Pożyczka udzielona spółce jawnej przez sp. z o.o.

Odpowiedź prawnika: Pożyczka udzielona spółce jawnej przez sp. z o.o.

Źródłem finansowania spółki może być pożyczka udzielona przez inny podmiot. Z udzieleniem takiej pożyczki łączy się jednak wiele kwestii podatkowych, w tym w szczególności należy zwrócić uwagę na następujące zagadnienia:

1) Zgodnie z art. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych, umowa pożyczki rodzi obowiązek zapłaty tego podatku. Zobowiązanymi solidarnie do jej uiszczenia i sporządzenia stosownej deklaracji (PCC-1) w terminie 14 dni są wówczas obie jej strony albo jedna z nich. Podstawą opodatkowania jest kwota pożyczki. Stawka podatkowa wynosi 2%. Zwolnione z podatku są np. pożyczki udzielane na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej, pod warunkiem udokumentowania, że pieniądze będące przedmiotem pożyczki zostaną przeznaczone na pokrycie wydatków poniesionych na rozpoczęcie lub prowadzenie działalności gospodarczej w ciągu 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy.

2) Jednak art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych jednoznacznie stwierdza, że podatkowi temu nie podlegają te czynności cywilnoprawne, przy których przynajmniej jedna strona z tytułu dokonania takiej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub jest z niego zwolniona, z wyjątkiem dotyczącym umów sprzedaży i zamiany, nieruchomości lub ich części bądź prawa użytkowania wieczystego zwolnionych z VAT.

Wynika z tego, że podatnik VAT (np. spółka z o.o.), który w ramach swej działalności udziela pożyczek, a także jego kontrahent nie muszą z tego tytułu płacić podatku od czynności cywilnoprawnych ani sporządzać deklaracji PCC-1.

Usługi udzielania pożyczek poza systemem bankowym (PKWiU 65.22) mieszczą się w katalogu tzw. usług pośrednictwa finansowego określonych przez pozycję 3 załącznika nr 4 ustawy o VAT, korzystają zatem z owego zwolnienia.

W tym przypadku przedsiębiorca pożyczkodawca musi swemu kontrahentowi wystawić fakturę VAT, gdzie jako należność powinien wykazać odsetki, które z tytułu tej umowy będą mu przysługiwać. Czynność tę musi również uwzględnić w swej ewidencji i deklaracji VAT, jako niedającą prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Jeżeli udzielanie pożyczek jest jedynie działalnością okazjonalną, może on ich wartości nie uwzględniać w obliczanej na koniec roku podatkowego strukturze sprzedaży (art. 90 ust. 6 ustawy o VAT). Okazjonalność udzielanych pożyczek sprawi zatem, że ich wartość nie powiększy obrotu uzyskanego z czynności, w stosunku do których podatnikowi nie przysługuje prawo do obniżania podatku należnego.

3) Sama pożyczka nie jest przychodem w podatku dochodowym. Natomiast z pożyczką wiążą się odsetki, które co do zasady są przychodem dla pożyczkodawcy i kosztem dla pożyczkobiorcy.

Do przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych (np. spółki z o.o.) nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w szczególności od udzielonych przez podatnika pożyczek (art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Podatnik uzyskuje przychód podatkowy dopiero w momencie faktycznego otrzymania odsetek.

Dla podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych (np. wspólników spółki jawnej, jeżeli są osobami fizycznymi) zaciągającego pożyczkę na bieżącą działalność gospodarczą ważne jest, że odsetki od niej są kosztem uzyskania przychodu. Nie są, gdy pożyczkę zaciągnięto na inwestycje (art. 23 ust. 1 pkt 33 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Pożyczkodawca, gdy pożyczka była zaciągnięta na bieżącą działalność (np. na kupno towarów), ma prawo zaliczyć odsetki w ciężar kosztów, jeżeli zostały faktycznie zapłacone (art. 23 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

4) Warto podkreślić, iż odsetki od pożyczki powinny być określone na poziomie rynkowym. W przeciwnym przypadku wysokość odsetek (lub tym bardziej ich brak) może być zakwestionowana przez organy podatkowe. Może to mieć szczególne znaczenie, gdy wspólnikami/udziałowcami pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy są te same osoby.