Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Czym jest status "adwokat niewykonujący zawodu"?
Status adwokata niewykonującego zawodu oznacza, że dana osoba nadal figuruje na liście adwokatów prowadzonej przez okręgową radę adwokacką, jednak czasowo lub trwale zaprzestała aktywnego wykonywania zawodu. Ma to określone konsekwencje prawne.
Najważniejsza informacja: Adwokat niewykonujący zawodu ma obowiązek posługiwania się tytułem "adwokat niewykonujący zawodu". Jest to wymóg wprowadzony przez Naczelną Radę Adwokacką w celu ochrony klientów i zapewnienia przejrzystości rynku usług prawnych.
Kiedy adwokat otrzymuje status "niewykonujący zawodu"?
Status adwokata niewykonującego zawodu może wynikać z różnych przyczyn. Najczęstsze sytuacje to:
Przejście na emeryturę
Adwokat, który przeszedł na emeryturę i zaprzestał aktywnej praktyki zawodowej, pozostaje na liście adwokatów, ale ze statusem niewykonującego zawodu. To jedna z najczęstszych przyczyn takiego statusu.
Wykonywanie innego zawodu prawniczego
W wielu przypadkach status "niewykonujący zawodu" dotyczy osób, które rozpoczęły wykonywanie zawodu radcy prawnego. Taka osoba może oferować pomoc prawną, ale jako radca prawny, a nie jako adwokat.
Zatrudnienie w określonych instytucjach
Adwokaci zatrudnieni w organach wymiaru sprawiedliwości, organach ścigania, Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej lub wykonujący zawód notariusza również otrzymują status niewykonującego zawodu.
Czasowa przerwa w wykonywaniu zawodu
Adwokat może dobrowolnie zawiesić wykonywanie zawodu z różnych przyczyn osobistych lub zawodowych, zachowując wpis na listę adwokatów.
Decyzje dyscyplinarne
Status niewykonującego zawodu może zostać nadany w związku z decyzją samorządu adwokackiego na podstawie właściwych przepisów ustawy Prawo o adwokaturze.
Czy adwokat niewykonujący zawodu może świadczyć pomoc prawną?
Uwaga: Adwokat niewykonujący zawodu nie może świadczyć pomocy prawnej na terenie Polski, nawet jeśli miałoby to mieć charakter jednorazowy lub nieodpłatny, chyba że wcześniej spełni określone warunki.
Warunek powrotu do wykonywania zawodu - ubezpieczenie OC
Kluczową kwestią jest obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z art. 8a ustawy Prawo o adwokaturze, adwokaci niewykonujący zawodu są zwolnieni z obowiązku zawierania umowy ubezpieczenia OC.
Jeśli adwokat niewykonujący zawodu chce podjąć się świadczenia pomocy prawnej - nawet jednorazowo - musi najpierw:
- Zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych
- Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC wynosi równowartość 50 000 euro dla jednego zdarzenia
- Ubezpieczenie musi być zawarte przed rozpoczęciem wykonywania jakichkolwiek czynności zawodowych
- Powiadomić właściwą okręgową radę adwokacką o wznowieniu wykonywania zawodu
Praktyczny przykład: Adwokat-emeryt, który chce pomóc przyjacielowi w jednej sprawie sądowej, musi najpierw zawrzeć ubezpieczenie OC i zmienić swój status na "wykonujący zawód", nawet jeśli pomoc ma być nieodpłatna.
Weryfikacja statusu adwokata
Każdy może zweryfikować status adwokata w Krajowym Rejestrze Adwokatów dostępnym pod adresem rejestradwokatow.pl. W rejestrze adwokaci uprawnieni do świadczenia pomocy prawnej są oznaczeni statusem "Wykonujący zawód".
Adwokat wykonujący zawód
- Posiada obowiązkowe ubezpieczenie OC
- Może świadczyć pomoc prawną
- Może reprezentować klientów przed sądami
- Opłaca pełne składki na rzecz izby adwokackiej
- Podlega obowiązkowi doskonalenia zawodowego
Adwokat niewykonujący zawodu
- Zwolniony z obowiązku ubezpieczenia OC
- Nie może świadczyć pomocy prawnej
- Nie może reprezentować klientów
- Opłaca obniżone składki (100 zł miesięcznie)
- Zachowuje tytuł zawodowy z dopiskiem "niewykonujący zawodu"
Kiedy następuje skreślenie z listy adwokatów?
Należy rozróżnić sytuację adwokata niewykonującego zawodu od całkowitego skreślenia z listy adwokatów. Zgodnie z art. 72 ustawy Prawo o adwokaturze, skreślenie z listy następuje w następujących przypadkach:
Śmierć adwokata
Automatyczne skreślenie z listy adwokatów.
Wystąpienie z adwokatury
Dobrowolna rezygnacja z przynależności do samorządu adwokackiego.
Przeniesienie do innej izby
Skreślenie z listy jednej izby w związku z wpisem do innej okręgowej rady adwokackiej.
Objęcie określonych stanowisk
Stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, organach ścigania, rozpoczęcie wykonywania zawodu notariusza, zatrudnienie w Prokuratorii Generalnej RP.
Powołanie do wojskowej służby zawodowej
Rozpoczęcie służby w zawodowych strukturach wojskowych.
Utrata praw
Utrata z mocy wyroku sądowego praw publicznych lub prawa wykonywania zawodu.
Orzeczenie dyscyplinarne
Kara wydalenia z adwokatury orzeczona przez sąd dyscyplinarny.
Jeżeli nie miała miejsca żadna z powyższych sytuacji, adwokat nadal pozostaje na liście danej rady, co nie oznacza, że musi aktywnie wykonywać swój zawód - może mieć status "niewykonującego zawodu".
Konsekwencje naruszenia przepisów
Ważne: Niespełnienie obowiązku zawarcia przez adwokata umowy ubezpieczenia OC, a także brak płatności składki z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia stanowi naruszenie zasad etyki zawodowej, a więc przewinienie dyscyplinarne (art. 80 w zw. z art. 8a ustawy Prawo o adwokaturze).
Osoby posługujące się tytułem adwokata bez aktualnego ubezpieczenia OC lub świadczące pomoc prawną ze statusem "niewykonujący zawodu" narażają się na:
- Odpowiedzialność dyscyplinarną przed samorządem adwokackim
- Możliwość zawieszenia w prawie do wykonywania zawodu
- W skrajnych przypadkach - wydalenie z adwokatury
- Brak ochrony ubezpieczeniowej w przypadku wyrządzenia szkody klientowi
Powrót na listę adwokatów wykonujących zawód
Adwokat niewykonujący zawodu może powrócić do aktywnego wykonywania zawodu. W tym celu musi:
- Zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC
- Wyznaczyć siedzibę zawodową (lub potwierdzić dotychczasową)
- Zawiadomić okręgową radę adwokacką o rozpoczęciu wykonywania zawodu
- Rozpocząć opłacanie pełnych składek na rzecz izby
Uwaga dla adwokatów po długiej przerwie: Jeśli adwokat nie wykonywał zawodu przez co najmniej 10 lat, powrót na listę adwokatów wymaga ponownego zdania egzaminu adwokackiego (z wyjątkiem osób zwolnionych z egzaminu zgodnie z art. 66 Prawa o adwokaturze, np. profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych).
Podsumowanie - najważniejsze informacje
Status "adwokat niewykonujący zawodu" to uregulowana prawnie sytuacja, która może wynikać z różnych przyczyn - od przejścia na emeryturę, przez wykonywanie innego zawodu prawniczego, po dobrowolne zawieszenie praktyki.
Kluczowe zasady:
- Adwokat niewykonujący zawodu nie może świadczyć pomocy prawnej bez wcześniejszego zawarcia ubezpieczenia OC i zmiany statusu
- Musi posługiwać się tytułem "adwokat niewykonujący zawodu"
- Jest zwolniony z obowiązku ubezpieczenia OC
- Opłaca obniżone składki członkowskie (100 zł miesięcznie)
- Może w każdej chwili wrócić do aktywnego wykonywania zawodu po spełnieniu określonych warunków