Nie można odrzucić spadku na przyszłość

Odrzucenie spadku musi nastąpić po powstaniu podstawy dziedziczenia - orzekł Sąd Najwyższy.

Uchwała Sądu Najwyższego

Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 k.c., jest bezskuteczne.

Powyższa uchwała została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne przedstawione przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 18 stycznia 2018 r., sygn. akt II Ca 570/17:

„Czy skutecznym jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 k.c.?”

Jak Sąd Najwyższy uzasadnił swoje stanowisko?

Sąd Najwyższy przypomniał, że już w uchwale z dnia 15 stycznia 1991 r., sygn. III CZP 75/90 (OSNC 1991, nr 5–6, poz. 68) Sąd Najwyższy uznał, że istnieje konieczność złożenia przez spadkobiercę osobnego oświadczenia o odrzuceniu spadku na podstawie każdej z podstaw, z której wynika jego powołanie.

Zgodnie z art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

Sąd Najwyższy podkreślił, iż znacznie większe trudności dla praktyki oraz znacznie większe zagrożenia dla bezpieczeństwa spadkobierców mogłoby wynikać z zajęcia stanowiska, że skuteczne jest oświadczenie złożone blankietowo, na przyszłość, pod warunkiem, że pewna podstawa dziedziczenia ujawni się lub nie. Wskazał, że większość doktryny opowiada się za wskazaną wykładnią art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, akcentując, iż prawo polskie nie zna instytucji oświadczenia na przyszłość (czy nawet przed otwarciem spadku), w którym rezygnujemy z dziedziczenia na pewnej podstawie, która może się uaktualnić, ale niekoniecznie.

Na zakończenie Sąd Najwyższy zaznaczył, że w sytuacjach, w których z różnych powodów ktoś nie złożył oświadczenia, wentylem bezpieczeństwa jest instytucja uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia złożonego pod wpływem błędu.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl