Prawo procesowe przyjazne dzieciom

Przełomowe zmiany na rzecz najmłodszych

- "Przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości pakiet zmian ustawowych pomoże dzieciom – pokrzywdzonym i świadkom przestępstw – czuć się bezpiecznie podczas postępowania karnego. Nowe przyjazne prawo zapobiegnie narażaniu najmłodszych na kolejną traumę. Bierze pod uwagę potrzeby dzieci i zapewni im profesjonalne wsparcie prawne" – powiedział podczas konferencji prasowej wiceminister sprawiedliwości Marcin Romanowski.

Nowelizacja przepisów Kodeksu postępowania karnego, Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego czy Prawa o ustroju sądów powszechnych wprowadzi prekursorskie rozwiązania dla dobra dzieci – m.in. bezpłatną pomoc prawnika, zrozumiałe dla najmłodszych wskazówki, szkolenia dla sędziów z zasad kontaktu z dziećmi.

- "Cieszę się, że właśnie w Tygodniu Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem mogę przedstawić projekt, który realizuje postulaty środowisk walczących o prawa osób najsłabszych, zwłaszcza dzieci. Myślę, że podobnie jak w przypadku ustawy antyprzemocowej, również te propozycje spotkają się z dobrym przyjęciem i zostaną jednogłośnie przegłosowane przez polski parlament" – podkreślił wiceminister Marcin Romanowski, który nadzorował prace nad projektem.

Zeznania bez lęku

Dzieci pokrzywdzone przez sprawcę przemocy seksualnej przeżywają dramat. Dlatego nowe rozwiązania zagwarantują im dostęp do profesjonalnego wsparcia z urzędu - adwokata albo radcy prawnego - bez względu na sytuację materialną. Prawnik pomoże im lepiej zrozumieć sytuację, w której się znalazły i pokonać strach przed składaniem zeznań. Reprezentant prawny ma być także wsparciem dla opiekunów dziecka, którzy również potrzebują poczucia bezpieczeństwa w trakcie procedur karnych.

Obrazkowe wskazówki

Projekt wprowadza zasadę, że gdy w procesie karnym bierze udział dziecko, należy się z nim komunikować w przystępny sposób. Dlatego przewidziane jest opracowanie dla dzieci specjalnych wskazówek – grafik, będących odpowiednikiem pouczeń dla dorosłych. Najmłodsi pokrzywdzeni i świadkowie przestępstw powinni wiedzieć, dlaczego składają zeznania. Muszą też zrozumieć przysługujące im prawa. Dzięki obrazkowym wskazówkom dowiedzą się również, kogo w razie potrzeby poprosić o pomoc, którą powinni uzyskać na każdym etapie dotyczącego ich postępowania.

Szkolenia dla sędziów

Dzięki nowym przepisom zostaną przeprowadzone szkolenia dla sędziów, by łatwiej było im komunikować się z dziećmi. Szkolenia dotyczyć będą też zagadnień psychologii dziecięcej i przyjaznych sposobów przesłuchiwania najmłodszych.

Ochrona intymności

Całość postępowania w sprawach związanych z przemocą seksualną, zwykle bardzo bolesnego dla pokrzywdzonych, będzie prowadzona z wyłączeniem jawności. Dotąd zależało to od decyzji sądu. Jedynym wyjątkiem będzie sytuacja, gdy tej jawności zażąda sam pokrzywdzony.

Ważną zmianą jest również wprowadzenie generalnej zasady zakazu zadawania pokrzywdzonym intymnych pytań na tematy związane z seksualnością, co zawsze wiązało się z dodatkowym stresem.

Przyjazne pokoje

Dzieci pokrzywdzone najcięższymi przestępstwami przesłuchiwane są w przyjaznych pomieszczeniach, a dzięki nowym przepisom Ministerstwo Sprawiedliwości zyska większy wpływ na zapewniane dzieciom standardy, jakie muszą spełniać te miejsca. Pomoże też sfinansować sprzęt, który ma być zakupiony do przyjaznych pokoi.

Dłuższa ochrona

Według propozycji ministerstwa, szczególne traktowanie osób pokrzywdzonych i świadków najcięższych przestępstw może być stosowane aż do ukończenia przez nich 18. roku życia  – dotąd było to 15 lat.

Dodatkowo ze szczególnego sposobu składania zeznań będzie mogło skorzystać dziecko będące pokrzywdzonym lub świadkiem każdego przestępstwa, gdy wymaga tego ochrona jego stanu zdrowia psychicznego.

Każde dziecko i nastolatek – zgodnie z proponowanymi zmianami - może także wskazać osobę dorosłą, która będzie dla niego wsparciem podczas kontaktu z wymiarem sprawiedliwości.

Informacja o prześladowcy

Dotąd, aby osoba pokrzywdzona najcięższymi przestępstwami dowiedziała się o opuszczeniu więzienia przez sprawcę przestępstwa, musiała składać specjalny wniosek. Dzięki nowym przepisom otrzyma taką informację z urzędu. Może jednak z tego prawa zrezygnować, gdy np. nie chce pamiętać o dramatycznych wydarzeniach sprzed lat. Jeśli chce się dowiedzieć o wyjściu dawnego oprawcy z więzienia, razem z takim zawiadomieniem otrzyma informację na temat możliwości uzyskania wsparcia z Funduszu Sprawiedliwości. Informacja zawierać będzie wykaz pobliskich ośrodków udzielających pomocy. 

Europejskie standardy

Przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zmiany są realizacją wytycznych Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom. Dostosowują również polskie przepisy do dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej, a także ustanawiającej minimalne normy w dziedzinie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw.

Na podst. gov.pl/web/sprawiedliwosc

A.J.
Zespół e-prawnik.pl