Co nowego w partnerstwie publiczno-prywatnym?

Nowelizacja ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym wprowadza tzw. test PPP - minister ds. rozwoju regionalnego będzie obowiązkowo wydawał niewiążącą opinię nt. realizacji projektów w innej formule niż PPP, finansowanych z budżetu państwa w kwocie co najmniej 300 mln zł. Nowe przepisy wynikają bezpośrednio ze Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju i mają na celu usunięcie barier prawnych dla partnerstwa publiczno-prywatnego, tak aby uwolnić potencjał kapitału prywatnego.

Czemu ma służyć ustawa z 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym oraz niektórych innych ustaw?

Celem nowelizacji jest zwiększenie zaangażowania kapitału prywatnego w realizację inwestycji publicznych przy jednoczesnym rozłożeniu w czasie obciążeń sektora finansów publicznych. Zmiany są wynikiem – zapowiedzianego w „Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” – przeglądu prawa w dziedzinie partnerstwa publiczno-prywatnego.

– "Polski rynek partnerstwa publiczno-prywatnego wciąż raczkuje w porównaniu z rynkami krajów zachodniej Europy, na przykład Francji czy Wielkiej Brytanii. A szkoda, bo PPP to podwójna korzyść dla instytucji publicznych. Po pierwsze, umożliwia zaangażowanie kapitału prywatnego w inwestycje publiczne,  niejednokrotnie bez powiększania długu. Po drugie, pozwala skorzystać z wiedzy i doświadczenia biznesu" – wyjaśnił minister inwestycji i rozwoju Jerzy Kwieciński. Stwierdził, że problemem jest skuteczność postępowań. – "Tylko 25 procent postępowań kończy się podpisaniem umowy z partnerem prywatnym. W praktyce oznacza to, że jeśli cztery samorządy rozpoczną rozmowy z biznesem, umowę podpisze tylko jeden. Podobnie jak na mundialu rozgrywki kończymy w fazie grupowej, a chcemy być w czołówce jak Francuzi czy Anglicy, dlatego zależy nam na tym, żeby na polski rynek trafiały dobrze przygotowane projekty PPP" – ocenił minister inwestycji i rozwoju.

Nowelizacja zawiera rozwiązania, które ułatwią realizację inwestycji w formule PPP.

– "Nowe prawo ma zwiększyć udział kapitału prywatnego w finansowaniu inwestycji publicznych" – powiedział wiceminister inwestycji i rozwoju Witold Słowik, który w resorcie pilotował projekt ustawy.

Plany są imponujące. Według danych Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju, rząd i samorządy planują realizować w tej formule inwestycje warte ponad 50 miliardów złotych.

Jakie zmiany przewidziano?

Do ustawy dodano 2 rozdziały:

• regulujący kwestie oceny efektywności realizacji przedsięwzięcia publiczno-prywatnego i 
• określający zadania ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego, jako organu właściwego w sprawach partnerstwa publiczno-prywatnego. 

Zgodnie z nowymi przepisami podmiot publiczny przed wszczęciem postępowania w sprawie wyboru partnera prywatnego będzie miał obowiązek sporządzenia oceny efektywności realizacji przedsięwzięcia w ramach PPP w porównaniu z realizacją jego w inny sposób. Każdy podmiot publiczny przed rozpoczęciem inwestycji PPP będzie więc musiał przeanalizować, czy formuła PPP będzie najbardziej efektywną formą realizacji danej inwestycji. Przeprowadzone analizy przedrealizacyjne wpłyną pozytywnie na dojrzałość projektów PPP oferowanych partnerom prywatnym. Podmiot publiczny będzie mógł wystąpić do ministra rozwoju regionalnego o opinię w sprawie planowanej inwestycji (tzw. certyfikacja). Każdy podmiot publiczny będzie też mógł zwrócić się do Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju o opinię, czy zastosowanie formuły PPP w przypadku jego inwestycji ma sens. Taka opinia będzie dla niego niewiążąca, ale ma być istotnym wsparciem w procesie przygotowania projektu PPP.

Z kolei każda inwestycja finansowana z budżetu państwa kwotą wysokości 300 milionów złotych będzie musiała uzyskać opinię Ministra Inwestycji i Rozwoju o tym, czy najlepszą formą finansowania nie jest jednak PPP. Będzie to tak zwany test PPP. Opinia nie dotyczy projektów współfinansowanych z funduszy unijnych.

Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju wzmocni swoją pozycję, jako centralna jednostka odpowiedzialna za politykę państwa w dziedzinie PPP. Dzięki temu zyskuje umocowanie ustawowe między innymi do prowadzenia monitoringu rynku, wspierania konkretnych inwestycji lub opracowywania wzorcowej dokumentacji.

Nowelizacja zakłada, że partnerstwo publiczno-prywatne będzie mogło być realizowane wyłącznie w formie spółki kapitałowej (spółka z o.o. albo spółka akcyjna), a nie – jak dotychczas – także spółek komandytowych lub komandytowo-akcyjnych. Spółka będzie zawiązywana na czas oznaczony, nie dłuższy niż okres niezbędny do wykonania umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym i zakończenia spraw.

Ustawa zawiera także szereg uproszczeń z różnych dziedzin prawa, które ułatwią prowadzenie inwestycji. Przykładowo, projekt PPP będzie mogła realizować spółka córka partnera prywatnego, która nie uczestniczyła w przetargu. Do tej pory było to niemożliwe.

Co zmieni się w kwestii parkingów?

Ustawa nowelizuje też 19 innych ustaw, m.in. ustawę o drogach publicznych. Zgodnie z nowymi przepisami będą 2 typy stref płatnego parkowania – zwykłe i śródmiejskie. 

Ustawa daje miastom powyżej 100 tysięcy mieszkańców (39 miast w Polsce) większą swobodę kształtowania opłat parkingowych:

• miasta te będą mogły wprowadzić w ścisłych centrach tzw. „śródmiejskie strefy płatnego parkowania”; w tych strefach samorządy będą mogły (ale nie musiały – to ich indywidualna decyzja) pobierać maksymalnie 0,45 procenta płacy minimalnej za pierwszą godzinę parkowania przez 7 dni w tygodniu. W 2018 roku to 9,45 zł;
• w zwykłych strefach płatnego parkowania maksymalna stawka wyniesie 0,15 procenta płacy minimalnej za pierwszą godzinę parkowania. W 2018 roku to 3,15 zł;
• ewentualna decyzja o zwiększeniu opłat będzie musiała być poprzedzona analizami poziomu rotacji parkujących aut, z której będzie wynikało, że  jest zapotrzebowanie na różnicowanie stawek parkingowych;
• 65 procent środków z opłat za parkowanie będzie musiało iść na rozwój infrastruktury dla pieszych i rowerzystów, na transport publiczny, czyli tramwaje, autobusy, trolejbusy, oraz na rozwój terenów zielonych;
• przepisy dotyczące parkingów zaczną obowiązywać dopiero pod koniec 2019 r.

Śródmiejskie strefy płatnego parkowania będą zatem mogły być tworzone w centrum miasta lub jego dzielnicy o liczbie powyżej 100 tys. mieszkańców. W tej strefie opłaty będą mogły być ustalane za parkowanie w ciągu całego tygodnia, a nie tylko w dni robocze. W strefie płatnego parkowania opłata za 1. godzinę nie będzie mogła przekroczyć 0,15% minimalnego wynagrodzenia, w śródmiejskiej zaś 0,45%. Opłata dodatkowa za parkowanie nie będzie mogła przekroczyć 10% minimalnego wynagrodzenia.

– "Są trzy powody, dla których dajemy samorządom nowe uprawnienia. Po pierwsze, ze względu na inwestycje. Chcemy dać samorządom finansowe narzędzie do budowy wielopoziomowych parkingów w formule PPP. Po drugie po to, by miasta były bardziej przyjazne. Duże polskie miasta należą do najbardziej zatłoczonych w Europie. Obecną wysokość opłat za parkowanie – maksymalnie 3 zł za pierwszą godzinę – ustalono w innej rzeczywistości, bo aż 15 lat temu. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie było wtedy o połowę mniejsze.  Po trzecie, ze względu na środowisko i nasze zdrowie. Dajemy miastom kolejne narzędzie do walki ze smogiem" – powiedział wiceminister Słowik. Wiceminister podkreślił przy tym, że nowa ustawa nie oznacza automatycznych podwyżek. – "To decyzja samorządów. Jeśli na przykład Warszawa, Kraków czy Gdańsk nie zdecydują się podwyższać ceny za pierwszą godzinę parkowania, wyniesie ona tyle co dzisiaj" – dodał.

#PakietDlaPPP

Przedstawiona ustawa to tylko jeden z elementów pakietu działań na rzecz PPP, które prowadzi Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju. Pod szyldem #PakietDlaPPP ministerstwo:

• przygotowało „Politykę Rządu w zakresie rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego”, którą pod koniec lipca 2017 roku przyjęła Rada Ministrów,
• zorganizowało ogólnopolskie szkolenia z PPP dla 1700 pracowników administracji publicznej z ponad 600 instytucji,
• wspiera konkretne inwestycje PPP, na przykład zagospodarowanie terenów wokół Stadionu Narodowego w Warszawie czy budowę i utrzymanie nowej linii tramwajowej w Krakowie,
• monitoruje rynek PPP prowadząc między innymi bazę realizowanych inwestycji PPP i bazę planów inwestycyjnych w tej formule,
• opracowuje  wzory umów, wytyczne dla projektów PPP, publikacje z dobrymi praktykami.

Wszystkie działania mają doprowadzić do tego, że do końca 2020 roku: zostanie zawartych 100 nowych umów PPP, wartość inwestycji realizowanych w tej formule wyniesie co najmniej 5 procent nakładów inwestycyjnych w sektorze publicznym, co najmniej 10 postępowań o wybór partnera prywatnego zainicjuje sektor rządowy, 40 procent postępowań – rządowych i samorządowych – będzie zakończyć się sukcesem.

MIiR i PFR rozkręcają partnerstwo publiczno-prywatne. Skorzystają mniejsze samorządy

9 sierpnia 2018 r. Witold Słowik, wiceminister inwestycji i rozwoju oraz Paweł Borys, Prezes Polskiego Funduszu Rozwoju podpisali list intencyjny, inaugurujący program pakietowania projektów partnerstwa publiczno-prywatnego - PPP Pakietowego. Głównym celem mechanizmu pakietowania jest ograniczenie kosztów oraz zwiększenie dostępności tej formy finansowania inwestycji dla mniejszych jednostek samorządu terytorialnego.

Docelowo w programie weźmie udział pięć grup pilotażowych samorządów, które zostaną objęte wsparciem Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju. Samorządy, które spełnią warunki naboru otrzymają wsparcie doradcze sfinansowane w 90% przez Ministerstwo. Dodatkowo Ministerstwo przeprowadzi szkolenia dla zainteresowanych samorządów z tematyki PPP. Zadaniem PFR będzie poszukiwanie uczestników grup pilotażowych w pięciu obszarach:

• przebudowa i utrzymanie obiektów dworcowych,
• przebudowa/budowa i utrzymanie obiektów użyteczności publicznej,
• przebudowa/budowa i utrzymanie dróg publicznych,
• przebudowa/budowa i utrzymanie placówek oświatowych (np. żłobki, przedszkola, szkoły),
• przebudowa/budowa i utrzymanie obiektów infrastruktury sportowej. 

- "Wdrażamy cały zestaw działań, które mają rozruszać rynek PPP. Szkolimy, doradzamy, zmieniamy prawo. Przedwczoraj Prezydent podpisał nowelizację ustawy o PPP, a dzisiaj my podpisujemy list intencyjny z Polskim Funduszem Rozwoju, który pomaga w finansowaniu inwestycji. Wszystkie nasze działania to młot, który ma rozbić bariery stojące przed PPP: brak przetartych ścieżek, doświadczenia i relatywnie wysokie koszty doradztwa" – ocenił wiceminister inwestycji i rozwoju Witold Słowik. Apelował też o większą otwartość samorządowców na partnerstwo publiczno-prywatne.

- "Wiemy, że za PPP ciągną się szkodliwe opinie. Z tym, że one dawno się już przeterminowały. Dla obecnego rządu PPP jest równorzędną formą finansowania inwestycji wobec na przykład zwykłych zamówień publicznych. Często nawet bardziej się opłaca, bo zyskujemy know-how partnera prywatnego" - powiedział Słowik. 

- "Rozwój partnerstwa publiczno-prywatnego oraz przyspieszenie inwestycji w nowoczesną infrastrukturę polskich samorządów są kluczowymi założeniami tzw. Planu Morawieckiego, które skutecznie udało się połączyć w tym projekcie. Pakietowanie PPP otwiera tę formę finansowania przed wieloma samorządami, ale zarazem stanowi wyzwanie dla administracji publicznej i przedsiębiorców. Wsparcie merytoryczne i finansowe Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju, a także oferta jaką dysponuje PFR stwarza szansę na realizację nowych, istotnych dla lokalnych społeczności projektów inwestycyjnych" – powiedział Paweł Borys, prezes Polskiego Funduszu Rozwoju. 

Dzięki pakietowaniu PPP grupa samorządów będzie przeprowadzała wspólnie jedno postępowanie dotyczące partnerstwa publiczno-prywatnego i udzielała wspólnego zamówienia publicznego na wykonanie określonych prac np. budowalnych czy modernizacyjnych. To rozwiązanie, które pozwoli na zwiększenie siły negocjacyjnej samorządów w rozmowach z potencjalnym partnerem prywatnym, a także rozłożenie kosztów postępowania na kilka podmiotów. Pakietowanie pozwoli również na włączenie do postępowań mniejszych projektów, dotychczas za małych dla zainteresowania nimi partnerów prywatnych, a co za tym idzie osiągnięcie efektu skali. 

Podmiotem odpowiedzialnym za aktywnie poszukiwanie samorządów, które zostaną uczestnikami grup pilotażowych będzie Polski Fundusz Rozwoju. Departament Inwestycji Samorządowych PFR (DIS) prowadzi bieżącą współpracę z samorządami, m.in. lokuje środki Funduszu Inwestycji Samorządowych (FIS) w spółki użyteczności publicznej. Dodatkowo w ciągu ostatniego roku w ramach „Pakietu dla Miast Średnich” DIS przeprowadził analizy 120 jednostek samorządu terytorialnego w celu identyfikacji ich potrzeb rozwojowych i dostępnych źródeł finansowania. Ma więc on gruntowną wiedzę na temat potrzeb i możliwości inwestycyjnych samorządów.  

- "W ramach swoich zadań, FIS działa na rzecz rozpowszechnienia partnerstwa publiczno-prywatnego jako instrumentu finansowania zadań publicznych przez współpracę z zainteresowanymi PPP, oferując finansowanie spółkom realizującym projekty PPP, czy wreszcie prowadząc badania rynku w zakresie potrzeb samorządów które mogą być finansowane z wykorzystaniem PPP. Udało nam się zgromadzić unikalną w Polsce wiedzę i doświadczenie, które wykorzystamy w projekcie pakietowego PPP. Warto dodać, że ta koncepcja jest już sprawdzona w PFR – gmina Krapkowice wspólnie z okolicznymi gminami przygotowała projekt PPP dotyczący utrzymania obiektów użyteczności publicznej" – powiedział Bartłomiej Pawlak, członek zarządu PFR.

Dodatkową korzyścią, jaką może zaproponować PFR poprzez FIS jest możliwość udzielania pożyczek podporządkowanych prywatnym partnerom. W projektach PPP partnerzy prywatni muszą wnosić wkład własny do spółek-koncesjonariuszy, którego koszty jest stosunkowo wysoki. Pożyczki oferowane przez FIS PFR mogą częściowo zastąpić ich kapitał własny na korzystnych warunkach finansowych. Tego typu mechanizm jest już z powodzeniem stosowany przez zespół FIS PFR.  

Polski Fundusz Rozwoju jest również Partnerem Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju w realizacji programu „Pakiet dla miast średnich”. Rolą PFR jest prowadzenie konsultacji z jednostkami samorządu terytorialnego dotyczących możliwości sfinansowania ich potrzeb inwestycyjnych. W ramach naboru do PFR zgłosiło się 150 samorządów, które poszukują możliwości realizacji inwestycji, nie mają możliwości pozyskania dotacji, a z różnych względów nie chcą lub nie mogą się zadłużać. Najwięcej potrzeb inwestycyjnych zostało zgłoszonych w obszarze infrastruktury drogowo-transportowej (tj.: drogi, ulice, obwodnice, węzły, mosty, dworce, linie kolejowe, tabor, węzły przesiadkowe) oraz w obszarze kubatura (muzea, centra akwizycji wiedzy, szkoły, przedszkola). Ich łączna wartość wynosi w sumie ponad 5,5 mld zł.

Samorządy zainteresowane uczestnictwem w PPP Pakietowym mogą kontaktować się z PFR (tel. 800 800 120 lub +48 22 703 43 00, albo pod adresem e-mail: info@pfr.pl).

Zob. też: 

• Realizacja projektów infrastrukturalnych w formule PPP będzie efektywniejsza
• Jak będzie rozwijane partnerstwo publiczno-prywatne?
• Planowane zmiany w partnerstwie publiczno-prywatnym

A.J.
Zespół e-prawnik.pl