Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Definicja osoby bezrobotnej według aktualnych przepisów
Zgodnie z art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia, za osobę bezrobotną uznaje się osobę zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy, która łącznie spełnia wszystkie poniższe warunki:
Podstawowe warunki nabycia statusu bezrobotnego
1. Brak zatrudnienia i działalności zarobkowej
Osoba nie może być zatrudniona ani wykonywać żadnej innej pracy zarobkowej (w tym na umowę zlecenie, o dzieło czy w ramach własnej działalności gospodarczej).
2. Zdolność i gotowość do podjęcia pracy
Osoba musi być zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia:
- W pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie, lub
- W przypadku osób niepełnosprawnych - co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy
3. Brak nauki w szkole
Osoba nie może uczyć się w szkole, z wyjątkiem:
- Szkoły dla dorosłych
- Przystępowania do egzaminu eksternistycznego
- Branżowej szkoły II stopnia (forma stacjonarna lub zaoczna)
- Szkoły policealnej (forma stacjonarna lub zaoczna)
- Studiów niestacjonarnych na uczelni wyższej
4. Rejestracja we właściwym urzędzie pracy
Nowość 2025: Rejestracja następuje w urzędzie właściwym ze względu na miejsce zamieszkania, a nie jak dotychczas - miejsce zameldowania. To istotne ułatwienie dla osób poszukujących pracy.
5. Aktywne poszukiwanie pracy
Osoba musi poszukiwać zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz być gotowa do jej podjęcia.
Warunki dodatkowe - kto może uzyskać status bezrobotnego?
Wymagania dotyczące obywatelstwa i pobytu
Status osoby bezrobotnej mogą uzyskać:
- Obywatele polscy
- Obywatele państw UE/EOG
- Obywatele Szwajcarii
- Obywatele Wielkiej Brytanii (po Brexicie, zgodnie z umową o wystąpieniu)
- Cudzoziemcy posiadający status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą
- Cudzoziemcy z zezwoleniem na pobyt stały lub zezwoleniem na pobyt rezydenta długoterminowego UE
- Cudzoziemcy z zezwoleniem na pobyt czasowy w określonych przypadkach
Wymagania dotyczące wieku
Minimalny wiek
18 lat
Osoba musi być pełnoletnia
Maksymalny wiek
Kobiety: 60 lat
Mężczyźni: 65 lat
Do dnia poprzedzającego nabycie prawa do emerytury
Przesłanki wykluczające status bezrobotnego
Statusu bezrobotnego nie można uzyskać, jeśli:
- Uzyskujesz miesięcznie przychód przekraczający połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę
- Pobierasz zasiłek stały z pomocy społecznej
- Posiadasz prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy
- Pobierasz zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub świadczenie rehabilitacyjne
- Jesteś właścicielem lub posiadaczem gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych
- Prowadzisz pozarolniczą działalność gospodarczą
- Odbywasz karę pozbawienia wolności
Zmiana w 2025 r. rolnicy mogą być bezrobotnymi
Nowość dla rolników
Od 1 czerwca 2025 roku rolnicy posiadający gospodarstwa powyżej 2 ha przeliczeniowych mogą zarejestrować się jako osoby bezrobotne, jeśli ich miesięczny dochód z gospodarstwa nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia. Dotyczy to również współmałżonków i domowników pracujących w gospodarstwie.
Uwaga: Rolnik, który uzyska status bezrobotnego i prawo do zasiłku, automatycznie przestaje podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników w KRUS i zostaje objęty obowiązkowym ubezpieczeniem w ZUS.
Procedura rejestracji jako osoba bezrobotna
Sposoby rejestracji
Rejestracja online
Przez stronę www.praca.gov.pl
Wymagany profil zaufany lub podpis kwalifikowany
Rejestracja osobista
Bezpośrednio w powiatowym urzędzie pracy
Właściwym ze względu na miejsce zamieszkania
Dokumenty wymagane do rejestracji
- Dowód osobisty lub inny dokument tożsamości
- Dokumenty potwierdzające wykształcenie (świadectwa, dyplomy)
- Świadectwa pracy lub dokumenty potwierdzające zatrudnienie
- Umowy cywilnoprawne (jeśli dotyczy)
- Zaświadczenia z ZUS potwierdzające okresy zatrudnienia
- Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (jeśli dotyczy)
- W przypadku rolników: zaświadczenie o wysokości stałego dochodu
Obowiązki osoby bezrobotnej - zmiany od 2025 roku
Nowe zasady kontaktu z urzędem pracy
Od 1 czerwca 2025 roku osoba bezrobotna musi kontaktować się z pracownikiem urzędu pracy co najmniej raz na 90 dni. Kontakt może odbywać się:
- Osobiście w urzędzie
- Online (przez indywidualne konto)
- Telefonicznie
Brak kontaktu przez 90 dni skutkuje automatycznym wyrejestrowaniem!
Maksymalny okres posiadania statusu
Osoba może być zarejestrowana jako bezrobotna nieprzerwanie maksymalnie przez 3 lata. Po tym okresie następuje automatyczne wyrejestrowanie, ale można ponownie ubiegać się o rejestrację.
Korzyści wynikające ze statusu bezrobotnego
Zasiłek dla bezrobotnych
Od 1 czerwca 2025 r. zasiłek wynosi:
- 1721,90 zł brutto- przez pierwsze 90 dni
- 1352,20 zł brutto- przez pozostały okres
Okres pobierania: standardowo 180 dni, w niektórych przypadkach do 365 dni
Ubezpieczenie zdrowotne
Bezpłatny dostęp do publicznej służby zdrowia finansowany przez Powiatowy Urząd Pracy
Szkolenia i kursy zawodowe
Możliwość uczestnictwa w bezpłatnych szkoleniach finansowanych przez urząd pracy
Staże zawodowe
Możliwość skierowania na 6-miesięczny staż z miesięcznym stypendium
Dotacje na działalność gospodarczą
Możliwość uzyskania jednorazowych środków na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej (wysokość zależna od regionu)
Pośrednictwo pracy i doradztwo zawodowe
Pomoc w znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia, indywidualne plany działania (IPD)
Utrata statusu osoby bezrobotnej
Status bezrobotnego traci się w przypadku:
- Podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej
- Rozpoczęcia działalności gospodarczej
- Upływu maksymalnego okresu posiadania statusu (3 lata)
- Braku kontaktu z urzędem przez 90 dni
- Odmowy bez uzasadnionej przyczyny podjęcia zaproponowanej pracy lub udziału w programie aktywizacyjnym
- Nabycia prawa do emerytury lub renty
- Osiągania miesięcznego przychodu przekraczającego połowę minimalnego wynagrodzenia
Pozbawienie statusu na 90 dni
W przypadkach takich jak odmowa udziału w formach pomocy, przerwanie z własnej winy programu aktywizacyjnego czy odmowa przygotowania indywidualnego planu działania (IPD), urząd pracy może pozbawić osobę statusu bezrobotnego na okres 90 dni.
Podsumowanie najważniejszych zmian 2025
- Rejestracja według miejsca zamieszkania, a nie zameldowania
- Możliwość rejestracji rolników jako bezrobotnych
- Elastyczne formy kontaktu z urzędem (online, telefon, osobiście)
- Maksymalny okres statusu: 3 lata nieprzerwanie
- Zasiłek w pełnej wysokości niezależnie od okresu uprawniającego
- Zniesienie ograniczeń wiekowych w dostępie do większości instrumentów rynku pracy
- Nowy system teleinformatyczny umożliwiający obsługę online
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz.U. z 2025 r. poz. 620)