Uwagi do ustawy o kontroli skarbowej (art. 7c)

19.8.2008

MF oficjalnie udostępniło do konsultacji społecznych projekt nowelizacji ustawy o kontroli skarbowej. W załączeniu przekazujemy treść wstępnego stanowiska, jakie powstało w czerwcu w odniesieniu do fragmentu ustawy.

Uwagi można przesyłać do dnia 1 września 2008 r. na adres riniewski@pkpplewiatan.pl

Projektowany art. 7c brzmi:

„Art. 7c. 1. Jeżeli organ kontroli skarbowej posiada wiarygodne informacje o posługiwaniu się rachunkiem bankowym w celu prowadzenia niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej lub uzyskiwania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych, może wystąpić do instytucji finansowych, o których mowa w art. 33 ust. 1-5, z żądaniem udostępnienia i przekazania danych identyfikujących posiadacza takiego rachunku bankowego.

2. Na żądanie organu kontroli skarbowej, wydawca i redaktor dziennika lub czasopisma, nadawca programów radiowych i telewizyjnych, administrator lub właściciel strony internetowej, administrator lub właściciel serwisu, właściciel serwera oraz podmiot świadczący usługi utrzymania domen i stron internetowych są obowiązani do udzielania wszelkich posiadanych informacji o nazwach i adresach przedsiębiorców lub nazwiskach i adresach osób fizycznych zamieszczających ogłoszenia i reklamy lub zawierających inne informacje wskazujące na prowadzenie przez nich działalności gospodarczej, pozwalających na ich identyfikację.";

Uwagi do ustępu 1:

Propozycja brzmienia ustępu 1 rodzi wątpliwości, związane z zarówno z przyjętą systematyką nowelizowanej ustawy, jak i z procedurą pozyskiwania od banków informacji pozwalających na identyfikację posiadaczy rachunku bankowego.

Celem nowelizacji jest umieszczenie powyższego przepisu w części ogólnej ustawy, co w zamyśle jej twórców umożliwiłoby żądanie informacji jeszcze na etapie czynności analitycznych. W uzasadnieniu do projektu wskazano bowiem, że „Umiejscowienie tego przepisu w części ogólnej ustawy pozwoli pozyskiwać przedmiotowe dane również na etapie czynności analitycznych, które będą stanowić podstawę do ewentualnego wszczęcia i przeprowadzenia postępowania kontrolnego lub przygotowawczego".
Należy w tym miejscu wyraźnie wskazać, że tzw. „czynności analityczne" nie są przedmiotem regulacji ustawy, a tym samym brak jest określonych standardów formalnych, które mają na celu ochronę interesów stron i uczestników postępowania. Informacje powinny zaś być zbierane w ramach regulowanego ustawą postępowania kontrolnego lub też na etapie postępowania przygotowawczego o przestępstwo skarbowe. Przypomnieć bowiem należy, że zgodnie z treścią art. 34 ust. 1 powyższej ustawy „Informacje gromadzone i przetwarzane w ramach kontroli skarbowej stanowią tajemnicę skarbową". Informacje pozyskane w ramach czynności analitycznych nie są więc chronione tego typu tajemnicą. Tymczasem proponowana treść art. 7c ust. 1 nowelizacji zakłada, że organy kontroli skarbowej będą na tym etapie pozyskiwać informacje chronione tajemnicą bankową, która na mocy art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U.02.72.665) obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje. Bez wątpienia więc objęte są tajemnica bankową dane posiadacza rachunku. Oznacza to, że w ramach czynności analitycznych organy kontroli skarbowej będą mogły pozyskiwać informacje, które nie będą w żaden sposób chronione przed ich ujawnieniem osobom nieuprawnionym. Ochrony takiej nie zapewnia bowiem prawo bankowe, które odsyła w tym zakresie do ustaw szczególnych.

Treść art. 7c ust. 1 wskazuje, iż przesłanką pozwalającą żądać udzielenia informacji o posiadaczu rachunku, jest dysponowanie przez organ kontroli skarbowej wiarygodnymi informacjami o posługiwaniu się rachunkiem bankowym w celu prowadzenia niezgłoszonej do opodatkowania działalności gospodarczej lub uzyskiwania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych. Powstaje więc pytanie o możliwość zweryfikowania wiarygodności tych informacji przez banki. Projekt nowelizacji nie przyznaje bankom takich uprawnień, pomimo że ustawa podkreśla konieczność zwracania szczególnej uwagi na zasadę wzajemnego zaufania pomiędzy instytucjami finansowymi, a ich klientami (art. 33a ust.
4). Jest to o tyle zaskakujące, że w innym miejscu (art. 33a) określono dokładnie tryb pozyskiwania informacji objętych tajemnicą bankową, który precyzuje między innymi, jakie przesłanki powinny być zawarte we wniosku u udzielenie tego typu informacji. Przyznaje również bankom prawo (a nawet obowiązek) odmowy udzielenia informacji w przypadku, gdy w ich ocenie nie zachodzą przesłanki pozwalające na przekazanie informacji. Tymczasem żadna tego typu gwarancja ani uprawnienie, nie znalazło się w proponowanym brzmieniu art. 7c. Należy więc uznać, że na mocy tego przepisu, organy kontroli skarbowej miałyby pełną dowolność w gromadzeniu informacji objętych tajemnica bankową, a przy tym, jak wspomniano powyżej, dane te nie byłyby wystarczająco chronione.

Jednocześnie wskazujemy, iż rozważenia wymaga kwestia zgodności przedmiotowej regulacji z prawem wspólnotowym. W momencie, gdy wprowadzano w życie aktualnie obowiązujące rozwiązania dotyczące tajemnicy bankowej w kontekście przyszłej akcesji Polski do UE, pojawiały się wątpliwości, co do zgodności niektórych rozwiązań z tzw. „dyrektywą bankową". Kontrowersje te miały związek z faktem, iż wszelkie odstępstwa od tajemnicy bankowej na rzecz organów fiskalnych państwa są wątpliwe z punktu widzenia zgodności z prawem wspólnotowym (dyrektywą bankową - aktualnie - dyrektywą 2006/48/WE z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje kredytowe).

Zasadą jest bowiem, że prawo wspólnotowe nakazuje chronienie tajemnicy bankowej (nazywanej przez dyrektywę bankową „tajemnicą zawodową"). Ani bowiem postanowienia wspomnianej dyrektywy, ani postanowienia dyrektywy 2005/60/WE z dnia 26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu, nie mogą stanowić oparcia dla uchylenia tajemnicy bankowej. Wręcz przeciwnie, wspomniane regulacje prawa wspólnotowego wskazują na konieczność jej przestrzegania, a zwalniają z tego obowiązku pracowników instytucji finansowych tylko w przypadkach wypełniania przez nich określonych obowiązków. Przedmiotowe dyrektywy nic nie wspominają o możliwości uchylenia tajemnicy bankowej ze względów fiskalnych, natomiast silnie akcentują konieczność rygorystycznej ochrony tajemnicy bankowej. W związku z tym, pragniemy zwrócić uwagę, iż kwestia ta wymaga dokładniejszej analizy.

Uwagi do ustępu 2:

W odniesieniu do mediów tradycyjnych, przedmiotowa regulacja przenosi treść normatywną z aktualnie obowiązującego art. 35.

Propozycja zawiera jednak szereg nieostrych pojęć związanych z tzw. „nowymi mediami". Nakłada ona bowiem obowiązki udzielania informacji przez podmioty, które nie zostały przez prawo zdefiniowane, tj. „administrator lub właściciel serwisu", „właściciel serwera", „podmiot świadczący usługi utrzymania domen i stron internetowych". W praktyce może pojawić się wiele wątpliwości, co do kręgu podmiotów zobowiązanych do udzielania informacji na podstawie tego przepisu.

Ponadto, przepis jest tak sformułowany, że dotyczy wszystkich przedsiębiorców, o których wydawca może posiadać jakąkolwiek wiedzę - nie tylko tych zamieszczających ogłoszenie i reklamy. Jest to więc ograniczenie tajemnicy dziennikarskiej, bo przepis ten pozwalałby inspektorowi kontroli skarbowej na żądanie informacji o przedsiębiorcy wzmiankowanym w artykule prasowym.

Projekt ustawy
Uzasadnienie

Źródło: PKPP Lewiatan, www.pkpplewiatan.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl

Komentarze