Stosowanie umów międzynarodowych

Odpowiedź prawnika: Stosowanie umów międzynarodowych

Przede wszystkim należy rozróżnić ustawę dotyczącą zgody na ratyfikację od ustawy realizującej przepisy umowy, której bezpośrednie stosowanie nie jest możliwe. Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Ustawowa zgoda na ratyfikację jest konieczna w przypadku umów dotyczących

1. pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,
2. wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,
3. członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,
4. znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,
5. spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

Natomiast pozostałe umowy (które także wchodzą do porządku prawnego) maja niższą hierarchię – nie mają pierwszeństwa przed ustawą. Tak jak jest to stwierdzone w treści pytania ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Oznacza to innymi słowy, że ustawa nie jest potrzebna w przypadku umów, których przepisy są na tyle precyzyjnie sformułowane, by mogły z nich wynikać konkretne normy prawne. Nie nadaje się więc do bezpośredniego stosowania umowa, która zawiera w zasadzie same postulaty, zobowiązuje państwo np. do podejmowania prowadzenia stosownej polityki (tak jest w przypadku Konwencji 111 dotyczącej dyskryminacji. W przypadku tej umowy wypełnienie jej postulatów (i wydanie ustawy, o której mowa w Konstytucji) stanowią odpowiednie przepisy kodeksu i pracy. Bezpośrednie stosowanie znajdują więc przepisy kodeksowe. To, że stosowanie (pośrednie, gdyż bezpośrednie nie jest możliwe ze względu na charakter danej umowy) umowy jest uzależnione od wydania ustawy, nie oznacza, iż musi nastąpić wydanie osobnej ustawy “wprowadzającej” wszystkie postanowienia umowy. Odbywa się to najczęściej poprzez zmianę lub wprowadzenie nowych przepisów do już istniejących aktów prawnych. Może też nastąpić poprzez doprecyzowania postanowień umowy w osobnej ustawie (np. Ustawa o związkach zawodowych). Podobnie należy traktować Międzynarodowy Pakt Praw Społecznych, Gospodarczych i Kulturalnych. W tym przypadku ustawę, o której mowa w Konstytucji stanowią w szczególności przepisy dotyczące minimalnego wynagrodzenia, warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, związków zawodowych.