Zmiany dotyczące kompensacji szkód wynikających ze zdarzeń medycznych

Co przewiduje ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz niektórych innych ustaw? 

Celem ustawy jest wdrożenie nowego modelu pozasądowego rekompensowania szkód doznanych przez pacjentów w wyniku zaistnienia zdarzeń medycznych.

Zmiany w przepisach ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta przewidują wprowadzenie kompensacji szkód wynikających ze zdarzeń medycznych oraz możliwość powołania pełnomocnika do spraw pacjenta w podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych.

Z zakresie dotyczącym świadczeń kompensacyjnych ustawa określa zasady, wysokość oraz tryb przyznawania świadczenia kompensacyjnego w przypadku zdarzeń medycznych, w tym przewiduje:

• regulacje, które będą miały zastosowanie do zdarzeń medycznych zaistniałych w trakcie udzielania lub w efekcie udzielenia bądź zaniechania udzielenia świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w szpitalu w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej,
• wysokość świadczenia kompensacyjnego z tytułu jednego zdarzenia medycznego w odniesieniu do jednego wnioskodawcy będzie wynosiła w przypadku:

a) zakażenia biologicznym czynnikiem chorobotwórczym – od 2000 zł do 200 000 zł;

b) uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia – od 2000 zł do 200 000 zł;

c)  śmierci pacjenta – od 20 000 zł do 100 000 zł.

• uruchamianie postępowania w sprawie świadczenia kompensacyjnego na wniosek, który może być złożony w terminie roku od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o zakażeniu biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci pacjenta, jednakże termin ten nie będzie mógł być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie skutkujące zakażeniem biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia albo śmiercią pacjenta,
• opłatę za złożenie wniosku o przyznanie świadczenia kompensacyjnego w wysokości 300 zł,
• pewne ograniczenia dotyczące postępowania w sprawie świadczenia kompensacyjnego, które nie będzie wszczynane, a wszczęte zostanie umarzone, w przypadku gdy w związku z tym zdarzeniem medycznym:

a)  prawomocnie osądzono sprawę o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;

b)  toczy się postępowanie cywilne w sprawie o odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie;

c)  wnioskodawca uzyskał odszkodowanie, rentę lub zadośćuczynienie od osoby odpowiedzialnej za szkodę, w tym z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej;

d)  sąd orzekł na rzecz wnioskodawcy obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązkę.

Ustawa przewiduje powstanie przy Rzeczniku Praw Pacjenta Zespołu do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, do zadań którego będzie należało wydawanie w toku postępowania o świadczenie kompensacyjne opinii w przedmiocie wystąpienia zdarzenia medycznego i jego skutków. W skład Zespołu będzie wchodziło co najmniej 20 członków, powoływanych przez Rzecznika, w tym co najmniej 15 członków wykonujących zawód lekarza.

Decyzję administracyjną w sprawie przyznania świadczenia kompensacyjnego i ustalenia jego wysokości albo odmowy przyznania świadczenia kompensacyjnego będzie wydała Rzecznik Praw Pacjenta, po uzyskaniu opinii Zespołu do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

Ustawa nakłada na Rzecznika Praw Pacjenta obowiązek informowania podmiotu wykonującego działalność leczniczą (z którego działalnością wiąże się wniosek), o wypłacie świadczenia kompensacyjnego. W takim przypadku podmiot wykonujący działalność leczniczą,  dokonuje analizy przyczyn źródłowych zdarzenia medycznego oraz formułuje i wdraża zalecenia podjęcia działań na rzecz poprawy jakości i bezpieczeństwa udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej mających na celu zapobieżenie ponownemu wystąpieniu zdarzenia medycznego, chyba że w tym zakresie analiza ta została już przeprowadzona.

Od decyzji Rzecznika, w sprawie świadczenia kompensacyjnego będzie przysługiwało wnioskodawcy odwołanie (podlegając opłacie 200 zł)  do Komisji Odwoławczej do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych, działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta.

W celu wypłacania świadczeń kompensacyjnych w przypadku wystąpienia zdarzeń medycznych ustawa tworzy Fundusz Kompensacyjny Zdarzeń Medycznych, który będzie utworzony jako  państwowy fundusz celowy. Dysponentem Funduszu będzie Rzecznik Praw Pacjenta. Ustawa uregulowała źródła przychodów Funduszu , którymi będą m.in.:

1. określony w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych odpis w wysokości do 0,04% planowanych należnych przychodów z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne na ten rok, określonych w planie finansowym NFZ (obliczony na zasadach określonych w tej ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych),
2. opłaty, za złożenie wniosku o świadczeni kompensacyjne oraz opłaty za złożenie odwołania w sprawie świadczenia kompensacyjnego,
3. odsetki od zgromadzonych środków;

Ze środków zgromadzonych w Funduszu będą finansowane:

1. wypłaty świadczeń kompensacyjnych;
2. zwroty opłat (w sytuacjach określonych w ustawie);
3. odsetki za nieterminowe wypłaty świadczeń kompensacyjnych;
4. koszty bezpośrednio związane z bieżącym funkcjonowaniem Funduszu;
5. koszty związane z prowadzeniem postępowań oraz obsługi i funkcjonowania Zespołu do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych i Komisji Odwoławczej do spraw Świadczeń z Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

W zmianach do ustawy prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta przewidziano ponadto możliwość utworzenia przez kierownika podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych stanowiska pełnomocnika do spraw praw pacjenta. Do jego zadań będzie należało wspieranie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych w realizacji obowiązku, przestrzeganie praw pacjenta przez podejmowanie działań na rzecz poprawy stopnia przestrzegania praw pacjenta w tym podmiocie, w tym przez:

• udział w rozpatrywaniu skarg pacjentów;
• analizę stwierdzonych nieprawidłowości dotyczących realizacji praw pacjenta oraz proponowanie kierownikowi podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych działań naprawczych;
• prowadzenie szkoleń z zakresu praw pacjenta dla osób zatrudnionych w podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych.

W wyniku zmian do ustawy poszerzaniu ulegną zadania Rzecznika Praw Pacjenta o:

1. wykonywanie zadań związanych z prowadzeniem postępowań w sprawie świadczenia kompensacyjnego oraz obsługą Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych,
2. zbieranie informacji o zdarzeniach niepożądanych oraz opracowywanie na ich podstawie rekomendacji, analiz i raportów w zakresie bezpieczeństwa pacjenta,
3. inicjowanie przedsięwzięć w dziedzinie bezpieczeństwa pacjenta, w szczególności w zakresie promocji i działań edukacyjnych, opracowywania dobrych praktyk oraz prowadzenia szkoleń w tym obszarze,
4. współpracę z pełnomocnikami do spraw praw pacjenta w zakresie poprawy stopnia przestrzegania praw pacjenta,
5. prowadzenie szkoleń dla pełnomocników do spraw praw pacjenta.

Ustawa zawiera ponadto zmiany wynikowe z wprowadzanych zmian do ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta do:

• ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych  (wprowadzające zwolnienie podatkowe kwoty świadczeń kompensacyjnych wypłacanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta),
• ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych :

a) wprowadza prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach dla osób, które legitymują się zaświadczeniem, o którym mowa w art. 67zb ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, przez okres wskazany w tym zaświadczeniu, nie dłużej niż 5 lat od dnia wydania zaświadczenia,

b) wprowadza zmiany dotyczące nowego Funduszu Kompensacyjnego Zdarzeń Medycznych.

• ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia,
• ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (m.in. zmiany doprecyzowujące dotyczące monitoringu w podmiotach wykonujących działalność leczniczą oraz doprecyzowujące zakres danych gromadzonych w ramach znaku identyfikacyjnego pacjenta).

Kiedy zmiany wchodzą w życie?

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl