Uchylenie przez sąd antymonopolowy decyzji Prezesa UOKiK a postanowienie o wszczęciu postępowania

Uchylenie przez sąd antymonopolowy decyzji Prezesa UOKiK na podstawie art. 479[31a] § 3 k.p.c. nie powoduje wyeliminowania z obrotu prawnego postanowienia o wszczęciu postępowania zakończonego uchyloną decyzją - orzekł SN.

Orzeczenie SN

Wyrokiem z 11 października 2022 r. (sygn. akt I NSKP 16/21) Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną wniesioną przez […] Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie od wyroku S.A. w […] z […] o sygn. […]. Dla oceny zasadności stawianych zarzutów istotne znaczenie miało rozstrzygnięcie kwestii, czy prawomocne uchylenie decyzji Prezesa UOKiK (na podstawie art. 479^31a § 3 k.p.c.) przez sąd powszechny powoduje wyeliminowanie z obrotu prawnego całego postępowania zakończonego tą decyzją, tj. skutkuje również wyeliminowaniem z obrotu prawnego postanowienia o wszczęciu postępowania i niedopuszczalnością kontynuowania postępowania administracyjnego w tej samej sprawie, czy też możliwe jest kontynuowanie wszczętego już postępowania i w jego ramach wydanie nowej decyzji.

Usazadnienie SN

W ocenie Sądu Najwyższego, uchylenie przez sąd antymonopolowy decyzji Prezesa UOKiK na podstawie art. 479^31a § 3 k.p.c. nie powoduje wyeliminowania z obrotu prawnego postanowienia o wszczęciu postępowania zakończonego uchyloną decyzją. Postępowanie przed Prezesem UOKiK pozostaje niezakończone, a organ ten jest nadal związany przedmiotowym postanowieniem od chwili jego wydania. Prezes UOKiK powinien wydać nową decyzję merytoryczną albo umarzającą postępowanie w sprawie, bez konieczności ponownego wszczynania postępowania.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy podkreślił istnienie systemowych relacji pomiędzy dwoma autonomicznymi dziedzinami prawa – postępowaniem administracyjnym oraz postępowaniem sądowym, w ramach których jest oceniany zarzut stosowania praktyki ograniczającej konkurencję, a następnie wskazał na rozumienie „sprawy" w postępowaniu cywilnym i jej znaczenia dla postępowania administracyjnego. Sprawami cywilnymi są sprawy w znaczeniu merytorycznym, stanowiące główny przedmiot rozstrzygnięcia sądu. W tym ujęciu przez „sprawę" należy rozumieć spór, całość sporu, będącego relacją pomiędzy stronami wyznaczoną przepisami materialnymi. Jego istotę (treść i zakres) wyrażała decyzja Prezesa UOKiK. Uchylenie decyzji nie spowodowało jednak zakończenia całości sporu, który nadal może być kontynuowany na gruncie postępowania administracyjnoprawnego. W takim znaczeniu wszczęcie postępowania następuje tylko raz, a po uchyleniu decyzji sprawa dalej (a nie od nowa) może toczyć się. Zastosowanie przez sąd przepisu art. 479^31a k.p.c., który znajduje się na styku dwóch postępowań, przenosi sprawę (rozumianą jako całość sporu) ponownie do postępowania administracyjnego, a jego dalszy przebieg jest uzależniony od rozstrzygnięcia przez Prezesa UOKiK.

Sąd Najwyższy podkreślił, że za zasadnością takiego rozwiązania przemawiają również wnioski płynące z wykładni językowej oraz funkcjonalnej przepisu art. 479^31a § 3 k.p.c. Przyjęte rozwiązanie wymienia expressis verbis jedynie „uchylenie decyzji", a nie zupełne wykluczenie z obrotu prawnego całego dotychczasowego postępowania, wraz z decyzją o jego wszczęciu. Tylko Prezes UOKiK, będąc podmiotem, który ustalił stan faktyczny sprawy i zna zastrzeżenia przedstawione w orzeczeniu sądowym uchylającym decyzję, pozostaje kompetentny do wydania rozstrzygnięcia w sprawie. Odmienne rozwiązanie, skutkujące wyeliminowaniem całego postępowania, zakończonego zaskarżoną decyzją, mogłaby niejednokrotnie doprowadzić do przedawnieniem odpowiedzialności, co – biorąc pod uwagę specyfikę spraw z zakresu ochrony konkurencji i konsumenta oraz praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową – czyniłoby nieefektywnymi znaczną część postępowań.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl