Zmiana właściwości procesowej Żandarmerii Wojskowej

1 lipca 2015 r. weszła w życie ostatnia, zasadnicza część ustawy z dnia 27 września 2013 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 1247). Ustawa wprowadza kilka istotnych zmian o charakterze systemowym, z których najważniejszą jest przemodelowanie postępowania sądowego w kierunku jego większej kontradyktoryjności.

Wprowadzona nowelizacja Kodeksu postępowania karnego, objęła również w swym zakresie istotne zmiany w zakresie właściwości proceduralnej Żandarmerii Wojskowej.

Zmiana ta wpisuje się w konkretyzację uprawnień zmierzających do realizacji generalnych obszarów zadań Żandarmerii Wojskowej, a związanych z wykrywaniem przestępstw popełnianych przez osoby podlegające właściwości podmiotowej Żandarmerii Wojskowej oraz ściganiem ich sprawców.

Dotychczasowe procesowe kompetencje Żandarmerii Wojskowej zostały zawężone z dniem 1 stycznia 2009 roku i powiązane ściśle z kognicją sądownictwa wojskowego. Z tą datą nastąpiła duża zmiana zakresu właściwości sądów wojskowych, w sprawach dotyczących przestępstw pospolitych, wykro?czeń oraz przestępstw i wykroczeń skarbowych wobec żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową oraz pracowników wojska. Poza jurysdykcją wojskową, z wyłączeniem sytuacji naprawdę wyjątkowych, znalazło się większość przestępstw popełnianych przez żołnierzy poza terenem jednostki oraz praktycznie prawie wszystkie tego typu popełniane przez pracowników wojska.

Kompetencje Żandarmerii Wojskowej dotyczące ścigania sprawców przestępstw i wykroczeń uległy wówczas znacznemu zmniejszeniu.

Z dniem 1 lipca 2015 roku, wskutek zmiany brzmienia art. 312 Kodeksu postępowania karnego, właściwość procesowa Żandarmeria Wojskowa powraca do tej sprzed roku 2009, a nawet uległa ona poszerzeniu.

Żandarmerii Wojskowej posiada legitymację do podejmowania czynności w sprawach dotyczących:

• wszystkich osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych zgodnie z zakresem właściwości wynikającym z art. 647 i 648 kpk - na dotychczasowych zasadach; a ponadto jako novum także wobec:
• żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową o pozostałe przestępstwa z kodeksu karnego i przepisów karnych innych ustaw bez względu na miejsce, czas lub okoliczności ich popełnienia;
• innych żołnierzy niebędących w czynnej służbie wojskowej w czasie noszenia przez nich mundurów oraz odznak i oznak wojskowych w przypadku popełnienia przez nich czynu zabronionego;
• pracowników zatrudnionych w jednostkach wojskowych i to zarówno w zakresie w jakim podlegają orzecznictwu sądów wojskowych (część wojskowa kk), jak i w związku z ich zatrudnieniem i zachowaniem się podczas pracy w tych jednostkach (pozostałe przestępstwa pospolite);
• wszelkich innych osób przebywających na terenach lub w obiektach jednostek wojskowych oraz osób niebędących żołnierzami, współdziałających w popełnieniu przestępstw z wszystkimi osobami wyżej wymienionymi albo jeżeli dokonują czynów zagrażających dyscyplinie wojskowej, przeciwko życiu lub zdrowiu żołnierza albo mieniu wojskowemu.

Nadzór nad tymi postępowaniami karnymi będzie sprawował prokurator powszechny, a sprawa do rozpatrzenia przesyłana będzie do sądu powszechnego.

Należy zatem liczyć się z tym, że katalog zdarzeń i interwencji zgłaszanych do Żandarmerii Wojskowej ulegnie znacznemu rozszerzeniu i będzie wymagał od żołnierzy formacji podejmowania czynności m.in. w sprawach z zakresu naruszeń zasad bezpieczeństwa powszechnego, bezpieczeństwa w komunikacji, przeciwko zdrowiu i życiu, wolności, wolności seksualnej i obyczajności oraz przeciwko rodzinie i opiece, czci i nietykalności oraz mieniu.

Tym samym to Żandarmeria Wojskowa prowadzić będzie śledztwa i dochodzenia wobec żołnierzy, którzy dopuścili się popełnienia takich przestępstw jak spowodowanie wypadku drogowego, pobicia, udziału w bójce, kradzieży, zgwałcenia i innych przestępstw pospolitych, które do tej pory prowadziła Policja.

Nowością będzie także realizowanie wybranych postępowań karnych w ramach postępowania przyspieszonego, czy też przyjmowanie skarg i ich procedowanie do właściwych sądów w ramach postępowań prywatnoskargowych.

Jednocześnie informujemy, że nie uległa zmianie właściwość Żandarmerii Wojskowej do prowadzenia czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia.

Zmiana wprowadza poszerzenie możliwości Żandarmerii Wojskowej w kwestii monitorowania ewentualnych zjawisk przestępczości w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Jako organ procesowy, ŻW prowadzić będzie postępowania żołnierzy i pracowników wojska zarówno w ramach powszechnego jak i wojskowego procesu karnego. Umożliwi to bieżącą analizę zagrożeń płynących z tego zjawiska, zarówno w korpusach osobowych jak i poszczególnych jednostkach wojskowych, garnizonach czy rodzajach wojsk. Będzie to korzystne dla dowódców jak i dla resortu, albowiem zapewni prowadzenie skutecznej praktyki dyscyplinarnej i kadrowej w oparciu o kompleksowe dane.

Rzecznik prasowy
Komendanta Głównego
Żandarmerii Wojskowej

wz. mjr Michał Chyłkowski

Zespół
e-prawnik.pl