Przekształcenie firmy jednoosobowej w spółkę jawną

Odpowiedź prawnika: Przekształcenie firmy jednoosobowej w spółkę jawną

Wstąpienie dotychczasowego przedsiębiorcy-osoby fizycznej do spółki jawnej i wniesienie do niej dotychczasowego przedsiębiorstwa powoduje szereg konsekwencji na gruncie prawnym i podatkowym, w tym w szczególności należy zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:

1) Zawarcie umowy spółki jawnej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Zgodnie z art. 23 Kodeksu spółek handlowych, umowa spółki jawnej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC stanowi zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych objętych obowiązkiem podatkowym. Zgodnie z ust. 1 pkt 1 lit. k tego artykułu, opodatkowaniu podlegają między innymi umowy spółki. Podstawę opodatkowania stanowi przy umowie spółki - przy zawarciu umowy - wartość wkładów wniesionych do majątku spółki albo wartość kapitału zakładowego (art. 6 ust. 1 pkt 8 ustawy o PCC). Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o PCC, stawka podatku wynosi od umowy spółki 0,5%.

Obowiązek podatkowy ciąży na spółce. Spółka jest obowiązana, bez wezwania organu podatkowego, złożyć deklarację w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych, według ustalonego wzoru, oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, z wyłączeniem przypadków, gdy podatek jest pobierany przez płatnika, np. notariusza (art. 10 ust. 1 ustawy o PCC).

2) Zawiązanie spółki jawnej spowoduje obowiązek rejestracji w sferze prawa podatkowego nowego podmiotu powstającego, który stanie się podatnikiem podatku od towarów i usług (zgodnie z art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług) oraz któremu zostanie nadany przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego nowy numer NIP. Oczywiście spółka musi uzyskać również numer statystyczny REGON oraz - ponieważ odtąd spółka będzie pracodawcą – zostać zarejestrowana jako płatnik składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zarejestrować pracowników.

3) Zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT), przepisów ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans.

Ponieważ przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia "przedsiębiorstwa" należy tutaj odnieść się do Kodeksu cywilnego, w rozumieniu którego "przedsiębiorstwo" to zorganizowany zespół składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej i swoim zakresem obejmujący wszystko, co wchodzi w jego skład. Tak rozumiane przedsiębiorstwo nie jest towarem w świetle definicji zawartej w art. 2 pkt 6 ustawy o VAT. Natomiast przez pojęcie "zbycie" należy rozumieć wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania przedmiotem tych czynności jak właściciel np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, jak również przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego.

W świetle powyższych przepisów w przedmiotowej sprawie wniesienie do spółki jawnej wkładu w formie przedsiębiorstwa osoby fizycznej nie podlega przepisom ustawy o VAT na mocy art. 6 pkt 1 ustawy o VAT i tym samym nie powoduje konieczności ujęcia tej czynności w deklaracji VAT-7 podatnika wnoszącego go do spółki jawnej. Wniesienie aportem przedsiębiorstwa do spółki jawnej pozostaje również bez wpływu na wcześniejsze odliczenie podatku naliczonego, dokonane w związku z zakupami, które służyły prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu we wnoszonym aportem przedsiębiorstwie. Brak obowiązku dokonywania korekty dotyczy również towarów handlowych będących zapasami tego przedsiębiorstwa, stanowiącymi integralną cześć składową wnoszonego przedsiębiorstwa, które w spółce jawnej służyć będą sprzedaży opodatkowanej. Natomiast zgodnie z art. 91 ust. 9 ustawy o VAT, w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub zakładu (oddziału), o których mowa w art. 6 pkt 1, korekta podatku naliczonego (dotyczy podatku naliczonego od zakupów związanych z czynnościami, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego oraz z czynnościami, w związku z którymi takie prawo nie przysługuje, jeżeli podatnik nie jest w stanie wyodrębnić całości lub części kwot podatku, które posłużyłyby tylko czynnościom opodatkowanym), określona w ust. 1-8 jest dokonywana odpowiednio przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zakładu (oddziału) - w przedmiotowej sprawie przez spółkę jawną. Powyższe uwagi znajdują potwierdzenie np. w postanowieniu Pierwszego Urzędu Skarbowego w Bielsku-Białej z dnia 8 lutego 2005 r. (sygn. PP-443/4/2005). Zob. też: Zbycie przedsiębiorstwa i wniesienie do spółki oraz aporty rzeczowe a VAT

4) Zgodnie z art. 24 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w razie likwidacji działalności gospodarczej dochód ustala się przy zastosowaniu do wartości ustalonej według cen zakupu pozostałych na dzień likwidacji towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych oraz rzeczowych składników majątku związanego z wykonywaną działalnością, nie będących środkami trwałymi - takiego wskaźnika procentowego, jaki wynika z udziału dochodu w przychodach w okresie ostatnich trzech miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym nastąpiła likwidacja działalności. Natomiast nie ustala się dochodu na dzień likwidacji, jeżeli m.in. osoba fizyczna wniosła w formie wkładu lub aportu do spółki cywilnej albo spółki handlowej (m.in. jawnej) składniki majątku objęte remanentem.