Komornicze zajęcie rachunku bankowego a bieżące wypłaty wynagrodzeń - opinia prawna

Opinia prawna

Niniejsza opinia prawna została sporządzona na podstawie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).

Zgodnie z art. 890 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (KPC), wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wypłat z tego rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę (w tym także dla członków i ich domowników w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych, rolniczych spółdzielniach specjalistycznych oraz spółdzielniach osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, zrzeszonych w Centralnym Związku Kółek i Organizacji Rolniczych):

§ 1. Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego, w tym rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy dłużnika jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat z tego rachunku i obejmuje również kwoty, które nie były na rachunku bankowym, w tym rachunku bankowym obejmującym wkład oszczędnościowy w chwili jego zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia.

§ 2.  Wynikający z zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego zakaz wypłat z tego rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania - do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm. ). Wypłata na wynagrodzenie za pracę następuje po złożeniu komornikowi odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu, a wypłata na alimenty i renty alimentacyjne - tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty.

§ 2[1].  Bank dokonuje wypłat, o których mowa w § 2, na podstawie zezwolenia komornika. Wypłaty na alimenty i renty alimentacyjne następują do rąk uprawnionego do tych świadczeń.

Istota przedstawionego problemu sprowadza się do ustalenia znaczenia „bieżących wypłat na wynagrodzenia za pracę”. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się jedynie, że należy odróżnić wynagrodzenie bieżące od wynagrodzenia zaległego (tak w szczególności wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 1 lutego 1996r. I Acr 13/96, OSA 1996/7-8 poz. 41 str. 72 oraz Z. Świeboda w komentarzu do cz. II KPC „Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne”, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1994, s. 184). Ustawodawca w KPC nie definiuje tego pojęcia, w tym również pojęcia „bieżący”. W związku z tym należy przyjąć potoczne znaczenie tego słowa. Słownik języka polskiego pojęcie „bieżący” definiuje następująco: trwający, teraźniejszy, przypadający na chwilę obecną, codzienny. Oznacza to, że bieżące wypłaty należy odróżnić od wypłat nie tylko zaległych, ale również przyszłych. Przyszłe wypłaty na wynagrodzenia to zarówno wierzytelności pracowników jeszcze niewymagalne jak i wierzytelności przyszłe. Przez bieżące wypłaty należałoby zatem rozumieć wypłaty przypadające na chwilę obecną, czyli w tym czasie, kiedy pracodawca występuje o dokonanie wypłaty z rachunku, przedkładając jednocześnie odpis listy płac lub inny wiarygodny dokument.

Jeśli zatem wynagrodzenia za pracę są wypłacane pracownikom np. do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu wykonywanej pracy to wydaje się, że zasadnym jest przyjęcie, że po zakończeniu miesiąca i najpóźniej 10 dnia następnego miesiąca można mówić o bieżących wypłatach na wynagrodzenia za pracę. Przyjmując taką interpretację należy uznać, że pisma kierowane przez pracodawcę (dłużnika) do banku o „akumulację” (czyli inaczej mówiąc zgromadzenie) pieniędzy na wynagrodzenia dla pracowników, które były wypłacane po miesiącu od dnia złożenia pisma nie stanowiły wniosków o „bieżące wypłaty na wynagrodzenia za pracę”, lecz przyszłe wypłaty na wynagrodzenia. Nie ma podstawy prawnej do gromadzenia przez bank na rachunku bankowym dłużnika środków na przyszłe wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z art. 889 § 1 pkt 1 kpc komornik wzywa bank, aby nie dokonywał wypłat z rachunku bez zgody komornika do wysokości zajętej wierzytelności, lecz przekazał bezzwłocznie zajętą kwotę na pokrycie należności albo zawiadomił komornika w terminie siedmiu dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty. W związku z tym bank powinien bez zbędnej zwłoki przekazać środki zgromadzone na rachunku bankowym komornikowi do wysokości zaspokajanej wierzytelności. Tego jednak nie czynił.

Ustawodawca nie definiuje w kpc również wynagrodzenia za pracę. Art. 890 § 2 kpc wskazuje jednak, zakaz wypłat  z rachunku nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi.

Nie ma podstaw do tego, by ograniczać wynagrodzenie za pracę do wynagrodzenia netto. Przyjąć należy, że jest to nie tylko świadczenie płacone bezpośrednio pracownikowi, ale również odprowadzany od tego wynagrodzenia podatek dochodowy do Urzędu Skarbowego jak i składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do ZUS. Pod pojęciem wynagrodzenia za pracę nie mieszczą się jednak składki, o których Pan wspomina w stanie faktycznym pod warunkiem, że nie stanowią one wynagrodzenia za świadczoną pracodawcy pracę albo nie stanowią składników wynagrodzenia, który pracownik zdecydował się przeznaczyć np. na utrzymanie związków zawodowych. Ze zwrotu „PZU” (zawartego w stanie faktycznym) trudno wywnioskować jaki charakter ma to świadczenie. Jeśli były to składki ubezpieczeniowe opłacane z wynagrodzenia za pracę to należy je kwalifikować jako składnik tego wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 892 § 1 KPC bank, który naruszył przepisy dotyczące obowiązków banku w zakresie egzekucji z rachunków bankowych odpowiada za wyrządzoną przez to wierzycielowi szkodę.