Przedawnienie przestępstwa skarbowego

Odpowiedź prawnika: Przedawnienie przestępstwa skarbowego

Z pytania wynika, iż podatnik złożył zeznania roczne (mowa o rocznych "uszczupleniach" podatku), w których podał nieprawdę lub zataił prawdę, przez co naraził podatek na uszczuplenie. Ponieważ kwoty uszczupleń w każdym z kolejnych lat (2001-2003) mieszczą się w tzw. „małej wartości” (art. 53 § 14 Kodeksu karnego skarbowego: „Mała wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza dwustukrotnej wysokości najniższego miesięcznego wynagrodzenia”) - w przypadku ujawnienia przestępstwa za jeden rok sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych (art. 56 § 2 KKS).

Poszczególne czyny nie podlegają zsumowaniu (za rok 2001, 2002 i 2003), gdyż nie można w tym przypadku mówić o tzw. czynie ciągłym, zgodnie z definicją którego dwa lub więcej zachowań, podjętych w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, uważa się za jeden czyn zabroniony; w zakresie czynów zabronionych polegających na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej, za krótki odstęp czasu uważa się okres kilku miesięcy (art. 6 § 2 KKS). Kilka miesięcy to od 2 do 9, a zeznanie roczne składa się w dłuższym okresie czasu.

Ponieważ przestępstwo to jest zagrożone karą grzywny, do przedawnienia będzie się stosowało art. 44 § 1 pkt 1 KKS – a więc termin przedawnienia wynosi trzy lata.

Karalność przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej ustaje także wówczas, gdy nastąpiło przedawnienie tej należności (art. 56 § 2 KKS), a zatem - co do zasady - zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku (art 70 § 1 Ordynacji podatkowej). W analizowanym przypadku jest to termin dłuższy niż trzyletni, więc okres przedawnienia zobowiązania nie ma zastosowania.

Bardzo istotna jest regulacja wynikająca z art. 44 § 3 KKS, zgodnie z którą bieg przedawnienia przestępstwa skarbowego polegającego na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej rozpoczyna się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 lipca 1999 r. V KKN 161/99 stwierdził między innymi, że choć okres przedawnienia liczy się rzeczywiście od daty popełnienia przestępstwa, to w prawie karnym skarbowym, przy narażeniu na uszczuplenie podatku lub innej należności państwowej „czas popełnienia przestępstwa skarbowego ustala się z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności”.

Jeżeli zatem sprawca popełnia czyn zabroniony określony w art. 56 § 2 KKS podając nieprawdę np. w zeznaniu podatkowym z tytułu rozliczenia się z podatku dochodowego od osób fizycznych za 2001 r. i powodując tym uszczuplenie w tym podatku (którego wartość mieści w pojęciu „małej wartości”), to organ ma trzy lata na ujawnienie tego czynu zabronionego. Termin przedawnienia rozpoczyna się w dniu 31.12.2002 r., bowiem zeznanie złożone było w ustawowym terminie do 30.04.2002 r. i w tym terminie wystąpił obowiązek uregulowania należnego podatku. Do dnia 31.12.2005 r. organ może podjąć czynności zmierzające do wyciągnięcia konsekwencji karnych wobec podatnika. Jeżeli w okresie tym zostanie ustalony sprawca i zostaną mu przedstawione zarzuty, to termin przedawnienia ulegnie przedłużeniu o 5 lat (art. 44 § 5 KKS), tj. do dnia 31.12.2010 r. I odpowiednio należy liczyć przedawnienie za rok 2002 i 2003.

Podsumowując, w stanie faktycznym wskazanym w pytaniu, podatnik -  z uwagi na termin przedawnienia – jeszcze do końca roku 2005 nie może się czuć bezpieczny nawet za zatajenie prawdy w zeznaniu za rok 2001, a za popełniony czyn grozi mu kara grzywny do 720 stawek dziennych.