Wsparcie polskich filmów

Ustawa o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej zakłada, że Polski Instytut Sztuki Filmowej będzie wspierał finansowo produkcję utworów audiowizualnych powstających w Polsce. Poszczególnym produkcjom będzie przyznawane wsparcie finansowe w wysokości 30% polskich kosztów kwalifikowalnych. Maksymalna wysokość wsparcia finansowego przyznanego na jedną produkcję audiowizualną nie będzie mogła przekraczać 15 mln zł, a maksymalna wysokość łącznego wsparcia finansowego przyznanego jednemu przedsiębiorcy w roku kalendarzowym nie będzie mogła przekraczać 20 mln zł.

Co normuje ustawa o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej?

Ustawa wprowadza mechanizmu zachęt finansowych do produkcji filmów i seriali - fabularnych, dokumentalnych lub animowanych, które promują polski lub europejski dorobek kulturowy. Jej celem jest kompleksowy rozwój polskiego przemysłu audiowizualnego oraz rozwój kultury i promocja polskiego dziedzictwa kulturowego na świecie. Za realizację ustawy będzie odpowiadał Polski Instytut Sztuki Filmowej. 

Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej (dalej: ustawa o wspieraniu) normuje zasady, warunki oraz tryb przyznawania i rozliczania wsparcia finansowego (pomocy publicznej w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) produkcji audiowizualnej, nie naruszając przy tym zasad dofinansowania twórczości filmowej i innej działalności w dziedzinie kinematografii określonych w ustawie z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii (Dz.U. z 2018 r. poz. 597; dalej: ustawa o kinematografii).

Nowe przepisy mają m.in. poprawić warunki funkcjonowania sektora produkcji audiowizualnej, stworzyć możliwości inwestowania zagranicznego kapitału w produkcje w Polsce i współpracy między polskimi a zagranicznymi producentami audiowizualnymi, zwiększyć aktywność polskich przedsiębiorców działających w sektorze produkcji audiowizualnej.

Ustawa o wspieraniu rozszerza zadania Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (PISF), zaliczając do nich m.in.: przyznawanie i rozliczanie środków wsparcia finansowego; prowadzenie kontroli przedsiębiorców, którzy otrzymali takie wsparcie; gromadzenie danych o rynku audiowizualnym, w tym danych finansowych, produkcyjnych oraz danych o dystrybucji krajowej i zagranicznej; prowadzenie rejestru wsparcia finansowego. Wskazuje też zadania Dyrektora PISF związane ze wsparciem finansowym. Rozstrzyga o przychodach PISF związanych ze wsparciem finansowym i zalicza do nich: dotacje celowe z budżetu państwa przeznaczone na wsparcie finansowe; przychody z opłat wnoszonych za rozpatrywanie wniosków o wsparcie finansowe; środki finansowe pochodzenia zagranicznego; inne środki, w tym spadki i darowizny.

Realizacja ustawy zostanie powierzona Polskiemu Instytutowi Sztuki Filmowej. Koncepcja działania PISF w obszarze realizacji ustawy jest oparta na najlepszych wzorach z innych państw UE oraz z USA, w których od wielu lat istnieją podobne instytucje. Środki na wsparcie finansowe będą przekazywane do PISF z budżetu państwa. Zakłada się, że roczny budżet PISF związany z realizacją projektowanej ustawy będzie wynosić ok. 200 mln złotych. Do zadań PISF należeć będzie przede wszystkim przyznawanie, wypłata i rozliczanie wsparcia finansowego produkcji audiowizualnej w formie refundacji części polskich kosztów kwalifikowalnych. Ponadto do zadań PISF zaliczono gromadzenie i analizowanie danych dotyczących rynku audiowizualnego jak również promocję polskiego sektora audiowizualnego oraz Polski jako miejsca realizacji produkcji filmowych w celu przyciągania zagranicznych producentów i inwestorów.

Wsparcie

Przewidziano, że Polski Instytut Sztuki Filmowej będzie wspierał finansowo produkcję utworów audiowizualnych powstających w Polsce. Wsparcie finansowe będzie przyznawane w wysokości 30% kosztów poniesionych na produkcję w Polsce, polskie koszty kwalifikowalne, które stanowią podstawę naliczania wsparcia finansowego, nie mogą jednak przekroczyć 80% całkowitych kosztów produkcji audiowizualnej.

Procedura przyznawania, wypłaty i rozliczania wsparcia finansowego została uproszczona i będzie realizowana etapach, których czas trwania został zredukowany do minimum. Niezbędnym elementem oceny produkcji audiowizualnych przed przyznaniem wsparcia będzie przeprowadzenie testu kulturowego zawierającego zestaw kryteriów i odpowiadającej im odpowiednio punktacji. Test będzie elementem wniosku, który rozpatruje PISF. Głównym celem testu jest zidentyfikowanie przesłanek kulturowych związanych z produkcją audiowizualną oraz ocena wpływu produkcji audiowizualnej na rozwój polskiego sektora audiowizualnego. W tym kontekście brane będą pod uwagę kryteria wskazujące na: wykorzystanie w utworze audiowizualnym polskiego lub europejskiego dorobku kulturowego; lokalizację akcji utworu audiowizualnego na terytorium Polski; realizację utworu audiowizualnego na terytorium Polski; udział w produkcji audiowizualnej polskich twórców i innych podmiotów oraz udział polskiej infrastruktury filmowej.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, PISF będzie zawierać umowę o wsparcie finansowe. Po zawarciu umowy środki pieniężne przeznaczone na wypłatę wynikającego z niej wsparcia finansowego Instytut przekazywał będzie na powierniczy rachunek bankowy. Beneficjent będzie jednak mógł podjąć zgromadzone na rachunku powierniczym środki dopiero po przedstawieniu i weryfikacji raportu końcowego z produkcji audiowizualnej.

Celem przyznawania wsparcia finansowego jest m.in.: poprawa warunków funkcjonowania rynku produkcji audiowizualnej; stworzenie warunków do inwestowania zagranicznego kapitału w produkcje audiowizualne realizowane na terytorium RP; stworzenie warunków do realizowanej na terytorium RP współpracy między polskimi i zagranicznymi producentami audiowizualnymi; zwiększenie aktywności i podnoszenie międzynarodowej konkurencyjności polskich przedsiębiorców działających na rynku produkcji audiowizualnej.

Według nowych przepisów, PISF przyznaje wsparcie finansowe na produkcję audiowizualną albo świadczenie usługi na rzecz produkcji audiowizualnej utworów audiowizualnych, których wartość polskich kosztów kwalifikowanych zapewnia realizację celów (wskazanych wyżej); a planowane czasy trwania umożliwiają ich rozpowszechnianie na polach eksploatacji właściwych dla poszczególnych rodzajów utworów audiowizualnych. Wsparcie finansowe na produkcję danego utworu audiowizualnego może być przyznane tylko jedno, a w przypadku serialu – przyznaje się na każdy sezon serialu osobno.

Ustawa zakłada, że bezpośrednimi beneficjentami nowego mechanizmu wsparcia finansowego będą producenci lub koproducenci lub przedsiębiorcy wykonujący usługi na rzecz produkcji utworów audiowizualnych, którzy ponoszą koszty realizacji produkcji filmów i seriali w Polsce. 

Adresatem wsparcia finansowego jest przedsiębiorca, który ma siedzibę na terytorium RP; był producentem utworu audiowizualnego, koproducentem utworu audiowizualnego lub świadczył usługę na rzecz produkcji audiowizualnej w odniesieniu do co najmniej jednego utworu audiowizualnego, który był dystrybuowany w kinach, został nadany lub publicznie udostępniony przez dostawcę usługi medialnej lub zaprezentowany przynajmniej na jednym międzynarodowym festiwalu filmowym akredytowanym przez Międzynarodową Federację Stowarzyszeń Producentów Filmów, lub zatrudnia osobę zarządzającą przedsiębiorcą lub osobę odpowiedzialną za produkcję audiowizualną, mającą doświadczenie w zakresie produkcji audiowizualnej lub koprodukcji takiego utworu audiowizualnego; zawarł umowę o koprodukcję utworu audiowizualnego na terytorium RP lub umowę oświadczenie usług na rzecz produkcji audiowizualnej na terytorium RP przed złożeniem wniosku o wsparcie; spełnia wymogi określone w przepisach o pomocy publicznej.

Ustawa formułuje wyłączenia podmiotowe i przedmiotowe, na które wsparcie finansowe nie przysługuje.

Ustawa o wspieraniu wprowadza następujące zasady wsparcia finansowego:

1. PISF przyznaje na dany rok co najmniej 10% wsparcia na produkcję filmów animowanych i seriali;
2. wysokość wsparcia finansowego wraz z innymi źródłami pomocy publicznej nie może przekroczyć łącznie 50% całości kosztów produkcji utworu audiowizualnego;
3. wysokość wsparcia finansowego wraz z innymi źródłami pomocy publicznej nie może przekroczyć łącznie 70% całości kosztów produkcji utworu audiowizualnego w przypadku produkcji trudnego utworu audiowizualnego, który ma ograniczone walory komercyjne przez to, że jest skierowany do widowni w wieku do 12 lat lub w swoim założeniu promuje polskie dziedzictwo historyczne lub kulturowe na świecie i jednocześnie polskie koszty kwalifikowane (pkk) jego produkcji audiowizualnej przekraczają co najmniej dwukrotnie minimalne wartości pkk uprawniających do wystąpienia z wnioskiem;
4. wysokość wsparcia finansowego wraz z innymi źródłami pomocy publicznej nie może przekroczyć łącznie 60% całości kosztów produkcji audiowizualnej w przypadku koprodukcji międzynarodowej, w której jednym z państw pochodzenia producentów utworu lub koproducentów jest RP, a pozostali producenci lub koproducenci pochodzą z innych państw członkowskich UE lub EFTA – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym; limit ten nie dotyczy utworu trudnego;
5. wsparcie finansowe przyznaje się w wysokości 30% pkk, z tym że pkk, które stanowią podstawę naliczenia wsparcia finansowego, nie mogą przekroczyć 80% całkowitych kosztów produkcji audiowizualnej;
6. wysokość wsparcia finansowego przyznanego na jeden utwór audiowizualny nie może przekraczać 15 mln zł;
7. wysokość łącznego wsparcia finansowego, które może zostać przyznane jednemu przedsiębiorcy w danym roku kalendarzowym, nie może przekraczać 20 mln zł.

Maksymalnie twórcy jednego filmu będą zatem mogli otrzymać 15 mln zł wsparcia, przedsiębiorcy rocznie zaś 20 mln zł. Wysokość wsparcia finansowego wraz z innymi źródłami pomocy publicznej nie może przekroczyć łącznie 50% całości kosztów produkcji utworu audiowizualnego. Warunek ten nie dotyczy jednak tzw. filmów trudnych, czyli filmów i seriali dla dzieci do lat 12 oraz filmów i seriali, które w swoim założeniu promują polskie dziedzictwo historyczne lub kulturowe na świecie. W tym wypadku udział środków publicznych w budżecie projektu wyniesie 70%.

Jak wspomniano, ustawa zakłada, że w ramach wsparcia finansowego przewidzianego na dany rok Polski Instytut Audiowizualny przyznaje co najmniej 10% wsparcia na produkcję filmów animowanych i seriali animowanych.

Zgodnie z ustawą wsparcia finansowego nie przyznaje się na produkcję utworów audiowizualnych o charakterze reklamowym i powstałych w wyniku rejestracji: wykonań utworów słownych, słowno-muzycznych, muzycznych lub pantomimicznych; zdarzeń z życia politycznego, społecznego, kulturalnego, religijnego, gospodarczego lub sportowego; zdarzeń z życia prywatnego; treści pornograficznych, a także na produkcję utworów audiowizualnych sporządzanych na potrzeby nauki, nauczania, techniki, promocji, informacji lub instruktażu; sporządzanych na użytek wewnętrzny kościołów i innych związków wyznaniowych.

Ustawa o wspieraniu kształtuje procedurę przyznawania, wypłaty i rozliczania wsparcia finansowego.

Ustawa o wspieraniu wprowadza też zmiany w ustawie o kinematografii. Rozszerza zakres zadań PISF, a także nakłada nowe obowiązki na podmiot prowadzący kino, obligując go (m.in.) do przekazywania PISF dziennych danych o liczbie widzów, liczbie sprzedanych biletów oraz przychodach z tytułu sprzedaży biletów w odniesieniu do każdego filmu wyświetlanego w danym kinie oraz miesięcznych danych o przychodach z tytułu wyświetlania filmów i reklam w kinie. Za naruszenie obowiązków przewiduje kary pieniężne w wysokości od 1 000 do 100 000 zł.

Kiedy nowe regulacje wejdą w życie?

Ustawa wchodzi w życie po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia (czyli 12 lutego 2019 r.), z wyjątkiem zmian w ustawie o kinematografii, które wchodzą w życie po upływie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 11 stycznia 2010 r.

- "Konsekwencją wprowadzenia nowej regulacji będzie wzmocnienie pozycji polskiego sektora audiowizualnego na rynku międzynarodowym, podniesienie konkurencyjności polskich firm działających w branży, a w dłuższej perspektywie przyciągnięcie do Polski poważnych inwestycji w tym sektorze. Oczekujemy, że znacząco wzrośnie liczba produkcji filmowych realizowanych w Polsce. Wpłynie to zatem korzystnie na szeroko rozumianą twórczość audiowizualną oraz wiele innych dziedzin gospodarki i życia społecznego" – powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Paweł Lewandowski.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl