Cesja wierzytelności (zmiana wierzyciela)

Odpowiedź prawnika: Cesja wierzytelności (zmiana wierzyciela)

Instytucja przelewu wierzytelności została uregulowana przepisami art. 509-517 Kodeksu cywilnego (KC). Zgodnie z treścią art. 509 § 1 KC wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Kierując się § 2 cytowanego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa (...). Przeniesienie wierzytelności następuje - w myśl art. 510 § 1 Kodeksu cywilnego - na podstawie umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. Biorąc powyższe przepisy prawne pod uwagę - istotą przelewu wierzytelności jest umowa zawierana przez wierzyciela z osobą trzecią, na mocy której osoba ta nabywa od wierzyciela przysługującą mu wierzytelność. Prawne skutki przelewu wierzytelności polegają więc na tym, że prawa przysługujące dotychczasowemu wierzycielowi przechodzą na nabywcę wierzytelności. Zatem sam stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, albowiem właściwość zobowiązania, uprawnienia wierzyciela i obowiązki dłużnika pozostają bez zmian, gdyż w wyniku umowy cesji wierzytelności zmienia się tylko wierzyciel - w miejsce dotychczasowego wstępuje cesjonariusz (nabywca wierzytelności). Na podstawie umowy przelewu wierzytelności cesjonariusz może dochodzić spełnienia określonego świadczenia od dłużnika, przysługuje mu również uprawnienie do rozporządzania wierzytelnością poprzez jej dalszą odsprzedaż, zamianę, darowiznę, zapis w testamencie lub zastaw. W zamian za nabywaną wierzytelność cesjonariusz (nabywca) zobowiązuje się do spełnienia określonego świadczenia na rzecz cedenta.

W zakresie podatku dochodowego, u zbywcy wierzytelności, w wypadku gdy zbycie następuje odpłatnie, jeżeli wierzytelność została uprzednio u niego zaliczona do przychodów należnych odpłatność za zbytą wierzytelność nie zwiększa przychodów, bowiem w tym przypadku następuje jedynie spłata należności zaliczonej już wcześniej do przychodów. W momencie otrzymania zapłaty za sprzedaną wierzytelność ustala się wynik na jej sprzedaży - biorąc pod uwagę uzyskaną cenę (bez odsetek) i nominalną wartość wierzytelności pomniejszoną o należny podatek VAT. Ewentualną stratę na sprzedaży można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (tak: Postanowienie Urzędu Skarbowego w Siemianowicach Śląskich z dnia 4 maja 2005 r., sygn. USPDI-423/1/4211/P/i/2/05). Odsetki naliczone od należności głównej w umowie przelewu (cesji) będą stanowiły przychód podatkowy z chwilą otrzymania ich zapłaty.