Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych

Walka z wyłudzaniem podatku od towarów i usług to główny cel nowelizacji ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych. Nakłada ona nowe obowiązki na Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Chodzi m.in. o dokonywanie analizy ryzyka wykorzystywania banków lub SKOK-ów do popełniania przestępstw i przestępstw skarbowych.

Na czym polegają zmiany? 

Podstawowym celem ustawy jest ograniczenie luki w VAT, spowodowanej wyłudzeniami. W ocenie projektodawców, ustawa przełoży się również na poprawę warunków prowadzenia działalności gospodarczej dla wszystkich podatników, poprzez przywrócenie uczciwej konkurencji na rynku.

Ustawa przewiduje w szczególności:

1. dokonywanie przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej analiz ryzyka wykorzystywania banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do popełniania wyłudzeń skarbowych, w szczególności w zakresie VAT;
2. automatyczne ustalanie w systemie teleinformatycznym izby rozliczeniowej (STIR), na podstawie danych z banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK) oraz danych publicznie dostępnych, wskaźnika ryzyka wykorzystywania banków i SKOK do popełniania wyłudzeń skarbowych;
3. nałożenie na banki i SKOK obowiązku przekazywania do STIR informacji i zestawień zawierających, odpowiednio, tajemnicę bankową lub tajemnicę zawodową SKOK, w celu ustalenia wskaźnika ryzyka;
4. zapewnienie izbie rozliczeniowej stałego, automatycznego dostępu do danych z Centralnego Rejestru Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników;
5. przekazywanie przez izbę rozliczeniową informacji o wskaźniku ryzyka Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej, a także bankom i SKOK, w celu realizacji określonych obowiązków;
6. określenie zakresu danych przekazywanych przez banki i SKOK, w celu ustalenia przez izbę rozliczeniową wskaźnika ryzyka;
7. określenie zasad kontroli wypełniania obowiązków przez banki i SKOK oraz izbę rozliczeniową;
8. określenie zasad dokonywania blokady rachunku podmiotu kwalifikowanego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej;
9. prowadzenie w formie elektronicznej wykazów podmiotów, które nie zostały zarejestrowane jako podatnicy VAT, zostały wykreślone z rejestru z urzędu bez konieczności zawiadamiania podmiotu lub zostały przywrócone jako podatnicy VAT.

Jakie ustawy zostaną zmienione?

Ustawa wprowadza zmiany w następujących aktach prawnych:

1. ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego;
2. ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
3. ustawie z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników;
4. ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa;
5. ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe;
6. ustawie z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych;
7. ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe;
8. ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
9. ustawie z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi;
10. ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi;
11. ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych;
12. ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji;
13. ustawie z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej.

Kiedy nowe przepisy zaczną obowiązywać?

Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:

• części przepisów nowelizujących ustawę z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, które wchodzą w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, oraz 
• przepisów dotyczących blokady rachunków podmiotów kwalifikowanych i związanych z nimi przepisów innych ustaw, które wchodzą w życie po upływie 4 miesięcy od dnia ogłoszenia.

29 grudnia 2017 r. ogłoszona została ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2491).

Zmiana w przepisach ustawy o podatku od towarów i usług (art. 96 i 96b)

Przepisy wchodzące w życie 13 stycznia 2018 r. mają na celu przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, w tym ograniczenie luki w podatku VAT.

Przepisy, obejmujące zmiany w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2017 r., poz. 1221), wchodzące w życie 13 stycznia 2018 r., mają na celu przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, w tym ograniczenie luki w podatku VAT, poprzez m.in. zwiększenie zadań i uprawnień Krajowej Administracji Skarbowej.

Zmiany te zostały wprowadzone w art. 96 i 96b ustawy o podatku od towarów i usług i obejmują:

• wprowadzenie nowej przesłanki niedokonania rejestracji lub wykreślenia z urzędu podmiotu jako podatnika VAT bez konieczności zawiadamiania tego podmiotu. Taka sytuacja wystąpi, jeżeli z posiadanych informacji wynika, że podmiot ten jako podatnik może prowadzić lub prowadzi działania z zamiarem wykorzystania działalności banków w rozumieniu art. 119zg pkt 1 Ordynacji podatkowej lub spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych do celów mających związek z wyłudzeniami skarbowymi w rozumieniu art. 119zg pkt 9 Ordynacji podatkowej.

Nowa przesłanka niedokonania rejestracji dla celów VAT, o której mowa wyżej, będzie stosowana także do zgłoszeń rejestracyjnych złożonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli naczelnik urzędu skarbowego nie zarejestrował podatnika przed tym dniem.

Natomiast późniejsze przywrócenie zarejestrowania podatnika jako podatnika VAT czynnego, bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, wystąpi, jeżeli podatnik udowodni, że prowadzone przez niego działania nie są realizowane zgodnie z powyższym zamiarem albo wyjdą na jaw inne okoliczności lub dowody, z których wynikał brak tego zamiaru.

• wprowadzenie dodatkowych zadań i uprawnień dla Szefa Krajowej Administracji Skarbowej związanych z:
  - prowadzeniem w postaci elektronicznej wykazów podmiotów, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji zgodnie z art. 96 ust. 4a ustawy o VAT albo które zostały wykreślone z rejestru z urzędu jako podatnicy VAT zgodnie z art. 96 ust. 9 albo 9a, oraz których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona. Wykazy takich podmiotów będą udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
  - wykreśleniem podmiotu z wykazu, o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 1, w przypadku przywrócenia przez naczelnika urzędu skarbowego rejestracji podmiotu jako podatnika VAT na podstawie art. 96 ust. 9h – 9j. W tym przypadku podmiot zostaje umieszczony w wykazie podmiotów, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona.

Wykazy, o których mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT, obejmują podmioty, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji zgodnie z art. 96 ust. 4a ustawy w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw (…), których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona, albo które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnicy VAT - począwszy od dnia 1 stycznia 2017 r.

Ponadto wykaz, o którym mowa w art. 96b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, obejmuje również podmioty, które zostały wykreślone przez naczelnika urzędu skarbowego z rejestru jako podatnik VAT w okresie od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2016 r., jeżeli dane dotyczące tych podmiotów znajdują się w Centralnym Rejestrze Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników.

• wykreśleniem podmiotu z wykazu po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym podmiot został umieszczony w wykazie.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl