Hipoteka a przekazanie gospodarstwa rolnego

Odpowiedź prawnika: Hipoteka a przekazanie gospodarstwa rolnego

W obecnym stanie prawnym przekazanie gospodarstwa rolnego nie jest warunkiem nabycia emerytury na podstawie Ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. 2008.50.291). Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy, emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. Osiągnął wiek emerytalny, dla kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny 65 lat,

2. Podlegał ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu przez okres co najmniej 25 lat, z uwzględnieniem okresów przewidzianych w dalszej części ustawy.

Emerytura rolnicza przysługuje również ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki :

1. Osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną,

2. Podlegał ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu przez okres co najmniej 30 lat,

3. Zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Odnośnie powyższego punktu 3-ego, zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego nie jest tożsame z jego zbyciem, na co wskazuje m. in. teza orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 lutego 2005 roku (III AUa 1209/2004) : „Prowadzenie działalności rolniczej nie jest tożsame z posiadaniem gospodarstwa rolnego. Oznacza prowadzenie gospodarstwa rolnego i uzyskiwanie tą drogą dochodu. Właściciel gospodarstwa rolnego, który nie prowadzi tego gospodarstwa i nie otrzymuje z niego środków utrzymania nie poświadcza nieprawdy w oświadczeniu o zaprzestaniu prowadzenia działalności rolniczej".

Kwestia przekazania gospodarstwa rolnego wiąże się natomiast z prawem do uzyskania renty strukturalnej w oparciu o Ustawę o rentach strukturalnych w rolnictwie (Dz.U. 2001.52.539 ze zm.). Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy prawo do renty strukturalnej przysługuje rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki :

1. Ma ukończone 55 lat, lecz nie osiągnął 60 lat, jeżeli jest kobietą, albo ma ukończone 60 lat, lecz nie osiągnął 65 lat, jeżeli jest mężczyzną,

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno - rentowemu, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez okres wymagany do uzyskania emerytury rolniczej z chwilą ukończenia 55 lat, jeżeli jest kobietą, albo 60 lat, jeżeli jest mężczyzną,

3. prowadził nieprzerwanie działalność rolniczą w okresie 10 lat bezpośrednio poprzedzających zgłoszenie wniosku o rentę strukturalną i działalność ta była jedynym lub głównym źródłem jego utrzymania,

4. zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej,

5. przekazał gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni wynoszącej co najmniej 3 ha.

Pamiętać należy o treści ust. 3 niniejszego artykułu, który stanowi, że gospodarstwo rolne może być przekazane, jeżeli przez okres co najmniej ostatnich 5 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty strukturalnej stanowiło własność rolnika lub jego małżonka lub współwłasność małżonków. Niezwykle istotne jest również zastrzeżenie wyrażone w 5 ust. 1 ustawy, mianowicie prawo do renty strukturalnej nie przysługuje rolnikowi, który ma ustalone prawo do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego albo który jest objęty innym niż rolnicze ubezpieczeniem społecznym lub zaopatrzeniem emerytalnym.

Ustawa przewiduje też szczegółowe warunki, jakie musi spełnić osoba na rzecz, której gospodarstwo rolne jest przekazywane. Należy do nich przymus :

1) bycia rolnikiem,

2) posiadania kwalifikacji rolniczych,

3) nie posiadania ustalonego prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego lub zaopatrzenia emerytalnego.

Uważa się, że osoba fizyczna przejmująca gospodarstwo rolne posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli:

1)uzyskała zasadnicze, średnie albo wyższe wykształcenie rolnicze lub ekonomiczne o specjalności przydatnej do prowadzenia działalności rolniczej, lub

2)prowadzi działalność rolniczą od co najmniej 5 lat.

Jak wynika z powyższego oraz innych przepisów nie ma wymogu braku obciążeń (w tym hipoteki) dla takiego gospodarstwa rolnego. Kwestia taka pojawia się tylko w przypadku braku podmiotu zdolnego do objęcia przekazanego gospodarstwa rolnego, gdyż wtedy podlega ono nieodpłatnemu nabyciu przez Skarb Państwa (art. 9 ust. 2 ustawy). Wnioskować z tego można, że fakt obciążenia gospodarstwa rolnego, uniemożliwia przekazania tylko na rzecz Skarbu Państwa i tym samym uzyskania prawa do renty strukturalnej, natomiast nie ma znaczenia przy przekazywaniu gospodarstwa innym beneficjentom.