Koszty wychowania i utrzymania dziecka, decydujące o wysokości obowiązku alimentacyjnego

Odpowiedź prawnika: Koszty wychowania i utrzymania dziecka, decydujące o wysokości obowiązku alimentacyjnego

„Koszty utrzymania i wychowania dziecka” odpowiadają pojęciu „usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego” określonych w art. 135 par. 1 k.r.o. Pojęcie to ma różny zakres znaczeniowy w zależności od tego, czy chodzi o uprawnionego krewnego w linii prostej czy też o dziecko, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. O ile w tym pierwszym wypadku świadczenia alimentacyjne mają zapewnić uprawnionemu godziwe warunki bytowania z uwzględnieniem np. jego wieku, stanu zdrowia i wykształcenia, o tyle rozmiar usprawiedliwionych potrzeb dziecka, niezdolnego jeszcze do samodzielnego utrzymania się, stymulowany jest zasadą utrzymania równej stopy życiowej (por. Tadeusz Domińczyk, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2009 rok). Określenie wysokości świadczeń alimentacyjnych, uwarunkowanych kosztami utrzymania (wyżywienie, mieszkanie, odzież, leczenie) i wychowania, w odniesieniu do dzieci (pielęgnacja, opieka, dbałość o fizyczny i intelektualny rozwój) jest domeną ustaleń na podstawie dowodów z uwzględnieniem zasad doświadczenia życiowego. Korzystanie z wiedzy specjalnej (biegły) w tym względzie jest na ogół zbędne (por. orz. SN z 29 listopada 1949 r., Wa.C. 167/49, NP 1951, nr 2, s. 52). Skatalogowanie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentacji jest nie tylko niemożliwe, ale i wydaje się zbędne. Decydują bowiem okoliczności konkretnego przypadku, co nadaje tym potrzebom wymiar indywidualny. Niemniej jednak bogate orzecznictwo na ten temat i podejmowane na tym tle próby uogólnień uzasadniają wskazanie, jako przydatnych dla praktyki, następujących rozstrzygnięć Sądu Najwyższego:

1. wysokość alimentów na rzecz dziecka powinna być ustalona w stosunku do obecnych potrzeb dziecka; nie mogą być uwzględnione przewidywane dopiero w przyszłości koszty nauki, wydatki szkolne itp.; w razie późniejszego wzrostu potrzeb dziecka alimenty mogą być zawsze podwyższone (orz. SN z 29 listopada 1949 r., Wa.C. 167/49, NP 1950, nr 2, s. 52),

2. usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być oceniane nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania i wielu okoliczności każdego konkretnego przypadku. W szczególności pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów (orz. SN z 10 października 1969 r., III CRN 350/69, LexPolonica nr 355955, OSNCP 1970, nr 2, poz. 15).