Odstępne a podatek dochodowy

Odpowiedź prawnika: Odstępne a podatek dochodowy

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52 i 52a oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Dochód jako "odstępne" od umowy, nie został wymieniony wśród zwolnionych z opodatkowania lub od których zaniechano poboru podatku. W związku z tym w przypadku uzyskania wspomnianego dochodu będzie on podlegał opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Odnośnie możliwości zaliczania "odstępnego" do kosztów uzyskania przychodów, w interpretacjach organów podatkowych przeważa pogląd, iż podobnie jak kary umowne, przewidziane na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, tak również odstępne zastrzeżone na wypadek odstąpienia od umowy ma charakter odszkodowawczy, rekompensujący ujemne skutki wcześniejszego jej rozwiązania. Zerwanie umowy cywilnej nie pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowym z przychodem, lecz wręcz przeciwnie - łączy się z negatywnymi dla strony konsekwencjami finansowymi. Wynagrodzenie poniesione z tytułu odstąpienia od umowy nie pozostaje w bezpośrednim związku przyczynowym z konkretnym przychodem podatnika w związku z czym nie stanowi kosztu uzyskania przychodu (tak: Informacja Lubelskiego Urzędu Skarbowego z 10 marca 2004 r. o zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego, sygn. PD.423/19/04; por. też wyrok NSA w Łodzi z 13 grudnia 1996 r., sygn. SA/Łd 2683/95).

W literaturze wyrażany jest jednak również pogląd odmienny - wskazujący, że każda sytuacja powinna być oceniana indywidualnie i niekiedy zapłata odstępnego może być uznana za koszt uzyskania przychodów. Stwierdza się, że "Kara umowna poniesiona przez podatnika na rzecz kontrahenta z tytułu odstąpienia od umowy może być uznana za koszt uzyskania przychodu. W sytuacji, gdy podatnik wykaże, że zapłata kary umownej na rzecz kontrahenta ma związek z uzyskiwanymi przez niego przychodami ze sprzedaży, np. poprzez utrzymanie przyszłych dostaw od tegoż kontrahenta na korzystnych warunkach, stanowi ona niewątpliwie koszt poniesiony w celu uzyskania w przyszłości przychodu." (tak: S. Skupień, Glosa do wyroku NSA z dnia 13 grudnia 1996 r., SA/Łd 2683/95, M.Podat. 2000/2/27).