Pytanie klienta:
""Przed paroma laty straciłem prawo jazdy za punkty karne. Jakiś czas po tym wyjechałem za granicę, tam wyrobiłem sobie tamtejsze prawo jazdy. Ostatnio jadać po Polsce dostałem mandat za jazdę bez prawo jazdy. Co muszę zrobić żeby móc jeździć po Polsce na zagranicznych prawach jazdy? ""
Odpowiedź prawnika:
Niniejsza opinia prawna została przygotowana na podstawie przepisów:
- ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 108 poz. 908) – ale i w stanie obowiązującym w 2011 roku oraz
- ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jednolity: Dz. U. 2015 r. poz. 155) a także orzecznictwa sądowego.
Aktualnie kwestie uprawnień do kierowania pojazdami, cofania ich oraz przywracania reguluje ustawa z dnia 5 stycznia 2011 roku o kierujących pojazdami. Mimo tego, że akt ten nosi datę z 2011 roku, wszedł w życie dopiero w 2013 roku natomiast część jego przepisów jeszcze nie obowiązuje.
Ustawa wskazuje jednak jakie regulacje mają zastosowanie w przypadku czynów, które zostały popełnione przed datą jej wejścia w życie.
I tak, zgodnie z normą art. 136 ustawy o kierujących pojazdami:
Art. 136. 1. W stosunku do osób, które dopuściły się naruszeń przepisów ruchu drogowego przed dniem 4 stycznia 2016 r. i naruszenia te skutkowały przekroczeniem liczby 24 punktów za naruszenia przepisów ruchu drogowego, a w przypadku kierowców, którzy dopuścili się tych naruszeń w okresie jednego roku od wydania po raz pierwszy prawa jazdy - liczby 20 punktów, stosuje się tryb postępowania oraz skutki według stanu prawnego na dzień popełnienia naruszenia powodującego przekroczenie dopuszczalnej liczby punktów. W tym celu Policja może przetwarzać dane zgromadzone w trybie art. 130 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym.
2. Naruszenia popełnione przed dniem 4 stycznia 2016 r. i odpowiadające im otrzymane punkty usuwa się z ewidencji z upływem roku od dnia naruszenia.
3. Przekaz informacji dotyczących naruszeń popełnionych przed dniem 4 stycznia 2016 r. następuje według stanu prawnego na dzień popełnienia naruszenia. 4
. Kopie wpisów dotyczących naruszeń popełnionych przed dniem 4 stycznia 2016 r. zgromadzonych przez Policję w ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, o której mowa w art. 130 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym, przenosi się do centralnej ewidencji kierowców.
(...)
Przepis ten wejdzie w życie dopiero w 2016 roku, dotychczasowo obowiązujący wskazywał, że datą graniczną była data wejścia w życie ustawy o kierujących pojazdami (19 styczeń 2013 roku). Naszym zdaniem przepisy te jednak wskazują, że w Pana sytuacji znajdą zastosowanie dotychczasowe regulacje.
W związku z tym należy się odnieść do przepisów ustawy prawo o ruchu drogowym, z daty, w której doszło do zatrzymania Panu prawa jazdy. Jak wskazuje ustawa (w brzmieniu z 2011 roku):
Art. 114. 1. Kontrolnemu sprawdzeniu kwalifikacji podlega:
1) osoba posiadająca uprawnienie do kierowania pojazdem, skierowana decyzją starosty:
a) w razie uzasadnionych zastrzeżeń co do jej kwalifikacji,
b) na wniosek komendanta wojewódzkiego Policji, w razie przekroczenia 24 punktów otrzymanych na podstawie art. 130 ust. 1;
2) osoba ubiegająca się o:
a) przywrócenie uprawnienia do kierowania pojazdem cofniętego na okres przekraczający 1 rok lub w związku z utratą kwalifikacji,
b) zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia do kierowania tramwajem, którego była pozbawiona na okres przekraczający 1 rok.
2. Zadanie i kompetencja określone w ust. 1 pkt 1 nie mogą być powierzone w drodze porozumienia gminie. Przepis ten nie dotyczy powiatu warszawskiego.
3. W stosunku do osób, o których mowa w art. 97 ust. 3, decyzję o skierowaniu na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji, w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1, wydaje marszałek województwa mazowieckiego.
4. W przypadkach określonych w ust. 1 pkt 2 dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem wydaje się po zdaniu, przez osobę ubiegającą się o jego wydanie, odpowiedniego do rodzaju uprawnienia egzaminu państwowego sprawdzającego kwalifikacje.
Jak więc wynika z literalnego brzmienia przepisu, ponowne sprawdzenie kwalifikacji konieczne jest w stosunku do osoby, której:
zarzuca się uzasadnione zastrzeżenia co do jej kwalifikacji,
wydano wniosek Komendanta w przypadku przekroczenia liczby 24 punktów karnych
cofnięto uprawnienia do kierowania pojazdami na okres przekraczający jeden rok lub w związku z utratą kwalifikacji albo
zatrzymano prawo jazdy na okres przekraczający rok.
Dwie ostatnie sytuacje raczej nie znajdą zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż c zatrzymanie prawa jazdy nastąpiło na krótszy okres – bo tylko 6 miesięcy.
Zasadne może się jednak okazać zastosowanie tego fragmentu, który odnosi się do wniosku komendanta wojewódzkiego policji, w związku z tym, że przekroczył Pan liczbę 24 punktów karnych. Sam wniosek będzie już podstawą do tego, aby umożliwić Panu wydanie dokumentu dopiero wówczas, gdy ponownie zda Pan egzamin w Polsce a Pana kwalifikacje zostaną sprawdzone.
Podobnie reguluje tę kwestię orzecznictwo sądowe:
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r. I OSK 15/2012:
Zebranie odpowiedniej ilości punktów (przekroczenie 24) pociąga za sobą konsekwencje wyraźnie określone w ustawie. Należy do nich skierowanie na kontrolne sprawdzenie kwalifikacji, o którym mowa w art. 114 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy Prawo o ruchu drogowym. Norma zawarta w tym przepisie nie budzi żadnych wątpliwości - ustanawia ona limit punktów, po uzyskaniu których samodzielnie podjęta przez kierowcę reedukacja, o której mowa w art. 130 ust. 3 zd. pierwsze ustawy Prawo o ruchu drogowym nie będzie już miała wpływu na zachowania organów administracji, a kierowca, który uzyskał w ciągu roku więcej niż 24 punkty, nie może liczyć na obniżenie ich ilości ze skutkiem cofnięcia kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji.
Należy także zwrócić uwagę na jedną istotną kwestię, która będzie miała znaczenie dla dalszej części opinii. Przekroczenie punktów karnych nie powoduje automatycznie cofnięcia uprawnień do kierowania pojazdami, lecz zatrzymanie prawa jazdy. Już w tym momencie ma Pan takie uprawnienie (przysługuje Panu prawo) lecz niezbędne jest przeprowadzenie kontrolnego sprawdzenia Pana kwalifikacji. Jest to więc tylko kontrolne sprawdzenie tego, że może Pan nadal prowadzić samochód w Polsce.
Jak wskazał NSA:
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, z dnia 12 września 2014 r. (I OSK 220/2013)
1. Konsekwencją naruszenia przepisów ruchu drogowego i przekroczenie limitu 24 punktów jest, w myśl art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. g ustawy, zatrzymanie prawa jazdy przez policjanta za pokwitowaniem. Stosownie zaś do art. 138 ust. 1 ustawy w brzmieniu obowiązującym w dniu orzekania przez organ administracji starosta wydaje w takim przypadku decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy. Decyzja wydana na podstawie tego przepisu ma charakter związany, a co za tym idzie właściwy Starosta ma obowiązek wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy po przekroczeniu przez kierowcę 24 punktów karnych. Już z powyższego wynika, że wykluczone jest zmniejszenie liczby punktów poprzez odbycie szkolenia po przekroczeniu takiej ich liczby, jaka wiąże się ze wspomnianymi następstwami.
2. Ani starosta, ani samorządowe kolegium odwoławcze, prowadząc toczące się przed nimi postępowania w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy, nie mają kompetencji do samodzielnego ustalania ilości punktów naliczonych kierowcy ze względu na naruszenie przepisów ruchu drogowego.
Zasadniczo ma więc Pan uprawnienia, lecz do odzyskania prawa jazdy konieczne jest sprawdzenie Pana kwalifikacji.
Jak wskazuje aktualna ustawa o kierujących pojazdami;
Art. 4. 1. Dokumentem stwierdzającym posiadanie uprawnienia do kierowania motorowerem, pojazdem silnikowym lub zespołem pojazdów składającym się z pojazdu silnikowego i przyczepy lub naczepy jest:
1) wydane w kraju:
a) prawo jazdy,
b) pozwolenie wojskowe,
c) międzynarodowe prawo jazdy;
2) wydane za granicą:
a) międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, podpisanej w Genewie dnia 19 września 1949 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 54, poz. 321 i 322),
b) krajowe lub międzynarodowe prawo jazdy, określone w Konwencji o ruchu drogowym, sporządzonej w Wiedniu dnia 8 listopada 1968 r. (Dz. U. z 1988 r. Nr 5, poz. 40 i 44),
c) krajowe prawo jazdy wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
d) krajowe prawo jazdy określone w umowie międzynarodowej, której stroną jest Rzeczpospolita Polska;
3) zagraniczny dokument wojskowy, określony w umowach międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.
2. Kierowca może posiadać tylko jedno ważne prawo jazdy. Przepis ten nie dotyczy międzynarodowego prawa jazdy oraz krajowego prawa jazdy osoby, o której mowa w art. 10 ust. 3.
3. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie jest uznawane za ważne prawo jazdy wydane w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli na terytorium któregokolwiek z tych państw to prawo jazdy zostało zatrzymane lub czasowo albo na stałe cofnięto posiadane uprawnienie do kierowania pojazdem.
W związku z powyższym można wysunąć wniosek, że Pan posiada ważne prawo jazdy, wydane w Polsce – zostało ono tylko Panu zatrzymane. Jeśli dokument, którym się Pan aktualnie legitymuje nie jest międzynarodowym prawem jazdy, naszym zdaniem, wobec tego, że można mieć tylko jedno ważne prawo jazdy – takie prawo jazdy Pan posiada i jest to zatrzymany dokument polski – policja postąpiła słusznie.