Dziedziczenie użytkowania wieczystego - procedury, terminy i praktyczne wskazówki

Pytanie klienta:

""Kupiłam z mężem i wspólnikami budynek na działce (wieczysta dzierżawa do roku 2089) z podziałem 50/50. Po stronie wspólników zapisano w księgę wieczystą wspólnika z żoną i jego dzieci z małżonkami, po naszej stronie wpisani jesteśmy jako małżeństwo. Czy nasza córka w przypadku naszej śmierci dziedziczy nasze udziały w całości? Czy wieczysta dzierżawa po 2089 roku zostaje automatycznie przedłużona? Jeśli nie to co dalej?""

Odpowiedź prawnika:


Najważniejsze informacje

Tak, córka będzie dziedziczyć prawo użytkowania wieczystego. Nie, przedłużenie po 2089 roku nie jest automatyczne - trzeba będzie złożyć wniosek w określonym terminie. Użytkowanie wieczyste jest prawem dziedzicznym i podlega zasadom dziedziczenia ustawowego lub testamentowego.

Czy użytkowanie wieczyste można dziedziczyć?

Z treści pytania wynika, że chodzi o użytkowanie wieczyste (nazywane "wieczystą dzierżawą"), które jest prawem rzeczowym regulowanym przez Kodeks cywilny. Użytkowanie wieczyste może być dziedziczone (zarówno w drodze dziedziczenia testamentowego, jak i dziedziczenia ustawowego).

Zakładając istnienie wspólności majątkowej małżeńskiej między Państwem, w przypadku śmierci jednego z małżonków drugi małżonek oraz dzieci dziedziczą majątek zmarłego (o ile nie pozostawił testamentu). Córka będzie zatem uprawniona do dziedziczenia prawa użytkowania wieczystego

Dziedziczenie użytkowania wieczystego - krok po kroku

1. Dziedziczenie ustawowe

Jeśli jedno z Państwa umrze nie pozostawiając testamentu, dziedziczyć będą drugi małżonek i córka po połowie zgodnie z prawem spadkowym.

2. Dziedziczenie testamentowe

Małżonek może sporządzić testament ustanawiając córkę jedynym spadkobiercą. Testamenty mogą sporządzić oboje małżonkowie niezależnie od siebie.

3. Wpis w księdze wieczystej

Po dziedziczeniu konieczne będzie dokonanie wpisu w księdze wieczystej w celu zaktualizowania danych o nowych użytkownikach wieczystych.

Przedłużenie użytkowania wieczystego po 2089 roku

Uwaga - przedłużenie NIE jest automatyczne!

Wbrew niektórym przekonaniom, użytkowanie wieczyste nie przedłuża się automatycznie po upływie okresu określonego w umowie. Wymagane jest złożenie odpowiedniego wniosku.

W ciągu ostatnich 5 lat przed upływem zastrzeżonego w umowie terminu wieczysty użytkownik może żądać jego przedłużenia na dalszy okres od 40 do 99 lat. W Państwa przypadku oznacza to możliwość złożenia wniosku między 2084 a 2089 rokiem.

Termin złożenia wniosku

5 lat przed wygaśnięciem (w Państwa przypadku: 2084-2089)

Na jaki okres można przedłużyć

Od 40 do 99 lat (najczęściej na kolejne 99 lat)

Forma umowy

Akt notarialny + wpis do księgi wieczystej

Możliwość odmowy

Tylko ze względu na ważny interes społeczny

Podstawy prawne przedłużenia

Organ reprezentujący właściciela nieruchomości w zasadzie nie może odmówić przedłużenia prawa użytkowania wieczystego. Odmowa jest dopuszczalna tylko ze względu na ważny interes społeczny. Interes społeczny nie może być rozumiany tak jak w latach 60. ubiegłego wieku, kiedy uchwalono kodeks cywilny.

Co istotne, umowa w sprawie przedłużenia użytkowania wieczystego może być zawarta również po upływie pierwotnego okresu, na jaki użytkowanie wieczyste zostało ustanowione, o ile żądanie jego przedłużenia zgłoszono we wspomnianym terminie 5 lat przed wygaśnięciem tego prawa.

Aktualne zmiany w prawie użytkowania wieczystego

Od 1 stycznia 2019 roku obowiązuje ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności. Wraz z nastaniem 2019 roku użytkownicy wieczyści gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe stali się ich właścicielami.

Ważna informacja o automatycznym przekształceniu

Jeśli budynek na Państwa działce służy celom mieszkaniowym, może już nastąpiło automatyczne przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności. Warto to zweryfikować w księdze wieczystej.

Nowe przepisy o likwidacji użytkowania wieczystego

Ustawa w dniu 25 lipca 2023 r. została podpisana przez Prezydenta i weszła w życie z dniem 30 sierpnia 2023. Wnioskodawcy mieli 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie czyli do dnia 30 sierpnia 2024 na złożenie wniosku o wykup gruntu po korzystnej cenie. Termin ten już upłynął.

Praktyczne wskazówki

Co robić w konkretnych sytuacjach

1. Sprawdź aktualny status nieruchomości

Sprawdź czy nie nastąpiło już automatyczne przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności 

2. Planuj przedłużenie z wyprzedzeniem

Już teraz warto przygotować się do złożenia wniosku o przedłużenie w latach 2084-2089. Nie czekaj do ostatniej chwili.

3. Rozważ sporządzenie testamentu

Jeśli chcecie zachować pełną kontrolę nad dziedziczeniem, warto rozważyć przygotowanie testamentów.

4. Dokumentuj inwestycje

Zachowaj dokumentację wszystkich inwestycji w nieruchomość - może to być istotne przy ewentualnym wniosku o przedłużenie.

Kiedy skonsultować się z prawnikiem?

  • Jeśli nie jesteście pewni, czy nastąpiło przekształcenie w prawo własności
  • Przy planowaniu dziedziczenia i sporządzaniu testamentów
  • W latach 2084-2089 przy składaniu wniosku o przedłużenie
  • Jeśli właściciel gruntu odmówi przedłużenia użytkowania

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.