Waloryzacja wynagrodzeń wykonawców w zamówieniach publicznych

Usprawnienie procesu realizacji umów, ograniczenie sporów pomiędzy stronami, wskazanie wyraźnych podstaw do waloryzacji w przypadku braku klauzuli w umowie - to tylko niektóre korzyści dla wykonawców i zamawiających, wynikające z nowych przepisów w zakresie zamówień publicznych.

W związku z aktualną sytuacją gospodarczą, która wpływa na zwiększenie kosztów realizacji zamówień publicznych, znowelizowane zostały przepisy, tak aby zapewnić ciągłość realizacji zamówień.  Waloryzacja wynagrodzenia wykonawcy daje możliwość urealnienia ustalonej w umowie wysokości wynagrodzenia.  

 - "Nowe przepisy to efekt szerokich konsultacji, jakie przeprowadziliśmy z przedstawicielami organizacji przedsiębiorców, zamawiającymi i ekspertami. Są one korzystne zarówno dla zamawiającego jak i dla wykonawcy. Pomogą firmom w zachowaniu rentowności zawartych kontraktów, a tym samym, w ich terminowej realizacji" – powiedział minister rozwoju i technologii Waldemar Buda. 

Dziś weszła w życie ustawa z dnia 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (tzw. tarcza prawna, Dz.U. poz. 2185), nowelizująca m.in. przepisy ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (art. 44 i 75 ustawy), a także wprowadzająca dodatkowe regulacje (art. 48 ustawy), w zakresie zmiany umowy w sprawie zamówienia publicznego, w tym waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy.

Poniżej przedstawiamy zakres wprowadzonych zmian.

Klauzule waloryzacyjne oraz zniesienie limitu wysokości waloryzacji

Ustawa wprowadza wyraźną podstawę prawną do zmiany zawartych umów w zakresie wysokości wynagrodzenia wykonawców, wprowadzania do nich nowych lub modyfikacji dotychczasowych klauzul waloryzacyjnych (np. poprzez zmianę wysokości limitu waloryzacji).

To strony umowy znają najlepiej uwarunkowania prawne i faktyczne danego zamówienia, dlatego ustawodawca pozostawił im swobodę w zakresie sposobu dokonania waloryzacji. Nie zostały nałożone ograniczenia związane ze sposobem dokonania waloryzacji, jak również nie zdefiniowano procedury, według której strony mają postępować. Może ona zostać przeprowadzona np. w oparciu o stosowne wskaźniki publikowane przez prezesa GUS, przy czym wzrost wynagrodzenia wykonawcy spowodowany każdą kolejną zmianą nie może przekroczyć 50% wartości pierwotnej umowy.

Co ważne, regulacja obejmuje wszystkie umowy będące w toku realizacji w dniu wejścia w życie ustawy, również te zawarte na podstawie uchylonego prawa zamówień publicznych. Zgodnie z przyjętymi regulacjami, obie strony tj. zarówno zamawiający jak i wykonawca będą ponosić zwiększony koszt wykonania zamówienia publicznego w uzgodnionych przez siebie częściach.

Zdecydowano się też rozszerzyć katalog umów w sprawie zamówienia publicznego objętych obowiązkiem wprowadzania stosownych klauzul waloryzacyjnych.

Nowe przepisy obejmują zmiany ustawy z dnia 11 września 2021 r. – Prawo zamówień publicznych, polegające na obowiązku zawierania klauzul waloryzacyjnych na umowy o długości powyżej 6 miesięcy (obecnie jest to 12 miesięcy) oraz umowy na dostawy (dziś obowiązek ten odnosi się jedynie do robót budowlanych i usług). Wskazują też wprost, że zmiana umowy może dotyczyć zmiany wysokości ceny za wykonanie zamówienia. Nowe przepisy w tym wypadku dotyczą umów zawartych w wyniku postępowań wszczętych po dniu wejścia w życie ustawy 

Modyfikacja umów w sprawie zamówienia publicznego

Wprowadzona została także  możliwość dokonania innych zmian kontraktów, niż te związane ściśle z wynagrodzeniem, bez przeprowadzania nowego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Będzie to np.: zmiana postanowień dotyczących ich wykonania, w szczególności dot. zakresu świadczenia wykonawcy, terminu wykonania umowy lub jej części czy czasowego zawieszenia wykonania umowy lub jej części.

Zmianami objęto zarówno umowy będące w toku w dniu wejścia w życie ustawy, jak również umowy zawarte na podstawie uchylonego prawa zamówień publicznych.

Objęcie ochroną podwykonawców

Ustawa przyznaje też dodatkową ochronę podwykonawcom. Przewiduje bowiem objęcie obowiązkiem waloryzacji, w drodze porozumienia stron, wynagrodzenia podwykonawców w sytuacji, gdy zamawiający dokonał waloryzacji wynagrodzenia wykonawcy, a także wynagrodzenia dalszych podwykonawców. Tym samym wykonawcy będą musieli dokonać waloryzacji wynagrodzenia wobec współpracujących z nimi podwykonawców w zakresie odpowiadającym zmianom cen materiałów lub kosztów dotyczących zobowiązania podwykonawcy.

Korzyści dla wykonawców oraz zamawiających

• Podział ryzyka kontaktowego pomiędzy wykonawcę oraz zamawiającego,
• Usprawnienie procesu realizacji przyszłych umów,
• Wprowadzenie narzędzi do zmian umów w sprawie zamówień publicznych, które zminimalizują zmniejszanie się rentowności zamówienia, takich jak np. ograniczenie zakresu umowy, zmiana terminu jej wykonania czy czasowe jej zawieszenie,
• Ograniczenie sporów pomiędzy stronami umów na tle waloryzacji wynagrodzeń wykonawców,
• Wskazanie wyraźnych podstaw do waloryzacji w przypadku braku klauzuli w umowie.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl