Jak zaskarżyć decyzję administracyjną do sądu?

3.9.2024

Kto może zaskarżyć decyzję do wojewódzkiego sądu administracyjnego?

Uprawnionym do wniesienia skargi jest:

każdy, kto ma w tym interes prawny (skarga musi więc dotyczyć jego „własnej sprawy administracyjnej”, czyli przewidzianej w przepisach prawa administracyjnego możliwości wydania decyzji lub innego aktu, w którym skonkretyzowane zostaną uprawnienia i obowiązki organu administracji publicznej i indywidualnego podmiotu niepodporządkowanego organizacyjnie temu organowi),
prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym;
a także inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi.

Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu. W tym przypadku skargi mogą być wniesione w jednym piśmie.

Kiedy można wnieść skargę?

Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.

Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy zaś rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Sąd administracyjny nie zastępuje bowiem organów odwoławczych w postępowaniu administracyjnym. Warunek wyczerpania środków zaskarżenia jest spełniony również w sytuacji, gdy środek zaskarżenia został wniesiony przez którąkolwiek ze stron postępowania, niekoniecznie tę samą, która następnie wystąpiła ze skargą do sądu administracyjnego.

Gdzie wnieść skargę?

Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.

Organ ten przekazuje następnie skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie 30 dni od dnia jej wniesienia. W razie zaś niezastosowania się do tych obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny. Ponadto jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości.

W jakim terminie trzeba wnieść skargę na decyzję administracyjną?

Skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie (decyzji). Oznacza to, iż strona postępowania ma 30 dni na oddanie skargi w siedzibie organu, bądź nadanie jej na adres organu za pośrednictwem poczty. Jeżeli zamiast tego strona wniesie skargę bezpośrednio do sądu, ten odeśle ją do organu. W takim przypadku terminu do wniesienia skargi zachowany będzie jedynie wtedy, gdy sąd, do którego wniesiono omyłkowo skargę, zdoła ją nadać na adres organu przed upływem wspomnianego 30-dniowego terminu. Ewentualne ryzyko przekroczenia ww. procesowego terminu oraz skutki z tym związane (odrzucenie skargi) obciążają stronę postępowania.

Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą natomiast wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej.

Datą wszczęcia postępowania sądowoadministracyjnego jest dzień doręczenia skargi organowi, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy.

Jak przygotować skargę, żeby nie została odrzucona?

Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym (zob. Jak przygotować pismo w postępowaniu przed sądem administracyjnym?), a ponadto zawierać:

wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy;
określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt (decyzję) lub czynność albo bezczynność, przewodniczący zarządzi rozdzielenie tych skarg.

Kiedy wojewódzki sąd administracyjny odrzuci skargę?

Sąd odrzuca skargę:

jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego (tj. żadnego sądu administracyjnego; gdyby natomiast sąd ustalił, że sprawa leży w zakresie kompetencji innego sądu administracyjnego, to mu ją przekaże wedle właściwości); Sąd nie może jednak odrzucić skargi z tego powodu, jeśli w tej sprawie sąd powszechny uznał się za niewłaściwy;
wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia (jeżeli termin ten nie został przywrócony);
gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi, tzn. gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie jej braków formalnych, mimo prawidłowego wezwania; jeżeli bowiem została złożona skarga obarczona brakami w zakresie jej wymagań formalnych jako pisma procesowego, przewodniczący sądu wzywa skarżącego do jej uzupełnienia lub poprawienia w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi;
jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona („powaga rzeczy osądzonej”);
jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie; Z powodu braku zdolności sądowej jednej ze stron albo zdolności procesowej skarżącego i niedziałania przedstawiciela ustawowego lub braku w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej skarżącym, uniemożliwiającego jego działanie, sąd odrzuci skargę dopiero wówczas, gdy brak nie zostanie uzupełniony;

Zdolność sądowa to zdolność występowania przed sądem administracyjnym - ma ją osoba fizyczna i osoba prawna jako strona, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej, inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób.

Zdolność procesową (tzn. zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne, o których mowa wyżej. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego.

6. jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne (np. niewyczerpane zostały środki zaskarżenia, nie ma jeszcze decyzji).

Jeżeli do rozpoznania sprawy właściwy jest inny sąd administracyjny, sąd, który stwierdzi swą niewłaściwość, przekaże sprawę właściwemu sądowi administracyjnemu. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Sąd, któremu sprawa została przekazana, jest związany postanowieniem o przekazanie sprawy. Nie dotyczy to przekazania sprawy Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. Czynności dokonane w sądzie niewłaściwym pozostają w mocy.

Jak widać warunkami w ścisłym znaczeniu skutecznego złożenia skargi są więc:

złożenie skargi od aktu (np. decyzji) lub czynności (bezczynności) objętych zakresem właściwości rzeczowej sądu administracyjnego;
wniesienie skargi po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli przysługiwały one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich;
wniesienie skargi przez podmiot, któremu przysługuje legitymacja do jej wniesienia.

Mają one merytoryczny (a nie formalny) charakter, dlatego inaczej niż w przypadku niedochowania przez skarżącego formalnych wymagań skargi - prawo nie przewiduje możliwości konwalidacji skargi, jeśli jest ona niedopuszczalna. W każdym przypadku stwierdzenia braku którejś z ww. 3 przesłanek dopuszczalności zaskarżeniaw ścisłym znaczeniu sąd administracyjny jest zobowiązany skargę odrzucić.

Sąd odrzuca skargę postanowieniem (na które przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego). Odrzucenie skargi może nastąpić na posiedzeniu niejawnym.

Czy organ może sam "naprawić" swoją decyzję?

Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy w sądzie.

Jedyny warunek, jaki musi być spełniony dla możliwości dokonania takiej "autokontroli" przez organ administracji, to uwzględnienie skargi w całości, czyli uznanie za uzasadnione zarówno zarzuty oraz wnioski skargi, jak i wskazanej w niej podstawy prawnej.

Rozstrzygnięcie organu administracyjnego nie może przy tym ograniczyć się do stwierdzenia, że organ ten „uwzględnia skargę” . "Decyzja autokontrolna" (wydana na podstawie art. 54 § 3 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi) powinna ponadto rozstrzygnąć o losach zaskarżonej decyzji i ewentualnie decyzji organu pierwszej instancji. Należy przyjąć, że rozstrzygnięcie takie może zawierać:

uchylenie zaskarżonej decyzji w całości lub w części (zależnie jaka jej część została askarżona) i orzeczenie w tym zakresie co do istoty sprawy, tj. wydanie nowej decyzji;
uchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji organu pierwszej instancji i orzeczenie co do istoty sprawy;
uchylenie zaskarżonej decyzji i decyzji organu pierwszej instancji i umorzenie postępowania pierwszej instancji;
uchylenie zaskarżonej decyzji i umorzenie postępowania odwoławczego.

Zob. też: Żądanie rozpoznania sprawy na podstawie odpisu skargi do sądu administracyjnego

Czy skarżący może cofnąć skargę?

Skarżący może cofnąć skargę. Cofnięcie skargi wiąże sąd. Jednakże sąd uzna cofnięcie skargi za niedopuszczalne, jeżeli zmierza ono do obejścia prawa lub spowodowałoby utrzymanie w mocy aktu lub czynności dotkniętych wadą nieważności.

Czy wniesienie skargi wstrzymuje wykonanie zaskarżonej decyzji?

Wniesienie skargi samo w sobie nie wstrzymuje wykonania aktu (decyzji) lub czynności.

W razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;

Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu (decyzji, postanowienia) lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy.

Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności, wydane przez organ administracji czy sąd, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności.

Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności upada w razie wydania przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2002 r., Nr 153, poz. 1270, ze zm.)

A.J.
Zespół e-prawnik.pl