Kiedy pracownikowi przysługuje dodatek zagraniczny - opinia prawna

5.12.2005

Stan faktyczny

W lipcu br. zostałam zatrudniona przez Centralę - Wojskowe Misje Pokojowe z siedzibą w Warszawie na czas określony do 31 lipca 2008 r. jako specjalista (wykonuję pracę sekretarki i zakres obowiązków mam wyznaczony na to stanowisko). Miejsce wykonywania pracy określono w następujący sposób: Bruksela, Belgia. Umowę zawarto na podstawie kodeksu pracy oraz przepisów PZUZP. O posadę tę ubiegałam się z powodu przydziału służbowego mojego męża. Wynagrodzenie za tę pracę (wykonywaną poza siedzibą firmy, poza granicami kraju) określono tylko i wyłącznie w złotówkach. Wydaje mi się, że mając wyznaczone miejsce pracy poza granicami kraju mogę ubiegać się o dodatek zagraniczny (należność zagraniczną), jednak przepisy prawne, do których mam dostęp, nie są dla mnie zrozumiałe. Jedno to rozporządzenie RM z 21 grudnia 1999 r. w sprawie należności pieniężnych i świadczeń otrzymywanych przez żołnierzy wyznaczonych do pełnienia służby poza granicami państwa i pracowników wojska zatrudnionych w jednostkach wojskowych wykonujących zadania poza granicami kraju (Dz. U. z 30 grudnia 1999 r.), drugie to ponadzakładowy układ zbiorowy pracy dla pracowników wojskowych jednostek organizacyjnych sfery budżetowej - załącznik nr 7 zasady wynagradzania oraz wymagania kwalifikacyjne pracowników zatrudnionych w dowództwach jednostek wielonarodowych (to jedyne miejsce, w którym mowa o ewentualnej pracy za granicą). Sęk w tym, że wyznaczono mi miejsce pracy w Polskim Przedstawicielstwie Wojskowym przy Komitetach Wojskowych NATO i Unii Europejskiej w Brukseli, a nie jest to ani samodzielna jednostka wojskowa, ani jednostka wielonarodowa, ani też nie bierze ona udziału w tzw. misjach pokojowych, do których przede wszystkim odnosi się wspomniane ww. rozporządzenie (chociaż tytuł sugeruje inaczej). Czy mam realne podstawy prawne (jakie konkretnie), aby wystąpić do pracodawcy o przyznanie mi (i wypłacenie) dodatku (należności) zagranicznego z wyrównaniem od dnia podpisania umowy o pracę? Dodam jeszcze, że nie wszystkie przepisy rozporządzenia mogą mieć zastosowanie np.: kwaterę służbową i zwrot kosztów przejazdu również dla mnie otrzymał mój mąż, żołnierz zawodowy. Sprawa dotychczas jest nieuregulowana, ponieważ dopiero od niedawna Centrala WMP w Warszawie zastąpiła umowy zlecenie umowami o pracę.

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie następujących aktów prawnych:

Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami),
Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa,
Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 października 1999 r. o szczegółowych zasadach zatrudniania pracowników w jednostkach wojskowych przewidzianych do użycia lub pobytu poza granicami państwa (Dz.U.1999.80.906).

Z opisu wynika, iż jedną z podstaw Pani zatrudnienia jest Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Ustawa ta dotyczy użycia lub pobytu poza granicami państwa związków operacyjnych i taktycznych oraz oddziałów i pododdziałów (zwanych “jednostkami wojskowymi”). Dokładniej kwestie te reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 października 1999 r. o szczegółowych zasadach zatrudniania pracowników w jednostkach wojskowych przewidzianych do użycia lub pobytu poza granicami państwa.

Z treści w/w ustawy wynika, iż takie „oddelegowanie”, wykonywanie pracy w Polskim Przedstawicielstwie Wojskowym przy Komitetach Wojskowych NATO i Unii Europejskiej w Brukseli leży w zakresie jej regulacji. Zgodnie z artykułem 2 omawianej ustawy „w rozumieniu ustawy:

1. użycie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa oznacza obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udziału w:

a) konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych,

b) misji pokojowej,

c) akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom,

2. pobyt Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa oznacza obecność jednostek wojskowych poza granicami państwa w celu udziału w:

a) szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych,

b) akcjach ratowniczych, poszukiwawczych lub humanitarnych; przepisu tego nie stosuje się do akcji ratowniczych regulowanych przepisami o ratownictwie na morzu,

c) przedsięwzięciach reprezentacyjnych”.

Rozstrzygający dla Pani sytuacji i osób zatrudnionych w podobny sposób jest jednak artykuł 6 ust. 2 ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Stanowi on, iż „w skład jednostek wojskowych wykonujących zadania poza granicami państwa wchodzą żołnierze w czynnej służbie wojskowej oraz pracownicy wojska. W celu zapewnienia obsady niektórych stanowisk w jednostkach wojskowych przez osoby posiadające specjalistyczne kwalifikacje można zatrudniać pracowników na zasadach określonych w przepisach Kodeksu pracy”.

Z powyższego wynika zatem, iż podstawą nawiązanego przez Panią stosunku pracy jest Kodeks pracy, wspomniany przez Panią oraz wskazany w Pani umowie o pracę PUZP dla Pracowników Jednostek Sfery Budżetowej i Pani umowa o pracę.

W opisie stanu faktycznego powołuje się Pani na rozporządzenie RM z dnia 21 grudnia 1999 r. regulujące uposażenie oraz inne należności pieniężne i świadczenia otrzymywane przez żołnierzy wyznaczonych do pełnienia służby poza granicami państwa, a także wynagrodzenie i inne należności pieniężne oraz świadczenia otrzymywane przez pracowników wojska zatrudnionych w jednostkach wojskowych, z uwzględnieniem w szczególności prawa do świadczeń odszkodowawczych, wynikających z odrębnych ustaw, dodatków zagranicznego i wojennego w zależności od celu użycia tych jednostek poza granicami państwa, oraz do innych dodatkowych świadczeń. Rozporządzenie to rzeczywiście wśród świadczeń dodatkowych należnych tym grupom pracowników przewiduje tzw. dodatek zagraniczny. Można jednak kategorycznie stwierdzić, że rozporządzenie to nie będzie miało do Pani zastosowania. Zgodnie bowiem z art. 6 ustawy, obejmuje ona trzy kategorie pracowników - żołnierzy zawodowych, pracowników wojska oraz „osoby posiadające specjalistyczne kwalifikacje, zatrudnione na zasadach określonych w kodeksie pracy”. Pani zalicza się niewątpliwie do tej ostatniej grupy, do której nie mają zastosowania przepisy powołanego rozporządzenia.

Reasumując - wspomniane rozporządzenie nie będzie miało do Pani zastosowania, a co za tym idzie, nie może się Pani skutecznie ubiegać o wypłatę wspomnianego dodatku zagranicznego.

Należy jednak jeszcze rozważyć, czy nie należy się Pani inny dodatek do wynagrodzenia związany z wykonywaniem pracy za granicą, co mogłoby wynikać z przepisów kodeksu pracy i rozporządzeń wykonawczych do niego. Przykładowo, art. 77⁵ § 1 Kodeksu pracy stanowi, że pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową. Szczegółowo rodzaje i wysokość tych świadczeń regulują rozporządzenia wykonawcze, układy zbiorowe pracy lub regulaminy wynagradzania.

W Pani przypadku jednak, co wprost wynika z treści Pani umowy o pracę, nie mamy do czynienia z podróżą służbową ani oddelegowaniem do wykonywania pracy za granicą. W orzecznictwie utrwalona jest zasada, że jeżeli w umowie o pracę jako miejsce wykonywania pracy wskazano konkretne miejsce poza granicami kraju, nie rodzi to po stronie pracodawcy obowiązku wypłaty żadnych dodatkowych świadczeń.

Przykładowo, w orzeczeniu Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 maja 2001 r. (I PKN 424/2000, OSNP 2003/7 poz. 172) czytamy: „Podróżą służbową poza granice kraju jest wykonywanie zadania określonego przez pracodawcę poza miejscowością, w której znajduje się stałe miejsce pracy pracownika”. Podobnie w wyroku Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 3 kwietnia 2001 r., (I PKN 765/2000, OSNP 2003/1 poz. 17):„Do pracownika, który z mocy umowy o pracę wykonuje stale pracę w określonym miejscu (miejscowości) za granicą, nie ma zastosowania § 14 zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 grudnia 1994 r. w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, gdyż regularne udawanie się przez niego do tego miejsca i wykonywanie w nim pracy nie mieści się w pojęciu odbywania wielokrotnych podróży służbowych za granicą”. Także NSA stanął w wyroku z dnia 7 stycznia 1999 r. (SA/Sz 793/98) na stanowisku, że wykonywanie przez pracownika pracy poza granicami kraju można uznać za wykonywanie zadań w ramach podróży służbowej jedynie wówczas, gdy wykonywanie tego zadania odbywa się w miejscu które nie jest - według umowy o pracę miejscem jej stałego wykonywania. Pani umowa o pracę określa natomiast jako stałe miejsce wykonywania pracy - Polskie Przedstawicielstwo Wojskowe przy Komitetach Wojskowych NATO i UE - Bruksela, Belgia.

Generalnie zatem - należą się Pani jedynie te składniki wynagrodzenia, które zostały wymienione w umowie o pracę chyba, że PUZP dla Pracowników Jednostek Sfery Budżetowej przewidywałby warunki korzystniejsze. Zgodnie bowiem z art. 9 Kodeksu pracy „Ilekroć w Kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się przez to przepisy Kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych, określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy”. Natomiast postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż tak szeroko rozumiane przepisy prawa pracy. Postanowienia umów mniej korzystne dla pracownika niż postanowienia układów zbiorowych są nieważne; a zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy.

Zespół
e-prawnik.pl

Komentarze