnia złożenia pozwów nie powołano jeszcze sędziów tej nowej izby SN, a więc izba ta jeszcze w ogóle nie funkcjonuje, oraz wobec konieczności zapewnienia powodom środka realizacji prawa do sądu, określonego w art. 45 Konstytucji znajdującego oparcie w zasadzie skutecznej ochrony sądowej obowiązującej w prawie unijnym, za właściwą do rozpoznania spraw wszczętych pozwami Sędziów SN uznano Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

W tym kontekście w pozwach sformułowano także wniosek o skierowanie przez Sąd, który będzie orzekał w sprawach, pytania do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, mającego na celu uzyskanie stanowiska Trybunału w kwestii możliwości odmowy zastosowania przepisów krajowych przewidujących kompetencje do rozstrzygania spraw danego rodzaju dla komórki organizacyjnej właściwego sądu, która nie działa z powodu niepowołania sędziów, którzy mają w niej orzekać.

Zob.: Komunikat Rzecznika Prasowego SN z dnia 24 sierpnia 2018 r.

Następnie kolejne pytania prejudycjalne Sądu Najwyższego przesłano do Trybunału Sprawiedliwości UE

Sad Najwyższy w dniu 30 sierpnia br. wystąpił do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w kolejnymi pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi niezależności władzy sądowniczej (sygn. III PO 7/18).

W ocenie Sądu Najwyższego powstały poważne wątpliwości czy sposób wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa, a następnie sposób jej funkcjonowania nie zdestabilizował jej niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej oraz czy tak uformowany organ może dokonać wyboru sędziów nowej izby Sądu Najwyższego, którym towarzyszyć będzie status niezależnego i niezawisłego sądu w rozumieniu prawa UE.

Sąd Najwyższy wniósł również o zastosowanie przez Trybunał Sprawiedliwości trybu przyspieszonego.

Pytania wyłoniły się w toku rozpoznawania odwołania sędziego NSA od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa zatytułowanej „Opinia Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 27 lipca 2018 r. w przedmiocie dalszego zajmowania stanowiska sędziego NSA”.

Treść pytań prejudycjalnych skierowanych do TSUE:

1) Czy art. 267 TFUE akapit 3 w związku z art. 19 ust. 1 i art. 2 TUE oraz art. 47 KPP należy interpretować w ten sposób, że utworzona od podstaw izba sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego – właściwa do rozpoznania sprawy odwołującego się sędziego sądu krajowego - w której mają orzekać wyłącznie sędziowie wybrani przez organ krajowy mający stać na straży niezależności sądów (Krajowa Rada Sądownictwa), który z uwagi na ustrojowy model jego ukształtowania oraz sposób działania nie daje rękojmi niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej, jest sądem niezależnym i niezawisłym w rozumieniu prawa Unii Europejskiej?

2) W przypadku odpowiedzi negatywnej na pierwsze pytanie, czy art. 267 akapit 3 TFUE w związku z art. 19 ust. 1 i art. 2 TUE oraz art. 47 KPP należy interpretować w ten sposób, że niewłaściwa izba sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego spełniająca wymogi prawa Unii Europejskiej dla sądu, do której wniesiono środek zaskarżenia w sprawie unijnej, powinna pominąć przepisy krajowej ustawy wyłączające jej właściwość w tej sprawie?

Zob.: Uzasadnienie postanowienia SN z dnia 30 sierpnia 2018 r.

19 września 2018 r. SN przedstawił zaś pytania prejudycjalne do TSUE w sprawach o ustalenie istnienia stosunku służbowego sędziego SN w stanie czynnym

Po rozpoznaniu na posiedzeniu w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wniosków o udzielenie zabezpieczenia w sprawach z powództwa sędziów SN Andrzeja Siuchnińskiego i Krzysztofa Cesarza przeciwko Sądowi Najwyższemu o ustalenie istnienia stosunku służbowego sędziego Sądu Najwyższego w stanie czynnym Sąd Najwyższy postanowił skierować do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej kolejne pytania prejudycjalne (sygn. III PO 8/18, III PO 9/18).

1. Czy art. 47 Karty Praw Podstawowych w związku z art. 9 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U.UE. Polskie wydanie specjalne Rozdział 05, Tom 04, s. 79) należy interpretować w ten sposób, że w przypadku wniesienia do sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego środka prawnego (pozwu) opartego na zarzucie naruszenia zakazu dyskryminacji ze względu na wiek wobec sędziego tego sądu wraz z wnioskiem udzielenie zabezpieczenia zgłoszonego roszczenia, sąd ten – w celu udzielenia ochrony uprawnieniom wynikającym z prawa unijnego przez zastosowanie środka tymczasowego przewidzianego w prawie krajowym – ma obowiązek odmówić zastosowania przepisów krajowych zastrzegających właściwość w sprawie, w której wniesiono środek zaskarżenia, dla komórki organizacyjnej tego sądu, która nie działa ze względu na niepowołanie orzekających w niej sędziów?

2. W przypadku powołania sędziów do orzekania w komórce organizacyjnej właściwej w świetle prawa krajowego do rozpoznania wniesionego środka prawnego, czy art. 267 TFUE akapit 3 w związku z art. 19 ust. 1 i art. 2 TUE oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych należy interpretować w ten sposób, że utworzona od podstaw izba sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego – właściwa do rozpoznania sprawy sędziego sądu krajowego w pierwszej i drugiej instancji - w której mają orzekać wyłącznie sędziowie wybrani przez organ krajowy mający stać na straży niezależności sądów (Krajowa Rada Sądownictwa), który z uwagi na ustrojowy model jego ukształtowania oraz sposób działania nie daje rękojmi niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej, jest sądem niezależnym i niezawisłym w rozumieniu prawa Unii Europejskiej?

3. W przypadku odpowiedzi negatywnej na drugie pytanie, czy art. 267 akapit 3 TFUE w związku z art. 19 ust. 1 i art. 2 TUE oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych należy interpretować w ten sposób, że niewłaściwa izba sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego spełniająca wymogi prawa Unii Europejskiej dla sądu, do której wniesiono środek zaskarżenia w sprawie unijnej, powinna pominąć przepisy krajowej ustawy wyłączające jej właściwość w tej sprawie?

3 października 2018 r. Sąd Najwyższy przedstawił kolejne cztery pytania prejudycjalne do TSUE

Sąd Najwyższy postanowił zwrócić się z czterema pytaniami prejudycjalnymi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Pytania są tożsame z pytaniami przedstawionymi przez skład siedmiu sędziów SN postanowieniem z dnia 2 sierpnia br. w sprawie o sygn. III CZP 4/18 i dotyczą zasady nieusuwalności sędziów, niezawisłości i niezależności sądów jako zasad prawa unijnego oraz unijnego zakazu dyskryminacji ze względu na wiek (sygn. II PK 153/17).

Sąd Najwyższy powziął wątpliwości w zakresie wykładni przepisów prawa unijnego w związku z rozpoznawaniem skargi kasacyjnej dotyczącej prawidłowości zastosowania krajowego prawa procesowego stanowiącego implementację przepisów dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia usług do polskiego porządku prawnego.

Na wstępnym etapie badania sprawy Sąd Najwyższy uznał, że należy wyjaśnić kwestie, wymagające wykładni przepisów prawa Unii Europejskiej powołanych w treści poszczególnych pytań prejudycjalnych w związku z wyznaczeniem do rozpoznania sprawy składu z udziałem sędziego Sądu Najwyższego, który na dzień 3 października 2018 r. ukończył 65 rok życia.

Sąd Najwyższy wniósł o zastosowanie trybu przyspieszonego oraz o połączenie niniejszej sprawy do wspólnego rozpoznania ze sprawą C-522/18 zawisłą przed TSUE na skutek pytań prejudycjalnych przedstawionych przez SN w dniu 2 sierpnia br.

1) Czy art. 19 ust. 1 zdanie 2 w związku z art. 4 ust. 3 zdanie 3 i art. 2 TUE, art. 267 akapit 3 TFUE oraz art. 47 KPP należy interpretować w ten sposób, że do naruszenia zasady nieusuwalności sędziów będącej elementem zasady skutecznej ochrony sądowej oraz zasady państwa prawnego dochodzi w każdym przypadku obniżenia przez ustawodawcę krajowego wieku przejścia w stan spoczynku (wieku emerytalnego) sędziów sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego (na przykład z 70. lat do 65. lat) i zastosowania nowego niższego wieku emerytalnego do sędziów w służbie czynnej, bez pozostawienia decyzji o skorzystaniu z niższego wieku emerytalnego wyłącznie w gestii zainteresowanego sędziego?

2) Czy art. 19 ust. 1 zdanie 2 w związku z art. 4 ust. 3 zdanie 3 i art. 2 TUE, art. 267 akapit 3 TFUE oraz art. 47 KPP należy interpretować w ten sposób, że naruszona zostaje zasada państwa prawnego oraz standard niezawisłości wymagany dla zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w sprawach unijnych, gdy krajowy ustawodawca z naruszeniem zasady nieusuwalności sędziów obniża zwykły wiek, do którego sędzia sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego może zajmować stanowisko sędziowskie z 70. lat do 65. lat, uzależniając możliwość dalszego zajmowania tego stanowiska od uznaniowej zgody organu władzy wykonawczej?

3) Czy art. 2 w związku z art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U.UE. Polskie wydanie specjalne Rozdział 05, Tom 04, s. 79) należy interpretować w ten sposób, że dyskryminacją ze względu na wiek jest obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku (wieku emerytalnego) sędziów sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego oraz uzależnienie możliwości dalszego zajmowania stanowiska sędziowskiego przez dotychczasowego sędziego tego sądu, który osiągnął nowy niższy wiek przejścia w stan spoczynku, od zgody organu władzy wykonawczej?

4) Czy art. 2, art. 9 oraz art. 11 dyrektywy 2000/78 w związku z art. 21 oraz art. 47 KPP należy interpretować w ten sposób, że w przypadku dyskryminacji ze względu na wiek sędziów sądu ostatniej instancji Państwa Członkowskiego, polegającej na obniżeniu wieku przejścia w stan spoczynku (wieku emerytalnego) z dotychczasowych 70. do 65. lat, sąd ten – orzekając w dowolnej sprawie w składzie z udziałem sędziego dotkniętego skutkami takich dyskryminujących przepisów krajowych, który nie wyraził woli skorzystania z nowego wieku emerytalnego – przy rozstrzyganiu kwestii wstępnej dotyczącej składu orzekającego ma obowiązek odmówić zastosowania przepisów krajowych sprzecznych z dyrektywą 2000/78 oraz art. 21 KPP i orzekać nadal z udziałem takiego sędziego, gdy jest to jedyny skuteczny sposób zapewnienia efektywnej ochrony sądowej uprawnień sędziego wynikających z prawa unijnego?

Skarga kasacyjna została wniesiona przez pracownika spółki, której siedziba znajdowała się w Szwajcarii, a którego miejsce pracy miało znajdować się we Francji. Powód był jednocześnie delegowany do wykonywania pracy w Polsce.

Sąd Rejonowy odrzucił pozew powoda przeciwko spółce o ustalenie istnienia stosunku pracy i o zapłatę wynagrodzenia. Zażalenie na te postanowienie zostało następnie oddalone przez Sąd Okręgowy.

Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżył skargą kasacyjną powód, zarzucając naruszenie prawa procesowego mające istotny wpływ wynik sprawy i w konsekwencji błędne uznanie przez Sąd pierwszej i drugiej instancji, że nie świadczył zazwyczaj pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podczas gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego wyraźnie wynikało, że powód większą część swojej działalności zawodowej wiązał z Polską, a nie Francją lub Szwajcarią.

Powołany jako podstawa skargi kasacyjnej art. 1103[4] § 1 k.p.c. służy implementacji do prawa polskiego art. 20–23 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1215/2012  z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych.

Skarżący wskazał, że Sąd Okręgowy, wydając zaskarżone postanowienie, nie dokonał wykładni pojęcia „pracy zazwyczaj wykonywanej”, przyjmując, że kluczowe znaczenie mają postanowienia umowy o pracę, zawartej przez strony, a nie faktyczne wykonywanie pracy przez powoda.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl