Konstytucja Biznesu już niedługo...

15.11.2017

Rząd przyjął Konstytucję Biznesu

6 miesięcy bez składek na ubezpieczenia społeczne dla początkujących przedsiębiorców, działalność o niewielkich przychodach bez konieczności rejestracji firmy, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców – te i inne proprzedsiębiorcze rozwiązania przyjęła Rada Ministrów w pakiecie Konstytucji Biznesu.

"Pakiet Konstytucji Biznesu to 5 ustaw, które odmienią rzeczywistość gospodarczą. To także kluczowy etap reformy prawa gospodarczego, zapowiedzianej w Strategii na rzecz odpowiedzialnego rozwoju. Filarem naszych propozycji jest ustawa Prawo przedsiębiorców. Zawarliśmy w niej rozwiązania systemowe, jak choćby przepisy dotyczące pewności prawa czy zasady relacji urzędnik – przedsiębiorca, ale także bardzo konkretne, np. swoisty pas startowy dla młodych firm" – powiedział wicepremier Mateusz Morawiecki.

Konstytucja Biznesu ma być fundamentem dla wszystkich innych proprzedsiębiorczych aktywności rządu (np. pakiet #100zmianDlaFirm). Zastąpi obowiązującą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej, która dzisiaj jest centralnym aktem prawa gospodarczego.

Przyjęte ustawy to:

Prawo przedsiębiorców,
Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo przedsiębiorców oraz niektóre inne ustawy z pakietu "Konstytucji Biznesu",
ustawa Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców,
ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy,
ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Nowe prawo ma wejść w życie 1 marca 2018 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących „ulgi na start”. Te zaczną obowiązywać 31 marca 2018 r.

Przedsiębiorca ma prawo

Najważniejsze rozwiązania pakietu:

Katalog relacji urząd - przedsiębiorca

Ustawa wprowadza katalog zasad regulujących relacje biznesu z państwem. Zasady te będą też wytycznymi dla administracji, jak mają postępować w sprawach przedsiębiorców. To np.:

co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone (przedsiębiorca może prowadzić biznes w sposób wolny, jeśli nie łamie wyraźnych zakazów lub ograniczeń),
domniemanie uczciwości przedsiębiorcy (przedsiębiorca nie musi udowadniać swojej uczciwości, wątpliwości co do okoliczności konkretnej sprawy będą rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy),
zasada proporcjonalności (urzędnikom wolno podejmować jedynie takie działania, które są konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu).

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców

Bezstronny i apolityczny rzecznik będzie stał na straży praw przedsiębiorców zagwarantowanych w Konstytucji Biznesu. Będzie mógł np. wnioskować do ministrów o wydanie objaśnień najbardziej skomplikowanych przepisów i interweniować gdy prawa przedsiębiorców są łamane. Kadencja rzecznika to 6 lat.

Pas startowy dla nowych firm

Na pas składają się dwa rozwiązania – tzw. działalność nierejestrowa i ulga na start.

Działalność nierejestrowa będzie dotyczyć drobnej działalności zarobkowej osób fizycznych, np. dorywczego handlu lub okazjonalnych usług. Działalność taka nie będzie w ogóle uznawana za działalność gospodarczą. W praktyce oznacza brak konieczności rejestracji firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, jeśli przychody z tej działalności nie przekroczą w żadnym miesiącu 50 proc. minimalnego wynagrodzenia (w przyszłym roku będzie 1050 zł) i brak składek ZUS z tego tytułu. Dochody z takiej działalności będą opodatkowane na zasadach ogólnych.

Ulga na start to fakultatywne zwolnienie początkujących przedsiębiorców ze składek na ubezpieczenie społeczne maksymalnie przez pierwsze 6 miesięcy. Innymi słowy, przedsiębiorca będzie musiał zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w terminie 6 miesięcy od rozpoczęcia działalności, a nie 7 dni - jak to jest obecnie. Po zgłoszeniu się do ubezpieczeń przedsiębiorcy będzie przysługiwał także, tak jak obecnie, 24-miesięczny okres preferencyjnych składek (tzw. mały ZUS). To rozwiązanie dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą, którzy potrzebują na początku czasu, by zorganizować warsztat pracy i zacząć osiągać dochody.

Zyskają przedsiębiorcy

Ulga na start przyniesie prawie 8 mld zł oszczędności dla firm w 10 lat.

Objaśnienia prawne

Ministrowie i organy centralne będą wydawać objaśnienie prawne – napisane prostym językiem „poradniki” jak stosować najtrudniejsze przepisy. Zastosowanie się do nich będzie chroniło przedsiębiorcę, np. w razie kontroli. Do wydania objaśnień może zobowiązać ministrów Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.

Sprawy urzędowe także przez telefon lub e-mail

Za zgodą przedsiębiorcy, niektóre proste sprawy urzędowe będzie można załatwiać przez telefon, e-mail lub za pomocą innych środków komunikacji. Urząd będzie mógł w ten sposób szybko poinformować np. o konieczności doniesienia załączników czy o gotowych do odbioru dokumentach.

Stopniowa likwidacja numeru REGON

Numer REGON dla przedsiębiorców będzie stopniowo wycofywany z obrotu. NIP ma być podstawowym numerem identyfikującym przedsiębiorcę.

Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy

Będzie to portal internetowy - rozwinięcie obecnego www.biznes.gov.pl, który nie tylko w wyjaśni w jaki sposób załatwić poszczególne sprawy urzędowe, ale też umożliwi np. uiszczanie opłat urzędowych czy uzyskanie zaświadczenia o niezaleganiu z podatkami czy składkami. Punkt przypomni przedsiębiorcom, przez sms lub e-mail, o zbliżających się terminach urzędowych oraz poinformuje o najważniejszych zmianach w prawie. Będą tam też publikowane wyjaśnienia dotyczące zagadnień prawnych budzących najwięcej wątpliwości w praktyce.

Bardziej elastyczne zawieszanie działalności gospodarczej

Zawiesić działalność będzie mógł też przedsiębiorca, który zatrudnia pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim czy wychowawczym (obecnie wymogiem jest niezatrudnianie żadnych pracowników). Zniesione zostanie też ograniczenie okresu zawieszenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne do 24 miesięcy – będzie można zawiesić działanie firmy również na dłuższy okres lub na czas nieokreślony. Po upływie terminu zawieszenia – jeśli przedsiębiorca zapomni złożyć wniosek o odwieszenie – nie zostanie wykreślony z rejestru (jak obecnie), ale odwieszony automatycznie.

Zmiany w pełnomocnictwach i prokurze

Przedsiębiorcy – osoby fizyczne będą mogły ustanawiać prokurentów. Zaś opublikowanie informacji o pełnomocniku lub prokurencie w CEIDG będzie równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa lub udzieleniem prokury na piśmie.

Jasny katalog form reglamentacji działalności gospodarczej

Uporządkowany został katalog form reglamentacji działalności gospodarczej. Pozostawiono trzy zasadnicze formy: koncesje, zezwolenia i rejestry działalności regulowanej. Tym samym zostały zniesione zgody i licencje jako odrębne formy reglamentacji. Jednocześnie wyraźnie uwypuklono różnice między nimi, wskazując m.in. że zezwolenia nie mogą mieć charakteru uznaniowego i powinny być zawsze udzielone, jeśli przedsiębiorca spełnia warunki przewidziane prawem.

Nowa ustawa dla przedsiębiorców zagranicznych

Pakiet „Konstytucji Biznesu” zawiera nową ustawę poświęconą zasadom udziału przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym w Polsce. Do tej pory regulacje te były rozrzucone w trzech różnych ustawach i niespójne. Obecnie inwestorzy zagraniczni otrzymują jeden przejrzysty, spójny akt prawny im dedykowany.

Prawo dla biznesu tworzone z głową

Wprowadzono katalog podstawowych reguł, którymi należy kierować się przy tworzeniu prawa gospodarczego. Jest to m.in. zasada proporcjonalnego ograniczania obciążeń dla MŚP, zgodnie z którą zanim przystąpi się do projektowania nowego prawa, należy przeanalizować, czy zamierzonego skutku nie można osiągnąć za pomocą innych środków. Inne zasady: zasada dążenia do nienakładania nowych obowiązków administracyjnych, zasada ograniczenia obowiązków informacyjnych, czy też zasada unikania nadimplementacji prawa Unii Europejskiej.

Projekt ustawy Prawo przedsiębiorców

Projekt stawy Prawo przedsiębiorców jest jednym z centralnych elementów reformy prawnego i instytucjonalnego otoczenia przedsiębiorców oraz wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Stanowi realizację zapowiedzi zawartych w „Planie na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”. W projekcie wyraźnie podkreślono zasadę: „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”, która jest rozwinięciem fundamentalnej zasady wolności działalności gospodarczej.

Nowe przepisy tworzą korzystne i stabilne warunki do wykonywania działalności gospodarczej oraz wzmacniają gwarancje wolności i praw przedsiębiorców. Zmniejszają także ryzyko biznesowe oraz zwiększają chęć przedsiębiorców do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w tym także chęć do ponoszenia ryzyka technologicznego związanego z realizacją innowacyjnych projektów („Konstytucja Biznesu”).

Proponowane rozwiązania opierają się na trzech filarach:

wzmocnieniu wolności i praw przedsiębiorców, w szczególności wolności działalności gospodarczej oraz wyposażeniu przedsiębiorców w konkretne instrumenty prawne umożliwiające zabezpieczenie ich potrzeb i oczekiwań chronionych konstytucyjnymi zasadami, zwłaszcza w relacjach z organami władzy publicznej;
ustanowieniu zasad opracowywania projektów aktów normatywnych dotyczących prawa gospodarczego;
powołaniu Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców – nowej instytucji, o charakterze gwaranta instytucjonalnego zasad i praw wyrażonych w projekcie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Do najważniejszych propozycji zawartych w projekcie należą:

ustanowienie katalogu praw i obowiązków przedsiębiorców oraz urzędów stanowiących wytyczne interpretacyjne dla organów stosujących prawo gospodarcze. Chodzi o podstawowe zasady prawne dotyczące relacji przedsiębiorca–administracja, np. zasada proporcjonalności (urzędnikom wolno podejmować jedynie takie działania, które są konieczne do osiągnięcia zamierzonego celu) i bezstronności oraz równego traktowania (urzędnicy muszą traktować wszystkie podmioty prawa według jednakowej miary; w życiu gospodarczym nikt nie może być dyskryminowany z jakiejkolwiek przyczyny);
bardziej przyjazna i partnerska relacja między administracją a przedsiębiorcami – chodzi o wprowadzenie m.in. zasady domniemania uczciwości przedsiębiorcy, zasady rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy oraz przyjaznej interpretacji przepisów (gdy nie da się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego lub sposobu interpretacji przepisu prawnego, urzędnicy powinni rozstrzygać te wątpliwości na korzyść przedsiębiorców), a także zasady współdziałania organów przy prowadzeniu spraw przedsiębiorców;
wprowadzenie instytucji działalności nierejestrowej – przewidziano, że osoba fizyczna prowadząca działalność na mniejszą skalę (tj. miesięczne przychody z niej pochodzące nie przekraczają 50 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli w 2018 r. 1050 zł), nie musi rejestrować tej działalności ani płacić z tego tytułu składek ZUS. Będzie to możliwe pod warunkiem, że osoba ta nie wykonywała w ostatnich 60-ciu miesiącach działalności gospodarczej. W sytuacjach, gdy przychód z działalności nierejestrowej przekroczyłby w miesiącu określoną wysokość, działalność ta byłaby uznawana za działalność gospodarczą począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie;
wprowadzenie tzw. „ulgi na start” – początkujący przedsiębiorcy nie będą musieli płacić składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwszych 6 miesięcy wykonywania działalności gospodarczej. Po tym okresie przedsiębiorca będzie mógł dodatkowo skorzystać z istniejącej obecnie ulgi, czyli tzw. „małego ZUS” w okresie następnych 24 miesięcy;
zniesienie obowiązku posługiwania się przez przedsiębiorców numerem REGON w relacjach z urzędami – przedsiębiorca w kontaktach z dużą częścią urzędów będzie miał obowiązek posługiwania się wyłącznie numerem NIP i to ten numer będzie służył tym urzędom do jego identyfikacji. Numer REGON dla przedsiębiorców będzie stopniowo wycofywany z obrotu;
likwidacja zgód i licencji - jako odrębnych form reglamentacji działalności gospodarczej;
udostępnianie przez Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy listy rodzajów działalności gospodarczej wymagających uzyskania koncesji, zezwolenia albo wpisu do rejestru działalności regulowanej – dzięki temu przedsiębiorca będzie wiedział, czy działalność, którą planuje podjąć podlega reglamentacji. Punkt będzie też wskazywał odpowiednie akty prawne związane z tymi kwestiami;
uregulowanie podstawowych zasad opracowywania projektów aktów normatywnych dotyczących prawa gospodarczego – chodzi m.in. o wzmocnienie nacisku na ograniczanie obciążeń nakładanych na przedsiębiorców (zwłaszcza obowiązków administracyjnych i informacyjnych), ze szczególnym uwzględnieniem mikro-, małych i średnich przedsiębiorców;
okresowe przeglądy funkcjonowania aktów normatywnych dotyczących prawa gospodarczego pod kątem deregulacji, dokonywane przez ministrów;
wydawanie przez organy administracji, napisanych prostym językiem „objaśnień prawnych” – będą one w sposób praktyczny wyjaśniały przepisy dotyczące działalności gospodarczej, a przedsiębiorcy stosujący się do nich nie będą mogli z tego powodu ponieść negatywnych konsekwencji;
uelastycznienie instytucji zawieszenia działalności gospodarczej – chodzi m.in. o możliwość zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej bezterminowo lub też na dowolny okres wskazany przez przedsiębiorcę wpisanego do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej;
ustanowienie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców – będzie to organ interweniujący i stojący na straży przedsiębiorców, posiadający kompetencje np. do występowania do urzędów o wydawanie „objaśnień prawnych”.

Efektem proponowanych rozwiązań będzie poprawa warunków funkcjonowania przedsiębiorstw oraz zmniejszenie ryzyka pomijania podstawowych zasad prawa gospodarczego przy podejmowaniu przez administrację konkretnych rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach przedsiębiorców. Oczekiwanym skutkiem powinna też być zmiana nastawienia organów do przedsiębiorców i wzmocnienie służebnej roli administracji, w tym przez uwzględnianie w większym stopniu uzasadnionych interesów podmiotów gospodarczych. Nowe przepisy przyczynią się także do zmniejszenia szarej strefy oraz zachęcą młodych i przedsiębiorczych Polaków do rozpoczynania własnej działalności gospodarczej.

Projekt zastąpi obowiązującą ustawę z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawa ma wejść w życie 1 marca 2018 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących „ulgi na start”, które zaczną obowiązywać 31 marca 2018 r.

Projekt ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy

Projekt ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy wprowadza regulacje, które usprawnią funkcjonowanie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) oraz Pojedynczego Punktu Kontaktowego, który zostanie zastąpiony przez Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy (PIP). W rezultacie ułatwione zostanie podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej. W praktyce obsługa przedsiębiorców będzie sprawniejsza – uproszczony zostanie proces rejestracji oraz dokonywania zmiany danych wpisywanych do CEIDG.

W ewidencji było zarejestrowanych ok. 2,5 mln przedsiębiorców (dane za wrzesień 2017 r.).

Do tej pory zagadnienia dotyczące Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz Pojedynczego Punktu Kontaktowego uregulowane były w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (SDG). Po wejściu w życie ustaw z pakietu „Konstytucja Biznesu” staną się one przedmiotem odrębnego aktu prawnego.

Centralna Ewidencja Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG)

W nowej ustawie znajdą się regulacje, będące obecnie w SDG, ale pojawią się też nowe rozwiązania korzystne dla przedsiębiorców.

Na podstawie nowych przepisów możliwe będzie udostępnianie przez przedsiębiorcę online w CEIDG informacji o udzielonych przez niego pełnomocnictwach i ustanowionych prokurentach. Opublikowanie przez przedsiębiorcę w CEIDG informacji o pełnomocniku będzie równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa na piśmie. Oznacza to, że system teleinformatyczny CEIDG będzie nie tylko narzędziem ewidencji przedsiębiorców, ale również instrumentem za pomocą którego przedsiębiorca będzie mógł zarządzać udzielanymi przez siebie pełnomocnictwami (prokurą).
Dane wpisywane do CEIDG zostaną podzielone na dane ewidencyjne przedsiębiorcy (ich zmiana będzie obowiązkowa w ciągu 7 dni) i dane informacyjne o przedsiębiorcy (będzie je można zmienić w każdym czasie, chodzi np. o datę rozpoczęcia, zawieszenia, wznowienia i zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej).
Możliwe będzie zawieszenie przez przedsiębiorców-osoby fizyczne wykonywania działalności gospodarczej na dowolnie określony czas oraz bezterminowo (obecnie dopuszczalny okres wynosi, co do zasady, maksymalnie 24 miesiące). Wprowadzona zostanie zasada automatycznego wznowienia wykonywania działalności gospodarczej po upływie okresu zawieszenia, jeśli przedsiębiorca wskazał taki okres we wniosku o zawieszenie.
Stworzona zostanie podstawa prawna do udostępniania ministrowi właściwemu do spraw gospodarki danych gromadzonych przez ZUS i CRP-KEP (Centralny Rejestr Podmiotów Krajowej Ewidencji Podatników), co będzie miało istotny wpływ na usprawnienie postępowań administracyjnych toczących się w ramach CEIDG.
Stworzone zostaną nowe kanały komunikacji z przedsiębiorcami (jeśli przedsiębiorca poda w CEIDG numer telefonu komórkowego będzie mógł otrzymać sms z informacją dotyczącą np. daty upływu okresu zawieszenia działalności gospodarczej, o ile została ona przez niego wskazana).

Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy (PIP)

Stworzono podstawy prawne do rozwoju Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy (www.biznes.gov.pl)

Prowadzony przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego Punkt Informacji dla Przedsiębiorcy ma pomagać przedsiębiorcom, m.in. przez umożliwienie im załatwiania online spraw związanych z podejmowaniem, wykonywaniem i zakończeniem działalności gospodarczej w Polsce oraz przez udostępnianie informacji w tym zakresie.

Zadaniem PIP będzie zapewnienie realizacji drogą elektroniczną jak największej liczby procedur związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Dotychczas zidentyfikowano ok. 1 200 procedur administracyjnych, realizowanych przez przedsiębiorców w ramach prowadzonego biznesu. W praktyce chodzi o stopniowe zwiększanie możliwości załatwiania wielu spraw online, zwłaszcza tych, które nie są obecnie możliwe do zrealizowania za pośrednictwem innych systemów.

Obok rozwiązań znajdujących się w obecnej SDG, w projektowanej ustawie zaproponowano nowe regulacje.

Wprowadzono zasadę, że informacje udostępniane przez PIP mają być przekazywane prostym językiem, aby adresat nie mający przygotowania prawniczego uzyskał zrozumiałą informację. Przekazana informacja ma być precyzyjna oraz kompletna, i nie może zawierać odesłań do innych przepisów.
Wprowadzono obowiązek udostępniania przez PIP informacji o zasadach oraz warunkach prowadzenia inspekcji i kontroli u przedsiębiorców.
Przewidziano poprawę efektywności funkcjonowania Punktu m.in. przez wprowadzenie możliwości udzielania odpowiedzi na pytania przedsiębiorców bezpośrednio przez punkt na podstawie wiedzy zgromadzonej w jego zasobach informacyjnych.
Możliwe będzie uzyskanie przez przedsiębiorcę – za pośrednictwem PIP – zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz zaświadczenia o niezaleganiu z realizacją ciążących na nim zobowiązań podatkowych, a także uiszczenie opłaty skarbowej za wydanie ww. zaświadczeń.
Za pośrednictwem PIP będą realizowane obowiązki punktu kontaktowego dla administracji oraz punktu kontaktowego dla usługodawców i usługobiorców, o których mowa w ustawie o świadczeniu usług drogą elektroniczną.
Urzędy zajmujące się sprawami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej będą mogły – za pośrednictwem PIP – umożliwić dokonanie płatności w formie elektronicznej, o ile sprawa wymaga wniesienia opłaty.
Przewidziano możliwość informowania przedsiębiorców przez PIP o istotnych dla nich wydarzeniach, terminach i obowiązkach związanych z podejmowaną lub prowadzoną działalnością gospodarczą z wykorzystaniem urządzeń umożliwiających indywidualne porozumiewanie się na odległość (np. za pośrednictwem sms-ów).
Wprowadzono możliwość przesyłania za pośrednictwem PIP do ministra właściwego do spraw gospodarki uwag dotyczących m.in. rozwoju działalności gospodarczej, praw i obowiązków przedsiębiorcy, finansowania działalności gospodarczej, wprowadzania innowacyjnych produktów i usług na rynek, handlu zagranicznego oraz dostępnej informacji dla przedsiębiorców.

Ustawa ma wejść w życie 1 marca 2018 r. Regulacje dotyczące niektórych, nowych możliwości oferowanych przez CEIDG oraz PIP zaczną obowiązywać w późniejszych terminach (1 lipca 2018 r. i 1 stycznia 2019 r.).

Projekt ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej

Projekt ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej ma zapewnić wdrożenie do polskiego systemu prawnego rozwiązań przewidzianych w ustawach z pakietu „Konstytucji Biznesu”, tj.:

ustawie – Prawo przedsiębiorców;
ustawie o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców;
ustawie o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy;
ustawie o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Przewidziano zmiany w ponad 180 ustawach. Oprócz rozwiązań o charakterze dostosowawczym, projekt ustawy zakłada także:

umożliwienie przedsiębiorcom wpisanym do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej udzielenia prokury;
zmiany w kodeksie postępowania administracyjnego, polegające na: zwiększeniu liczby odformalizowanych sposobów załatwiania spraw – dotąd dopuszczalne było ich ustne załatwianie, po zmianach będzie ono mogło nastąpić także drogą telefoniczną, za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub innych form łączności; umożliwianiu stronom postępowania dokonywania oceny działania urzędów kierowanych przez organy administracji publicznej, w tym pracowników tych urzędów;
doprecyzowanie zasad dotyczących poszczególnych działalności gospodarczych poddanych reglamentacji;
uchylenie ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej oraz ustawy z 4 marca 2010 r. o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
uchylenie ustawy z 6 lipca 1982 r. o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne – ustawa ta została uznana za anachroniczną i nieprzystającą do obecnej rzeczywistości prawnej i gospodarczej. Podmiotom działającym na jej podstawie umożliwiono jednak odpowiednie dostosowanie formy prowadzenia działalności gospodarczej do istniejących obecnie rozwiązań; dodatkowo, dokonano przeglądu innych ustaw odwołujących się w dalszym ciągu do Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W konsekwencji we wszystkich obowiązujących ustawach zastąpiono ten zwrot sformułowaniem „Rzeczpospolita Polska”, a także wprowadzono do tych ustaw inne zmiany odzwierciedlające aktualną sytuację polityczną, prawną i ekonomiczną Polski. Zmiana ta ma na celu wzmocnienie zaufania do polskiego systemu prawnego.

Projekt ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

W projekcie ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej określono zasady podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne w Polsce oraz wskazano zasady tworzenia przez przedsiębiorców zagranicznych oddziałów i przedstawicielstw w naszym kraju.

Dzięki tej ustawie wyeliminowane zostaną wątpliwości prawne, na jakich zasadach firmy zagraniczne (ich oddziały i przedstawicielstwa) mogą podejmować działalność gospodarczą w Polsce, a ponadto uproszczone zostanie wiele procedur i zmniejszy się liczba dokumentów przedkładanych przez przedsiębiorców. Powinno to skłonić cudzoziemców mieszkających w Polsce oraz inwestorów zagranicznych do podejmowania decyzji o rozpoczynaniu i rozwijaniu aktywności ekonomicznej w naszym kraju.

W jednej ustawie zawarte zostaną wszystkie przepisy dotyczące przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych uczestniczących w obrocie gospodarczym w Polsce. Przygotowanie tej ustawy jest elementem pakietu „Konstytucja Biznesu”.

Do nowej ustawy zostanie przeniesiona część regulacji znajdujących się obecnie w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (SDG), natomiast w całości trafią do niej przepisy ustawy o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (tzw. ustawa usługowa), która przestanie obowiązywać. Oznacza to, że nowa ustawa będzie całościowo regulować wskazane zagadnienia, zapewni spójność terminologiczną, a jej przepisy będą bardziej przejrzyste i przystępne.

Do nowej ustawy włączone zostaną przepisy SDG dotyczące utworzenia i działalności oddziałów przedsiębiorcy zagranicznego oraz przedstawicielstwa przedsiębiorcy zagranicznego (w tym ostatnim obszarze dokonano znacznych uproszczeń).

Utrzymana zostanie zasada dotycząca podejmowania działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne wskazane w art. 13 SDG, z uwzględnieniem uzasadnionych ograniczeń dopuszczonych na podstawie Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE.

Do projektowanej ustawy przeniesione zostaną także regulacje z SDG, które wdrażają do polskiego porządku prawnego część przepisów dyrektywy usługowej i zobowiązują organy administracji publicznej do uznawania certyfikatów, zaświadczeń, gwarancji oraz ubezpieczeń udzielonych i wydanych w państwach członkowskich UE.

Ponadto, obowiązywanie wprowadzanych przepisów (podobnie jak w tzw. ustawie usługowej) wyłączone zostanie w odniesieniu do niektórych zawodów i rodzajów działalności usługowej. Są to m.in. zawody związane z ustawami: prawo przewozowe, prawo o notariacie, o pracy na morskich statkach handlowych, o zakładach opieki zdrowotnej, prawo oświatowe, o radiofonii i telewizji, o zawodach pielęgniarki i położnej (z wyłączeniem działalności gospodarczej, jeśli chodzi o kształcenie podyplomowe), o zawodach lekarza i lekarza dentysty (z wyłączeniem działalności gospodarczej dotyczącej kształcenia podyplomowego), o ochronie osób i mienia, czy o komornikach sądowych i egzekucji.

Poprawiony zostanie przepis dotyczący kompetencji ministra do spraw gospodarki do wydawania decyzji o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę zagranicznego, który utworzył oddział w Polsce. Przesłanką do wydania takiej decyzji będzie nadal rażące naruszenie polskiego prawa lub niewykonywanie obowiązków informacyjnych. Doprecyzowane zostanie natomiast, że takie naruszenie może spowodować jedynie sam przedsiębiorca zagraniczny, a nie oddział. Zatem wprost przesądza się, że oddział jest tylko formą, w jakiej działa przedsiębiorca zagraniczny, i to on jako adresat przedmiotowych przepisów może je naruszyć.

Ograniczony zostanie obowiązek przeprowadzania postępowania likwidacyjnego oddziału przedsiębiorstwa zagranicznego jedynie do sytuacji, w której likwidacja jest wynikiem wydania decyzji przez właściwego ministra o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę zagranicznego w ramach oddziału.

Projekt zakłada, że podobnie jak dotychczas, utworzenie przedstawicielstwa będzie wymagało wpisu do rejestru przedstawicielstw (prowadzonego przez ministra właściwego do spraw gospodarki) – na podstawie wniosku złożonego przez przedsiębiorcę zagranicznego. Obowiązkowe będzie dołączenie do wniosku o wpis dokumentu potwierdzającego upoważnienie osoby wskazanej we wniosku do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego w przedstawicielstwie (wraz z potwierdzeniem przyjęcia tego upoważnienia przez osobę upoważnioną). Osoba taka, reprezentując przedsiębiorcę w przedstawicielstwie, będzie podmiotem, do którego zgłaszane będą wszelkie uwagi dotyczące działalności przedstawicielstwa, i to na niej będzie spoczywał obowiązek likwidacji przedstawicielstwa, gdy pojawią się ku temu przesłanki.

Dodatkowo, uproszczone zostaną kwestie związane z wpisem do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Zasadniczą zmianą – w stosunku do obecnie obowiązujących rozwiązań – będzie jednak wprowadzenie zasady dokonywania wpisu przedstawicielstwa na czas określony, tj. na 2 lata. Każdy przedsiębiorca zagraniczny zainteresowany kontynuowaniem działalności przedstawicielstwa będzie miał jednak prawo wystąpienia o przedłużenie wpisu na kolejny okres. Propozycja ta wynika z dotychczasowej praktyki prowadzenia rejestru przedstawicielstw i ma na celu stworzenie systemu, który będzie zapewniał większą aktualność i poprawność danych zawartych w rejestrze oraz wzmocnienie funkcji informacyjnych rejestru przedstawicielstw.

Ponadto, w projekcie rezygnuje się z konieczności przedkładania w procedurze rejestracyjnej dokumentu (najczęściej umowy najmu) uprawniającego przedsiębiorcę zagranicznego do wykorzystywania lokalu na potrzeby siedziby głównej przedstawicielstwa.

Nowe regulacje mają wejść w życie 1 marca 2018 r.

Projekt ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców

Podstawowym zadaniem Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców będzie dbanie o właściwe wdrożenie w praktyce zasad „Konstytucji Biznesu”. Chodzi o lepszą ochronę interesów mikro-, małych i średnich firm, poprawę środowiska prawnego, w którym funkcjonują oraz zapewnienie bardziej partnerskich relacji między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej.

Projekt ustawy o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców wchodzi w skład pakietu „Konstytucja Biznesu”, którego celem jest urzeczywistnienie konstytucyjnej zasady wolności działalności gospodarczej oraz innych konstytucyjnych zasad ważnych dla przedsiębiorców, a także wprowadzenie zmian w polskiej rzeczywistości gospodarczej.

Zgodnie z projektem ustawy, rzecznik ma stać na straży praw mikro-, małych i średnich przedsiębiorców. Przede wszystkim ma strzec poszanowania zasady wolności działalności gospodarczej i pogłębiania zaufania przedsiębiorców do władzy publicznej, bezstronności i równego traktowania, a także zasady uczciwej konkurencji.

Rzecznik będzie powoływany przez premiera na wniosek ministra do spraw gospodarki na 6-letnią kadencję. Ta sama osoba będzie mogła być rzecznikiem tylko przez jedną kadencję. Osoba powołana na to stanowisko nie będzie mogła należeć do partii politycznej, prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z obowiązkami wynikającymi z pełnienia tego urzędu, a także wykonywać innych czynności pozostających w sprzeczności z obowiązkami rzecznika albo mogących wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.

Do zadań rzecznika należeć będzie m.in. opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących interesów mikro-, małych i średnich przedsiębiorców oraz zasad wykonywania działalności gospodarczej, a także pomoc w organizacji mediacji między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej. Będzie on również zajmował się współpracą z organizacjami pozarządowymi, społecznymi i zawodowymi, których celem jest ochrona praw przedsiębiorców.

Ponadto, rzecznik będzie mógł:

występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej albo wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących działalności gospodarczej;
występować do właściwych organów z wnioskiem o wydanie tzw. objaśnień prawnych (będą one dawały ochronę przedsiębiorcom, którzy się do nich zastosują; wniosek rzecznika będzie dla tych organów wiążący);
występować do właściwych organów o przygotowanie oceny funkcjonowania aktu prawnego, co do którego ujawni się znaczne ryzyko, że powoduje negatywne skutki gospodarcze lub społeczne;
występować do Sądu Najwyższego z wnioskami w sprawie rozstrzygnięcia rozbieżności wykładni prawa, jeśli chodzi o przepisy prawne dotyczące działalności gospodarczej;
występować do Naczelnego Sądu Administracyjnego z wnioskami o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych;
zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach na prawach przysługujących prokuratorowi;
żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa wszczynane z urzędu;
informować właściwe organy nadzoru lub kontroli o dostrzeżonych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organów administracji publicznej;
zwracać się do właściwych organów, organizacji lub instytucji o podjęcie działań zmierzających do zapewnienia skutecznej ochrony praw przedsiębiorców oraz do usprawnienia trybu załatwiania spraw w tym zakresie.

Podjęcie czynności przez rzecznika będzie następowało z urzędu lub na wniosek przedsiębiorcy. Swoje zadania rzecznik będzie realizował przy pomocy biura (specjalnie powołanego).

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców powinien rozpocząć działalność w ciągu 6 miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie, tj. od 1 marca 2018 r.

Źródło grafik dot. Konstytucji Biznesu: www.mr.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl