Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Czym jest licencja w prawie autorskim?
Licencja to prawne zezwolenie udzielane przez twórcę (licencjodawcę) osobie trzeciej (licencjobiorcy) na korzystanie z utworu chronionego prawem autorskim. W przeciwieństwie do przeniesienia praw autorskich, licencja nie powoduje utraty praw przez twórcę - jedynie upoważnia do korzystania z utworu w określonym zakresie, czasie i na określonym terytorium.
Ważne: Po nowelizacji prawa autorskiego z 2024 roku wynagrodzenie za udzielenie licencji musi być godziwe i odpowiednie do zakresu udzielonego prawa, charakteru i zakresu korzystania oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu.
Rodzaje licencji - kluczowe różnice
Licencja niewyłączna
Definicja: Domyślny rodzaj licencji, gdy umowa nie zastrzega wyłączności.
Charakterystyka:
- Twórca może udzielić podobnej licencji innym osobom na tym samym polu eksploatacji
- Nie wymaga formy pisemnej - może być udzielona ustnie lub w sposób dorozumiany
- Twórca zachowuje pełną swobodę w dysponowaniu prawami
- Nie ogranicza możliwości własnego korzystania z utworu przez twórcę
Licencja wyłączna
Definicja: Licencja, która musi być wyraźnie zastrzeżona w umowie.
Charakterystyka:
- Twórca nie może udzielić podobnej licencji innym osobom na tym samym polu eksploatacji
- Wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności
- Licencjobiorca uzyskuje wyłączne prawo do korzystania z utworu w określonym zakresie
- Licencjobiorca może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia praw autorskich
Forma umowy licencyjnej
Licencja niewyłączna
Może być zawarta w dowolnej formie - pisemnej, ustnej lub nawet w sposób dorozumiany (konkludentny). Przykładem licencji dorozumianej może być udostępnienie utworu w internecie z informacją o dozwolonym użytku.
Licencja wyłączna
Musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Oznacza to, że umowa ustna lub dorozumiana nie może skutecznie ustanowić licencji wyłącznej.
Sublicencja - upoważnienie w ramach licencji
Sublicencja to udzielenie przez licencjobiorcę upoważnienia innej osobie do korzystania z utworu w zakresie uzyskanej przez siebie licencji. Zgodnie z art. 67 ust. 3 ustawy o prawie autorskim, licencjobiorca nie może upoważnić innej osoby do korzystania z utworu, jeżeli umowa nie stanowi inaczej.
Uwaga: Udzielenie sublicencji wymaga wyraźnej zgody licencjodawcy zawartej w umowie licencyjnej. Bez takiego zastrzeżenia sublicencja jest niedozwolona.
Uprawnienia licencjobiorcy wyłącznego
Licencjobiorca wyłączny ma szczególne uprawnienia, które nie przysługują licencjobiorcy niewyłącznemu:
- Może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia autorskich praw majątkowych w zakresie objętym licencją
- Ma wyłączne prawo do korzystania z utworu na określonych polach eksploatacji
- Może żądać od twórcy nieprzeszkadzania w korzystaniu z utworu
Aktualne zmiany po nowelizacji 2024
Nowelizacja ustawy o prawie autorskim z 2024 roku wprowadziła kilka istotnych zmian:
- Godziwe wynagrodzenie: Wynagrodzenie za licencję musi być godziwe i odpowiednie do zakresu udzielonego prawa
- Prawo do informacji: Twórcy mają prawo do cyklicznych informacji o sposobie eksploatacji ich praw i uzyskiwanych przychodach
- Niezbywalne prawo do tantiemy: Twórcy utworów muzycznych i słowno-muzycznych mają prawo do wynagrodzenia za udostępnianie w internecie (wszedł w życie 20 lutego 2025 r.)
Praktyczne wskazówki
Dla twórców
Zawsze precyzyjnie określ w umowie rodzaj licencji, pola eksploatacji, czas trwania i terytorium. Pamiętaj o możliwości odstąpienia od umowy, jeśli nabywca nie przystąpi do rozpowszechnienia utworu w terminie 5 lat.
Dla licencjobiorców
Przy licencji wyłącznej zawsze dopilnuj formy pisemnej umowy. Sprawdź, czy umowa zawiera wszystkie niezbędne elementy: przedmiot licencji, pola eksploatacji, czas, terytorium i wynagrodzenie.
Zarówno licencja wyłączna, jak i niewyłączna nie przenoszą materialnych praw autorskich na licencjobiorcę, lecz jedynie upoważniają go do korzystania z utworu w odpowiednim zakresie. Wybór rodzaju licencji zależy od potrzeb stron i charakteru planowanego wykorzystania utworu.