Prawo łaski Prezydenta RP

Głównym celem postępowania ułaskawieniowego jest korekta prawomocnego wyroku w części dotyczącej kary. Ułaskawienie bowiem polega na całkowitym lub częściowym darowaniu albo złagodzeniu kary wymierzonej skazanemu na mocy prawomocnego wyroku sądu. W Polsce tylko Prezydent RP może skorzystać z prawa łaski.

Niestety prawo łaski musi być środkiem o charakterze wyjątkowym, oznacza bowiem ingerencję władzy wykonawczej w niezawisłe decyzje sądów, podważa ono autorytet sądów i narusza zasadę równości wobec prawa.

Kto może wnieść prośbę o ułaskawienie?

Prośbę o ułaskawienie skazanego może wnieść:

• on sam,
• osoba uprawniona do składania na jego korzyść środków odwoławczych,
• krewni w linii prostej,
• przysposabiający lub przysposobiony oraz rodzeństwo,
• małżonek i osoba pozostająca ze skazanym we wspólnym pożyciu.

Komu należy przedstawić prośbę o ułaskawienie?

Prośbę o ułaskawienie przedstawia się sądowi, który wydał wyrok w pierwszej instancji (sąd ten powinien rozpoznać prośbę o ułaskawienie w ciągu 2 miesięcy od daty jej otrzymania).

Kogo, w jakich okolicznościach i w jakim trybie można ułaskawić?

1. Rozpoznając prośbę o ułaskawienie sąd w szczególności ma na względzie zachowanie się skazanego po wydaniu wyroku, rozmiary wykonanej już kary, stan zdrowia skazanego i jego warunki rodzinne, naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem, a przede wszystkim szczególne wydarzenia, jakie nastąpiły po wydaniu wyroku.
2. Jeżeli w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał tylko sąd pierwszej instancji i wyda on opinię pozytywną - przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta sprawy lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią, a w razie braku podstaw do wydania opinii pozytywnej - pozostawia prośbę bez dalszego biegu. Jeżeli natomiast w sprawie, w której wniesiono prośbę o ułaskawienie, orzekał sąd odwoławczy, sąd pierwszej instancji przesyła mu akta lub niezbędne ich części wraz ze swoją opinią.
3. Sąd odwoławczy pozostawi prośbę bez dalszego biegu tylko wtedy, gdy wydaje opinię negatywną, a opinię taką wydał już sąd pierwszej instancji; w innych wypadkach sąd odwoławczy przesyła Prokuratorowi Generalnemu akta wraz z opiniami.
4. Jeżeli prośbę o ułaskawienie choćby jeden sąd zaopiniował pozytywnie, Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej prośbę o ułaskawienie wraz z aktami sprawy i swoim wnioskiem.
5. Jeżeli prośba o ułaskawienie zostanie skierowana bezpośrednio do Prezydenta RP, wówczas przekazuje się ją Prokuratorowi Generalnemu.

Czy Prezydent może ułaskawić kogoś z własnej inicjatywy?

Tak, ponieważ może on ułaskawić skazanego bez zwracania się do sądów o opinie. Musi on tylko zwrócić się do Prokuratora Generalnego o przedstawienie mu akt sprawy. Może on także zlecić Prokuratorowi Generalnemu wszczęcie postępowania z urzędu.

Poza tym postępowanie o ułaskawienie może wszcząć z urzędu z własnej inicjatywy Prokurator Generalny, który może żądać przedstawienia sobie akt sprawy z opiniami sądów albo przedstawić akta Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej bez zwracania się o opinię. Prokurator Generalny przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej akta sprawy lub wszczyna z urzędu postępowanie o ułaskawienie w każdym wypadku, kiedy Prezydent tak zadecyduje.

Pamiętaj, że:

• Prawa łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu.
• Prośbę o ułaskawienie wniesioną przez osobę nieuprawnioną lub niedopuszczalną z mocy ustawy sąd pozostawia bez rozpoznania.
• Ponowna prośba o ułaskawienie, wniesiona przed upływem roku od negatywnego załatwienia poprzedniej prośby, może być przez sąd pozostawiona bez rozpoznania.
• Zasadą jest, że mimo wszczętego postępowania o ułaskawienie karę się wykonuje, ale jest jeden wyjątek: uznając, że szczególnie ważne powody przemawiają za ułaskawieniem, zwłaszcza gdy uzasadnia to krótki okres pozostałej do odbycia kary, sąd wydający opinię oraz Prokurator Generalny mogą wstrzymać wykonanie kary lub zarządzić przerwę w jej wykonaniu do czasu ukończenia postępowania o ułaskawienie.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku - Kodeks postępowania karnego (Dz.U. 1997 r., Nr 89, poz. 555, ze zmianami);
• Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 r., Nr 78, poz. 483).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.