Zmiana zasad delegowania sędziów

Nowelizacja ustaw Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz Prawo o ustroju sądów wojskowych wprowadza przejrzyste zasady delegowania przez Ministra Sprawiedliwości sędziego sądu powszechnego do pełnienia obowiązków orzeczniczych, a także reguluje kwestie związane z dodatkami przysługującymi w związku z delegowaniem.

Co przewiduje ustawa z dnia 6 marca 2025 r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych?

Nowelizuje ona ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (dalej: u.s.p.) oraz ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (dalej: u.s.w.) w zakresie przesłanek delegowania przez Ministra Sprawiedliwości sędziego sądu powszechnego i sędziego sądu wojskowego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie (wyższym, równorzędnym albo niższym, i bez względu na rodzaj spraw rozpatrywanych w tym sądzie), a także w zakresie formy odwołania z delegowania orzeczniczego.

Zgodnie z nowelizacją delegowania sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie dokonuje się w wypadku uzasadnionych potrzeb tego sądu, w szczególności gdy przemawiają za tym liczba i rodzaj spraw wpływających do sądu, stopień opanowania wpływu spraw oraz średnia wielkość referatu sędziego lub asesora sądowego w relacji do wartości tych parametrów w innych sądach, w tym przy uwzględnieniu liczby obsadzonych stanowisk sędziowskich i asesorskich, długotrwałych nieobecności sędziów i asesorów sądowych oraz planowanych zwolnień stanowisk sędziowskich w sądzie, do którego ma nastąpić delegowanie. Ponadto, przy delegowaniu sędziego do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie uwzględniać się będzie, w szczególności okres pełnienia służby sędziowskiej, w tym na zajmowanym stanowisku sędziowskim, doświadczenie w rozpoznawaniu spraw z określonego zakresu, sprawność postępowania w prowadzonych sprawach oraz ocenę wpływu delegowania na pracę sądu, w którym sędzia ma miejsce służbowe.

Jednocześnie nowelizacja wprowadza wymóg uzasadnienia każdej decyzji Ministra Sprawiedliwości o odwołaniu z tzw. delegowania orzeczniczego.

Ponadto ustawa wprowadza wymóg podania do publicznej wiadomości informacji – w Biuletynie Informacji Publicznej - dotyczących tak każdego delegowania sędziego, jak i odwołania, a także ustąpienia z delegowania, ze wskazaniem przesłanek, które przesądziły o delegowaniu albo odwołaniu danego sędziego.

Ostatnia ze zmian dokonywanych na gruncie u.s.p. sprowadza się do uchylenia § 7 w art. 77. Przepis ten stanowił podstawę wypłacania specjalnego świadczenia – dodatku funkcyjnego wizytatora sądu okręgowego w wysokości od 0,25 do 0,5 podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, jednak tylko sędziom delegowanym do sądów równorzędnych.

Zmiany wprowadzane w u.s.w. mają na celu umożliwienie stosowania opisanych regulacji w odniesieniu do sędziów sądów wojskowych (art. 2 ustawy).

Zgodnie z przepisem przejściowym – art. 3 ustawy - delegowanie sędziów do pełnienia obowiązków orzeczniczych w innych sądach dokonane przed wejściem w życie ustawy pozostają w mocy.

Osobno, w art. 4 ust. 1 i 2 ustawy, uregulowana została kwestia dodatków przysługujących z tytułu delegowania orzeczniczego.

Sędziowie (sądów powszechnych i sądów wojskowych) delegowani przez Ministra Sprawiedliwości do pełnienia obowiązków sędziego w innym sądzie będą mieli prawo dodatku w wysokości 12,5 % podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego przez pierwszych 6 miesięcy delegowania, a po upływie tego okresu – w wysokości o 7,5 % wyższej (czyli 20%). Z dniem wejścia w życie
ustawy uprawnienie do tak określonego uzyskają również sędziowie delegowani przed tym dniem, a okres ich delegowania mający wpływ na wysokość dodatku będzie liczony z uwzględnieniem okresu delegowania przed dniem wejścia w życie ustawy. Rozwiązania odnoszące się do powyżej wskazanych dodatków z tytułu delegowania mają jednak charakter epizodyczny. Zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy przepisy dotyczące dodatku utracą moc po upływie 24 miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Delegowanie sędziów według nowych reguł

Zgodnie z nowelizacją, delegowanie sędziego do innego sądu będzie możliwe jedynie w przypadku uzasadnionej potrzeby tego sądu. Minister Sprawiedliwości przy podejmowaniu decyzji będzie zobowiązany do przeanalizowania m.in.: stopnia obciążenia pracą w sądzie, liczby obsadzonych stanowisk sędziowskich i asesorskich, długotrwałej nieobecności kadry orzeczniczej, planowanych zwolnień stanowisk.

Przy delegowaniu sędziego minister będzie musiał uwzględniać okres pełnienia służby sędziowskiej, doświadczenie w rozpoznawaniu określonych kategorii spraw, sprawność postępowania w prowadzonych sprawach oraz wpływ delegowania na funkcjonowanie sądu, w którym sędzia dotychczas pełni służbę.

Transparentność decyzji

Każda decyzja o delegowaniu lub odwołaniu z delegowania będzie ogłaszana w Biuletynie Informacji Publicznej. Minister Sprawiedliwości wskaże w BIP przesłanki, które były podstawą decyzji. Ponadto decyzje o odwołaniu z delegowania orzeczniczego będą wymagały uzasadnienia.

Regulacje dotyczące dodatków

Uregulowana została też kwestia dodatków przysługujących sędziom z tytułu delegowania orzeczniczego przez Ministra Sprawiedliwości do pracy w innym sądzie.

Przez pierwsze 6 miesięcy delegowania przysługuje im dodatek w wysokości 12,5% podstawy wynagrodzenia zasadniczego, a po tym czasie – 20%.

Z dodatku będą mogli skorzystać także sędziowie, którzy zostali delegowani jeszcze przed wejściem ustawy w życie. W ich przypadku do obliczenia wysokości dodatku będzie brany pod uwagę cały okres delegowania, także sprzed wejścia ustawy w życie.

Te dodatki mają jednak charakter tymczasowy – przepisy dotyczące dodatków będą obowiązywać tylko przez 24 miesiące od dnia wejścia ustawy w życie.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl