Kiedy można żądać wznowienia postępowania administracyjnego?

Wznowienie postępowania administracyjnego pozwala na uchylenie wydanej decyzji administracyjnej, która jest ostateczna i wydanie - po przeprowadzeniu nowego postępowania - nowej decyzji administracyjnej. Wznowienie postępowania może dotyczyć tylko ostatecznej decyzji administracyjnej. Decyzja administracyjna jest ostateczna, jeżeli nie przysługuje stronie od niej żaden środek odwoławczy. Może to być decyzja wydana w pierwszej instancji, co do której strona nie wniosła w odpowiednim terminie odwołania albo decyzja wydana w drugiej instancji, co do której wyczerpano już wszystkie środki odwoławcze przysługujące stronie.

Przyczyny wznowienia postępowania

Ponieważ wznowienie postępowania jest nadzwyczajnym środkiem, dzięki któremu można uzyskać uchylenie i zmianę decyzji ostatecznej, może ono być wszczęte tylko w ściśle określonych przypadkach.

Podstawą wznowienia postępowania są określone w kodeksie postępowania administracyjnego okoliczności. Postępowanie wznawia się, jeżeli:

• dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe,
• decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,
• decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracyjny, który podlega wyłączeniu,
• strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,
• wyjdą na ja istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję,
• decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu,
• zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji,
• decyzja wydana została w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie, które następnie zostało uchylone lub zmienione.

Poszczególne przesłanki wznowienia postępowania są niejasne i wymagają wyjaśnienia.

Fałszywość dowodów

Stwierdzenie fałszywości dowodów, na podstawie których wydano decyzję administracyjną powinno być dokonane przez właściwy organ lub sąd. Jednakże nawet przed stwierdzeniem fałszywości tych dowodów, postępowanie może być wznowione jeżeli fałszywość dowodów jest oczywista a wznowienie postępowania jest niezbędne dla uniknięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego. Przesłanka oczywistości fałszerstwa dowodów oraz niezbędności wznowienia postępowania z określonych przyczyn muszą być spełnione łącznie, aby można było wznowić postępowanie przed formalnym stwierdzenie fałszywości dowodów.

Podobne zasady dotyczą wznowienia postępowania, dla którego podstawę stanowi wydanie decyzji w wyniku popełnienia przestępstwa.

Wydanie decyzji przez nieuprawniony podmiot

Kolejną podstawą wznowienia postępowania jest wydanie decyzji przez pracownika lub przez organ, który podlega wyłączeniu. O zasadach i powodach wyłączania pracowników organów administracji publicznej oraz samych organów od postępowania patrz. porada: “Wyłączenie pracownika i organu od udziału w postępowaniu administracyjnym”

Istotne dla sprawy okoliczności

Przy tej podstawie wznowienia postępowania istotne jest, by owe nowe okoliczności istniały już w dniu wydania decyzji administracyjnej. Nowe okoliczności powstałe po dniu, w którym decyzję wydano, nie stanowią podstawy wznowienia postępowania. Nowe dowody lub okoliczności faktyczne muszą być istotne dla sprawy, co oznacza, że ich ciężar gatunkowy musi być taki, iż ich znajomość przez podmiot wydający decyzję mogłaby spowodować wydanie decyzji innej treści.

Stanowisko innego organu lub błędne rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego

Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ, decyzje wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ.

Natomiast błędne rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego dotyczy sytuacji, w której zagadnienie to było rozstrzygane przez sam organ administracyjny wydający decyzję, gdy zawieszenie postępowania dla uzyskania rozstrzygnięcia przez inny organ lub sąd mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważną szkodę dla interesu społecznego.

Niezgodność aktu normatywnego z Konstytucją

Szczególną podstawę wznowienia postępowania administracyjnego jest stwierdzenie niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego wydana została decyzja administracyjna. Należy przypomnieć, że stwierdzenia niezgodności dokonuje Trybunał Konstytucyjny.

Żądanie wznowienia postępowania

Podmioty uprawnione

Postępowanie administracyjne może zostać wznowione na wniosek strony albo z urzędu. Jednakże wznowienie postępowania administracyjnego z powodu niezgodności aktu normatywnego, na podstawie którego wydano decyzję administracyjną, z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą może nastąpić tylko i wyłącznie na żądanie strony.

Termin

Żądanie wznowienia postępowania administracyjnego należy wnieść do organu administracji publiczne, który wydał w sprawie decyzję w pierwszej instancji. Żądanie musi być wniesione w terminie 1 miesiąca od dnia, w którym strona dowiedziała się o okoliczności stanowiącej podstawę żądania wznowienia postępowania. Jednakże gdy podstawą ta jest brak uczestnictwa strony w postępowaniu bez winy strony, termin ten liczony jest od dnia, w którym strona dowiedziała się o decyzji.

Żądanie wznowienia postępowania administracyjnego na podstawie uznania za niekonstytucyjny akt normatywny, na podstawie którego decyzja została wydana może być wniesione w terminie 1 miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Co do zasady orzeczenia TK wchodzą w życie w dniu ich ukazania się w Dzienniku Ustaw, jednak TK w swym orzeczeniu może określić inną datę, kiedy orzeczenie to wejdzie w życie.

Procedura wznowienia postępowania

Choć żądanie wznowienia postępowania powinno być wniesione do organu administracji publicznej, który wydał decyzje w pierwszej instancji, postępowanie wznawia organ, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji. Jeżeli od decyzji nie wniesiono odwołania, organem decydującym o wznowieniu postępowania będzie organ pierwszej instancji, gdyż on wydał decyzję, która okazała się ostateczną.

Wznowienie postępowania następuje na podstawie postanowienia. Odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji, od której przysługują wszystkie środki odwoławcze określone w kodeksie postępowania administracyjnego.
Jeżeli jednak podstawą wznowienia postępowania jest zarzut wydania decyzji przez pracownika lub organ wyłączonych od sprawy, o wznowieniu bądź odmowie wznowienia rozstrzyga organ wyższego stopnia, który jednocześnie wyznaczy organ właściwy do przeprowadzenia wznowionego postępowania. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli w ostatniej instancji decyzje wydał minister, a w sprawach należących do zadań jednostek samorządu terytorialnego - samorządowe kolegium odwoławcze.

Na etapie rozstrzygania o wznowieniu postępowania organ administracyjny nie bada podstaw wznowienia postępowania. Może tego dokonać tylko i wyłącznie w toku wznowionego postępowania. Dlatego tez decyzji odmawiającej wznowienia postępowania nie można uzasadniać brakiem podstaw do wznowienia.

Wznowione postępowanie

Postanowienie o wznowieniu postępowania stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia sprawy. Organem właściwym jest organ, który wydał w sprawie decyzje w ostatniej instancji. Jeżeli jednak podstawa wznowienia postępowania jest zarzut wydania decyzji przez pracownika lub organ wyłączonych od sprawy, organem właściwym będzie organ wyznaczony przez organ wyższego stopnia, który rozstrzyga co do wznowienia postępowania.

Wstrzymanie wykonania decyzji

Organ administracji publicznej, który jest właściwy w sprawie wznowienia postępowania wstrzyma z urzędu, lub na żądanie strony wykonanie decyzji, jeżeli okoliczności sprawy wskazują na prawdopodobieństwo uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania. W takim przypadku mówimy, że wznowienie postępowania jest względnie suspensywne.

Wstrzymanie wykonania decyzji następuje w drodze postanowienia. Na postanowienie to przysługuje zażalenie, chyba że postanowienie zostało wydane przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze.

Rozstrzygnięcie

Organ przeprowadzający wznowione postępowanie wydaje decyzję, w której:

• odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia
• uchyla decyzje dotychczasową gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.

Wydana we wznowionym postępowaniu nowa decyzja rozstrzygająca o istocie sprawy jest decyzją wydana w pierwszej instancji.

Niemożność uchylenia

Uchylenie decyzji administracyjnej zawsze powoduje zmianę stanu prawnego, na podstawie którego działają strony. W pewnych sytuacjach, nawet pozytywne rozstrzygnięcie o istnieniu podstaw do uchylenia decyzji administracyjnej w wyniku wznowienia postępowania nie może uzasadniać uchylenia takiej, wadliwej przecież, decyzji.

Jeżeli podstawą wznowienia postępowania była fałszywość dowodów, na podstawie których ustalono dla sprawy okoliczności faktyczne lub wydanie decyzji w wyniku przestępstwa, nie może być w toku wznowionego postępowania uchylona decyzja, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji minęło lat dziesięć. Natomiast jeżeli podstawą wznowienia była niekonstytucyjność aktu normatywnego, na podstawie którego wydano decyzję, decyzja ta nie może zostać uchylona jeżeli od jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło lat pięć.

Ponadto nie zostanie uchylona decyzja w wyniku wznowienia postępowania, jeżeli we wznowionym postępowaniu mogłaby zapaść wyłącznie decyzja odpowiadająca w swej istocie decyzji dotychczasowej.

Jeżeli z powodów określonych powyżej, decyzja nie może zostać uchylona, organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności, z powodu których decyzji nie uchylił.

Odszkodowanie

Jeżeli wydanie decyzji nastąpiło naruszeniem przepisów, które stanowią podstawę do wznowienia postępowania, a strona wskutek wydania tej decyzji poniosła szkodę, przysługuje jej roszczenie o odszkodowanie. Podobne roszczenie przysługuje stronie, która poniosła szkodę wskutek uchylenia decyzji we wznowionym postępowaniu. Należy zauważyć, że w pierwszym przypadku do powstania roszczenia wystarczy stwierdzenie wydania decyzji w okolicznościach, które stanowią podstawę wznowienia postępowania.

Pamiętaj, że:

• wznowienia postępowania można żądać tylko na podstawie okoliczności wymienionych w kodeksie postępowania administracyjnego,
• wznowienie następuje na wniosek strony lub z urzędu,
• wznowienie postępowania wskutek niekonstytucyjności aktu normatywnego, na podstawie którego wydano decyzje może żądać tylko i wyłącznie strona,
• żądanie wznowienia musi nastąpić w ściśle określonym terminie
• stronie poszkodowanej wskutek wydania decyzji w okolicznościach uzasadniających wznowienie postępowania oraz stronie poszkodowanej wskutek uchylenia takiej decyzji przysługuje odszkodowanie.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl