Rada Dialogu Społecznego zyska nowe kompetencje

Czemu ma służyć ustawa z dnia 15 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego?

Poszerzenie katalogu kompetencji Rady Dialogu Społecznego oraz strony pracowników i pracodawców, doprecyzowanie zasad funkcjonowania wojewódzkich rad dialogu społecznego – to efekty nowelizacji ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego.

Nowe przepisy zakładają usprawnienie prowadzenia dialogu społecznego na szczeblu krajowym i regionalnym. 

Nowelizacja została zgłoszona jako prezydencka inicjatywa ustawodawcza.

– "Cieszy mnie sposób, w jaki wyprocedowaliśmy tę ustawę; że każdy punkt tam zawarty, każda zmiana, którą proponujemy, każde nowe rozwiązanie jest rozwiązaniem przyjętym jednogłośnie przez Radę" – powiedział Prezydent Andrzej Duda. Podkreślił, że podpisana dziś przez niego ustawa stanowi konsensus. – "To jest wewnętrzny konsensus Rady Dialogu Społecznego zaakceptowany przez Prezydenta Rzeczypospolitej, zaakceptowany przez posłów i senatorów" – dodał.

- „Rada Dialogu Społecznego funkcjonuje w nowej formule trzeci rok. Pożegnała niechlubną poprzedniczkę Trójstronną Komisję. Teraz powstaje nowa przestrzeń, o której mówił Prezydent RP, którą wprowadza ta nowelizacja” – powiedziała minister Elżbieta Rafalska. 

- „Dziękuję Panu Prezydentowi za przygotowanie tej nowelizacji, za patronat dialogowi społecznemu w Polsce, za to, że Prezydent tak często i chętnie gości Radę Dialogu Społecznego u siebie – dodała minister Rafalska.

Uchwalona w dniu 15 czerwca 2018 r. ustawa o zmianie ustawy o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego stanowi kolejny krok w kierunku wzmocnienia dialogu społecznego w Polsce. 

Nowelizacja pozostaje w związku z dyspozycją zawartą w art. 87 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego, zgodnie z którą Rada Dialogu Społecznego została zobowiązana do dokonania oceny funkcjonowania przepisów obowiązującej ustawy oraz przedstawienia Prezydentowi RP rekomendacji zmian w zakresie zwiększenia samodzielności organizacyjnej Rady Dialogu Społecznego, w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy. 

W konsekwencji, w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej został opracowany projekt uchwalonej ustawy, który uwzględniał propozycje pochodzące od strony pracowników, strony pracodawców oraz strony rządowej Rady Dialogu Społecznego. Co istotne, na wstępnym etapie prac strony założyły, że w przygotowanym ostatecznie projekcie ustawy znajdą się tylko te rozwiązania, które zostały zaakceptowane i uzgodnione przez wszystkie strony tworzące Radę Dialogu Społecznego. Ustawa stanowi więc efekt wspólnie wypracowanego kompromisu. Podkreślić należy, że rozwiązania zawarte w ustawie uzyskały jednogłośne poparcie wszystkich stron tworzących Radę Dialogu Społecznego, która w dniu 20 grudnia 2017 r. podjęła uchwałę pozytywnie opiniującą projekt będący podstawą uchwalenia ustawy oraz wniosła do Prezydenta RP o jego dalsze procedowanie w Sejmie.

Celem ustawy jest usprawnienie prowadzenia dialogu społecznego zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym.

Rozwiązania zawarte w ustawie dotyczą trzech kategorii tematycznych. W pierwszej z nich znalazły się przepisy zwiększające katalog kompetencji Rady Dialogu Społecznego oraz strony pracowników i pracodawców, w drugiej zmiany wzmacniające organizacyjnie Radę, w trzeciej natomiast przepisy doprecyzowujące i proceduralne dotyczące wojewódzkich rad dialogu społecznego. 

Szerszy katalog kompetencji 

Zgodnie z ustawą, strony Rady Dialogu Społecznego, oprócz dotychczasowej kompetencji do opiniowania projektów aktów prawnych oraz założeń projektów ustaw, uzyskają prawo do opiniowania Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, projektów strategii, projektów programów oraz projektów innych dokumentów rządowych, dotyczących planowanych działań Rady Ministrów, w sprawach należących do kompetencji Rady. 

Rada Dialogu Społecznego oraz strona pracowników i pracodawców zyskały zatem uprawnienia do opiniowania Wieloletniego Planu Finansowego Państwa, projektów strategii, programów oraz projektów innych dokumentów rządowych dotyczących planowanych działań Rady Ministrów, przygotowywanych przez Radę Ministrów oraz jej członków. Rada będzie więc miała prawo do opiniowania projektów strategii, programów i innych dokumentów rządowych dotyczących planowanych działań Rady Ministrów. Rozwiązanie to zapewni stronom Rady większy wpływ na tworzenie dokumentów rządowych, w zakresie odnoszącym się między innymi do warunków rozwoju społeczno-gospodarczego, zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki i spójności społecznej oraz realizacji zasady partycypacji i solidarności społecznej. 

Nowością jest także prawo do występowania przez Radę Dialogu Społecznego do Sejmu i Senatu o umożliwienie przedstawienia Sejmowi lub Senatowi informacji dotyczącej spraw o istotnym znaczeniu. Ustawa umożliwi Radzie wystąpienie do Sejmu i Senatu z wnioskiem o przedstawienie informacji dotyczącej spraw o istotnym znaczeniu dla zadań realizowanych przez Radę. Rozwiązanie to posłuży promowaniu idei dialogu społecznego oraz budowaniu poparcia dla stanowisk i opinii wypracowanych przez Radę Dialogu Społecznego.

Zmiany dotyczą również kompetencji do informowania Sejmu i Senatu o działalności Rady. Przewodniczący Rady corocznie będzie przedstawiał Sejmowi i Senatowi sprawozdanie z działalności Rady oraz informację o działalności Rady za okres swojej kadencji.

Istotną kwestią jest umożliwienie stronie pracowników i stronie pracodawców Rady wystąpienia do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie interpretacji ogólnej, o której mowa w przepisach Ordynacji podatkowej, w przypadku niejednolitego stosowania prawa podatkowego, w szczególności gdy wydanie interpretacji ogólnej służy realizacji celów Rady. Wprowadzenie tego rozwiązania poprawi sytuację pracowników i pracodawców w zakresie pewności prawa podatkowego. 

Wzmocnienie Rady

Ustawa rozszerza krąg osób mogących brać udział w posiedzeniach plenarnych Rady, z głosem doradczym, o przedstawiciela Głównego Inspektora Pracy.

Nowelizacja wskazuje maksymalną liczbę przedstawicieli strony pracowników i strony pracodawców reprezentowanych w Radzie, określając, że każda ze stron ma równą liczbę przedstawicieli, nie więcej niż 25. W przypadku gdy nie będzie możliwe ustalenie równej liczby przedstawicieli każdej z organizacji, każda ze stron Rady będzie mogła ustalić różną liczbę przedstawicieli każdej z organizacji, przy czym ta różnica nie będzie mogła wynosić więcej niż 1.

W celu wzmocnienia dialogu autonomicznego oraz wzmocnienia strony społecznej reprezentowanej w Radzie, ustawa wprowadza możliwość podejmowania przez stronę pracowników i stronę pracodawców uchwał w drodze głosowania korespondencyjnego, w tym przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Strona pracowników i stronę pracodawców Rady zyska więc możliwość podejmowania uchwał w drodze głosowania korespondencyjnego, w tym przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. 

Wsparcie wojewódzkich rad dialogu społecznego (WRDS)

W nowelizacji doprecyzowany został skład wojewódzkiej rady dialogu społecznego i zasady funkcjonowania jej biura. Określano także zasady podejmowania uchwał przez WRDS oraz zapewnienie możliwości głosowania korespondencyjnego. Zwiększony został także limit wydatków na funkcjonowanie WRDS – 200 tys. na każdy. 

W trakcie dwóch lat obowiązywania obecnej ustawy stwierdzono, że wzmocnienia wymaga również dialog regionalny, realizowany przez wojewódzkie rady dialogu społecznego. Dotychczasowe doświadczenia funkcjonowania WRDS wskazują m.in. na konieczność doprecyzowania kompetencji WRDS, określenia trybu zajmowania stanowisk i wyrażania opinii, określenia procedury głosowań oraz zapewnienia finansowania kosztów zlecanych ekspertyz i opinii. Postulaty te znalazły swoje normatywne odzwierciedlenie w ustawie. W związku ze zwiększeniem kwoty przeznaczonej na finansowanie WRDS, ustawa przewiduje zwiększenie maksymalnych limitów wydatków będących skutkiem finansowym ustawy w latach 2019–2025. Kwoty te będą sukcesywnie wzrastać o prognozowany wskaźnik inflacji.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie? 

Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia jej ogłoszenia.

Ustawa ponawia rozwiązanie, zgodnie z którym, w terminie 24 miesięcy od dnia jej wejścia w życie, Rada Dialogu Społecznego dokona ponownej oceny funkcjonowania przepisów ustawy oraz przedstawi Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej rekomendacje zmian w tym zakresie. Na Radę Dialogu Społecznego nałożony został zatem obowiązek dokonania oceny funkcjonowania przepisów ustawy oraz przedstawienia Prezydentowi RP rekomendacji zmian w tym zakresie, w terminie 24 miesięcy od dnia jej wejścia w życie.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl