Surowe kary za nieoczyszczanie ścieków

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 31 maja 2018 r. wydał wyrok w sprawie C-251/17 - Komisja przeciwko Włochom. Na jego mocy za opóźnienie w wykonaniu prawa Unii w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych zasądzono od Włoch zapłatę ryczałtu w wysokości 25 mln EUR i okresowej kary pieniężnej wynoszącej ponad 30 mln EUR za każde pół roku opóźnienia. 

Czego dotyczyła sprawa?

Trybunał stwierdził już pierwszy raz uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego przez Włochy w wyroku wydanym w 2012 r. W wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. (w sprawie C-565/10 - Komisja przeciwko Włochom) Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że nie wydając przepisów koniecznych w celu zapewnienia, by 109 aglomeracji położonych na terytorium Włoch było wyposażonych, odpowiednio, w systemy zbierania ścieków komunalnych lub w systemy oczyszczania ścieków komunalnych odpowiadające wymogom określonym w dyrektywie 91/271, Republika Włoska uchybiła zobowiązaniom ciążącym na niej na podstawie tej dyrektywy. Chodzi o dyrektywę Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych (Dz.U. 1991, L 135, s. 40), zmienioną rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1137/2008 z dnia 22 października 2008 r. (Dz.U. 2008, L 311, s. 1).

Uznając, po upływie terminu wyznaczonego na dzień 11 lutego 2016 r., że Włochy nadal nie podjęły środków koniecznych w celu dostosowania się do wyroku z 2012 r., Komisja Europejska wniosła przeciwko temu państwu do Trybunału drugą skargę o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, domagając się nałożenia na nie sankcji finansowych.

Co orzekł TSUE?

W ogłoszonym wyroku Trybunał stwierdził, że w ostatecznym terminie w dniu 11 lutego 2016 r. Włochy nie podjęły wszystkich środków koniecznych do wykonania wyroku z 2012 r. w celu wypełnienia zobowiązań ciążących na tym państwie na podstawie dyrektywy.

TSUE ocenił, że uchybienie, jakiego dopuściły się Włochy, nie tylko trwało niemal sześć lat, ale także jest szczególnie poważne, gdyż brak lub niedostateczność systemów zbierania lub oczyszczania ścieków komunalnych mogą doprowadzić do szkód w środowisku. Trybunał zwrócił uwagę między innymi na okoliczność, że liczba aglomeracji, w odniesieniu do których Włochy nie przedstawiły w dniu rozprawy (tj. w dniu 28 lutego 2018 r.) dowodu istnienia systemów zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych zgodnych z dyrektywą (74 aglomeracje) jest istotna, chociaż liczba ta uległa zmniejszeniu w stosunku do wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. (wówczas było to 109 aglomeracji).

Ponadto Trybunał podkreślił, że dostosowanie systemów zbierania i wtórnego oczyszczania ścieków komunalnych w niektórych aglomeracjach do przepisów dyrektywy powinno było zostać zrealizowane najpóźniej do dnia 31 grudnia 2000 r.

W tych okolicznościach Trybunał uznał za stosowne zasądzenie od Włoch zapłaty na rzecz budżetu Unii okresowej kary pieniężnej w wysokości 30 112 500 EUR za każde pół roku opóźnienia w podjęciu środków koniecznych w celu dostosowania się do wyroku z 2012 r., przy czym ta okresowa kara pieniężna jest należna od dnia dzisiejszego do pełnego wykonania wyroku z 2012 r.

Ponadto, zważywszy na konkretną sytuację i naruszenia, jakich Włochy dopuściły się wcześniej w zakresie zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych (zob. wyroki TSUE z dnia 25 kwietnia 2002 r. w sprawie C-396/00 - Komisja przeciwko Włochom, z dnia 30 listopada 2006 r. w sprawie C-293/05 - Komisja przeciwko Włochom oraz z dnia 10 kwietnia 2014 r. w sprawie C-85/13 - Komisja przeciwko Włochom), Trybunał uznał za właściwe zasądzenie od Włoch zapłaty na rzecz budżetu Unii ryczałtu w wysokości 25 mln EUR w celu zapobiegnięcia powtarzaniu się podobnych naruszeń prawa Unii w przyszłości.

Wyrok ten może być istotny w kontekście orzeczeń TSUE przeciwko Polsce dotyczących czaystości powietrza oraz ostatnio występujących w naszym kraju b. często pożarów wysypisk śmieci.

Należy wyjaśnić, iż skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego jest kierowana przeciwko państwu członkowskiemu, które uchybiło zobowiązaniom wynikającym z prawa Unii, przez Komisję Europejską lub inne państwo członkowskie.

Jeżeli Komisja uzna, że państwo członkowskie nie zastosowało się do wyroku, może wnieść nową skargę i domagać się sankcji finansowych. Jednak w sytuacji nieprzekazania Komisji krajowych środków transpozycji dyrektywy Trybunał Sprawiedliwości może, na jej wniosek, nakładać kary pieniężne już na etapie pierwszego wyroku.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl