W jakich przypadkach nie trzeba rejestrować firmy?

Prowadzisz bloga, sprzedajesz projekty graficzne, a może prowadzisz drobną sprzedaż przez internet? Jeśli zaczynasz to robić regularnie i w sposób zorganizowany, to zazwyczaj musisz zarejestrować działalność gospodarczą. Wyjątkiem od tej zasady jest tzw. działalność nierejestrowa.

Działalność nierejestrowa (niewymagająca rejestracji w CEIDG)

Jeśli prowadzi się drobną działalność (np. drobny handel lub usługi), można skorzystać z przepisów o tzw. działalności nieewidencjonowanej i uniknąć obowiązku rejestracji działalności gospodarczej.

Kiedy można skorzystać z działalności nierejestrowej?

Nie trzeba rejestrować firmy, jeżeli:

• jest się osobą fizyczną, a przychody z działalności nie przekroczą w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2018 jest to 1.050 zł);
• nie prowadziło się wcześniej działalności albo prowadziło się ją, ale przed 30 kwietnia 2017 roku firma została wykreślona z ewidencji przedsiębiorców i od tego momentu nie rejestrowano jej ponownie.

Jakie są korzyści z działalności nierejestrowej?

Dzięki nowym przepisom, można teraz osiągać dochody z działalności, która uznawana była wcześniej za działalność gospodarczą i wiązała się z wieloma obowiązkami (jak składki i inne obowiązki wobec ZUS, sposób rozliczania podatków).

Jeśli skorzysta się z przepisów o działalności nierejestrowej:

• nie trzeba zgłaszać działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS (nie trzeba mieć numerów identyfikacyjnych NIP i REGON),
• nie trzeba płacić z tego tytułu składek na ubezpieczenia w ZUS i składać deklaracji ZUS,
• nie trzeba płacić comiesięcznych (albo kwartalnych) zaliczek na podatek,
• nie trzeba prowadzić skomplikowanej księgowości (tylko uproszczoną ewidencję sprzedaży).

Jakie są obowiązki przy prowadzeniu działalności nierejestrowej?

Jeżeli prowadzi się działalność nierejestrowaną, jest się „przedsiębiorcą" w świetle prawa cywilnego. Oznacza to, że np. w relacjach z konsumentami jest się traktowany jako przedsiębiorca i ma się z tego tytułu obowiązki (np. związane z reklamacją czy naprawą). Dotyczy to również prawa konsumenta do odstąpienia w terminie 14 dni od umowy zawartej na odległość.

Rachunki przy działalności nierejestrowej

Osoba prowadząca działalność nierejestrową jest co do zasady zwolniona z obowiązku wystawiania faktury. Musi to uczynić jedynie w przypadku, gdy żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę, bądź też otrzymano całość lub część zapłaty. W takim przypadku będzie to mogła być faktura, która zawiera jedynie:

• datę wystawienia,
• numer kolejny,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
• nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• cenę jednostkową towaru lub usługi,
• kwotę należności ogółem.

Przy sprzedaży nierejestrowej wystarczy, że podaje się na dokumentach sprzedaży swoje imię i nazwisko.

Jak liczyć przychód przy działalności nierejestrowej?

O tym, czy ktoś może prowadzić działalność nierejestrową, decyduje kwota miesięcznego przychodu (nie może przekroczyć w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia). Przychodem z działalności nierejestrowej są zaś należności, które otrzyma za sprzedaż swoich towarów/usług. Do przychodów zalicza się również kwoty, które są należne, nawet jeśli jeszcze ich nie otrzymano (czyli np. jeżeli sprzedano towar i wystawiono dokument sprzedaży, ale fizycznie nie otrzymano jeszcze zapłaty). Do przychodu nie zalicza się natomiast wartości towarów, które zostały zwrócone oraz udzielonych bonifikat i skont (czyli obniżek za uregulowanie płatności przed terminem).

Do ustalania przychodu służy prowadzona ewidencja sprzedaży.

Ewidencja sprzedaży przy działalności nierejestrowej

Jeżeli prowadzi się działalność nierejestrową, to należy prowadzić uproszczoną ewidencję sprzedaży (na podstawie art. 109 ust. 1 ustawy o VAT). Zapisuje się w niej sprzedaż za dany dzień. Wpisów za dany dzień należy dokonywać nie później niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym (czyli po sprzedaniu towaru następnego dnia, nie można wpisywać sprzedaży z dnia poprzedniego). Obowiązek ten wynika z przepisów o podatku od towarów i usług.

Co powinien zawierać rejestr sprzedaży?

Przepisy nie regulują, jakie dokładnie elementy powinien zawierać uproszczony rejestr sprzedaży. Zazwyczaj zawiera on takie informacje, jak:

• liczba porządkowa,
• data sprzedaży,
• wartość sprzedaży,
• wartość sprzedaży narastająco.

W rejestrze można dopisywać również inne informacje, takie jak np. numer dowodu sprzedaży albo informacje o rodzaju transakcji.

Dokładna ewidencja pozwoli szybko ustalić, czy nie przekroczono progu dochodów uprawniających do prowadzenia działalności nierejestrowej.

Rejestr może być prowadzony w formie papierowej.

Przykładowe zapisy:

Od momentu podjęcia działalności nierejestrowej istnieje obowiązek:

• prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży,
• przestrzegania praw konsumentów,
• wystawiania faktur lub rachunków na żądanie kupującego.

Jakie są ograniczenia działalności nierejestrowej?

Przepisy o działalności nierejestrowej nie dotyczą wspólników spółki cywilnej.

Nie można również wykonywać działalności regulowanej, czyli takiej, która wymaga specjalnych zezwoleń, koncesji itp.

Jak rozliczać przychody i koszty z działalności nierejestrowej?

Przychody osiągane z działalności nierejestrowej są przychodami z tzw. innych źródeł. W związku z takimi przychodami nie trzeba płacić zaliczek na podatek. Ma się natomiast obowiązek rozliczyć przychody w zeznaniu rocznym PIT-36.

W zeznaniu rocznym można też odliczyć koszty, które poniesiono ściśle w związku z wykonywaną działalnością (np. zakup surowców do produkcji wyrobów).

Koszty te powinny być udokumentowane, dlatego należy przechowywać wszystkie dowody zakupów, związanych z działalnością.

Działalność nierejestrowa a VAT

Jeżeli prowadzi się działalność nierejestrową, to jest się zwolnionym z VAT. Należy tylko prowadzić uproszczoną ewidencję, opisaną powyżej.

Wykonywanie niektórych rodzajów działalności zobowiązuje jednak  do rejestracji jako podatnik VAT niezależnie od wysokości osiąganych przychodów. Dotyczy to m.in. usług jubilerskich, usług prawniczych oraz usług w zakresie doradztwa. Jeżeli zamierza się prowadzić działalność w którymś z powyższych zakresów, trzeba zarejestrować się jako podatnik VAT czynny.

Działalność nierejstrowa a kasa fiskalna

Przy działalności nierejestrowej, w większości przypadków nie trzeba korzystać z kasy fiskalnej (jeśli nie przekroczono progu 20 tys. zł rocznego obrotu, który zobowiązuje do stosowania kas). Będzie ona potrzebna w przypadku nielicznych rodzajów działalności, przy których istnieje obowiązek stosowania kasy bez względu na obroty (np. fryzjer, gastronomia, mechanik samochodowy). Listę usług i towarów objętych obowiązkiem stosowania kas znajdziesz w rozporządzeniu ministra finansów.

Co się stanie, jeśli przekroczę limit dla działalności nierejestrowej?

Jeśli przekroczono miesięczny limit przychodu (50% płacy minimalnej), to działalność zostanie uznana za działalność gospodarczą. Od momentu przekroczenia limitu, jest 7 dni na zarejestrowanie działalności gospodarczej w CEIDG. Jako początkujący przedsiębiorca będzie on zwolniony ze składek na ubezpieczenia społeczne. Do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych należy przystąpić w terminie 6 miesięcy od rozpoczęcia działalności. Następnie przez 2 lata będzie mógł skorzystać z tzw. małego ZUS-u.

Jakich innych rodzajów działalności nie trzeba rejestrować?

Poza działalnością nierejestrową, przepisy określają konkretne rodzaje działalności, których nie trzeba rejestrować w urzędzie. Dotyczy to:

• działalności agroturystycznej rolników,
• produkcji wina przez rolników,
• rolniczego handlu detalicznego.

Agroturystyka

Polega na wynajmowaniu przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. Rolnik świadczący te usługi nie ma obowiązku rejestrować działalności gospodarczej.

Produkcja wina

Rejestracji nie wymaga działalność obejmująca wyrób wina przez producentów będących rolnikami, którzy wyrabiają mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego. Oznacza to, że rolnik produkujący mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego nie musi rejestrować działalności gospodarczej.

Właściciel winnicy zamierzający prowadzić wyrób wina z przeznaczeniem do obrotu musi dokonać wpisu do ewidencji producentów.

Sprzedaż z gospodarstwa rolnego (rolniczy handel detaliczny)

Rejestracji nie podlega sprzedaż przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych (z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach tzw. działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym) pod warunkiem, że:

• sprzedaż nie jest wykonywana na rzecz osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej lub na rzecz osób fizycznych na potrzeby prowadzonej przez nie pozarolniczej działalności gospodarczej
• przetwarzanie produktów roślinnych i zwierzęcych i ich sprzedaż nie odbywa się przy zatrudnieniu osób na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze
• sprzedaż odbywa się wyłącznie w miejscach: w których produkty te zostały wytworzone lub przeznaczonych do prowadzenia handlu
• ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu, z wyłączeniem wody.

Aby działalność mogła zostać uznana za działalność gospodarczą, musi być również prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, z zamiarem osiągnięcia zysku.

O czym należy pamiętać?

Zastanawiając się, czy to, co się chce robić, jest działalnością, czy nie i czy należy zgłaszać ją do urzędu, trzeba sprawdź, czy ma cechy działalności gospodarczej. Te cechy to:

• cel zarobkowy – jest nastawiona na zysk,
• zorganizowanie – działalność ma zorganizowany charakter, jeśli np. wynajmujesz pomieszczenie do jej wykonywania, poszukujesz klientów, prowadzisz marketing,
• ciągłość – oznacza podejmowanie czynności w sposób ciągły,
• wykonywanie jej we własnym imieniu i odpowiedzialność za nią (tzn. nie wykonujesz jej na zlecenie i pod kierownictwem zleceniodawcy),
• ponoszenie ryzyka gospodarczego związanego z działalnością.

W przepisach występuje kilka definicji działalności gospodarczej oraz przedsiębiorcy. Oznacza to, że jeśli nie „podpada się" pod definicję działalności albo przedsiębiorcy z jednej ustawy, to można podlegać przepisom innych ustaw (np. podatkowych albo ubezpieczeniowych). Przykładem może być definicja przedsiębiorcy w przepisach ubezpieczeniowych. Zgodnie z nimi, wspólnik spółki jawnej podlega takim samym zasadom ubezpieczenia jak „przedsiębiorca", chociaż nie jest przedsiębiorcą w świetle innych przepisów (przedsiębiorcą jest sama spółka jawna, a nie jej wspólnicy).

Kwestia, czy trzeba rejestrować działalność i rozliczać się jako osoba prowadząca działalność, jest szczególnie ważna w sprawach podatkowanych. Nawet jeśli dana osoba uważa, że nie prowadzi działalności gospodarczej, to urząd skarbowy może mieć w tej kwestii odmienne zdanie. Jeżeli ma się wątpliwości, czy trzeba rozliczać się jako osoba prowadząca działalność, można skontaktować się z urzędem skarbowym. Można również wystąpić o interpretację.

Zob. też: 

• Działalność nierejestrowa
• Ulga na start, preferencyjna podstawa, działalność nieewidencjonowana
• Konstytucja Biznesu już niedługo..
• Konstytucja Biznesu weszła w życie
• Konstytucja Biznesu podpisana przez Prezydenta
• Konstytucja Biznesu gotowa do podpisu
• Konstytucja Biznesu przyjęta przez Sejm

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 2032, z późn. zm.); 
• ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2018 r., poz. 646).

Na podst. www.biznes.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl