Czynny żal pozwala uniknąć konsekwencji karnych skarbowych

28.2.2018

Przewidziany w Kodeksie karnym skarbowym skuteczny czynny żal po popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego (np. w razie niezłożenia deklaracji w terminie czy niezapłacenia należnego podatku) daje sprawcy możliwość uniknięcia kary.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby czynny żal był skuteczny, czyli by powodował bezkarność?

Zgodnie z art. 16 Kodeksu, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organpowołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałającew jego popełnieniu.

Zasadę tę stosuje się jedynie wówczas, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Można oczywiście zapłacić tę należność już w momencie składania czynnego żalu.

Jeśli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia – uiścić ich równowartość pieniężną; nie nakłada się obowiązku uiszczenia ich równowartości pieniężnej, jeżeli przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie,przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.

Jeżeli złożone przedmioty podlegające przepadkowi mogą ulec szybkiemu zniszczeniu lub zepsuciu, ich przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości, to organ postępowania przygotowawczego nakłada na sprawcę obowiązek uiszczenia ich równowartości pieniężnej, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.

Zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu.

 

Kiedy czynny żal będzie nieskuteczny?

Zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:

  1. w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
  2. po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczeniaskarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czynzabroniony.

Bezkarności w przypadku złożenia czynnego żalu nie stosuje się wobec sprawcy, który:

  1. kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
  2. wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego;
  3. zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że zawiadomienia, o którym mowa na początku, dokonał zewszystkimi członkami grupy lub związku;
  4. nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Właściwy organ

Art. 133 Kodeksu karnego skarbowego wskazuje kompetencje organów finansowych. Postępowanie przygotowawcze prowadzą:
  1. naczelnik urzędu celno-skarbowego - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone w art. 54 § 1, art. 55 § 1, art. 56 § 1, art. 63-68, art. 69 § 1, 3 i 4, art. 69a-70, art. 73-73a, art. 75a-75c, art. 76 § 1, art. 77 § 1, art. 78 § 1, art. 85-95, art. 96 § 1, art. 97-106k, art. 107-110b i art. 111 § 1 oraz w sprawach ujawnionych w zakresie swojego działania przez naczelnika urzędu celno-skarbowego określonych w art. 54 § 2 i 3, art. 55 § 2 i 3, art. 56 § 2-4, art. 56a, art. 56b, art. 57 § 1, art. 60-62, art. 69 § 2, art. 71, art. 72, art. 75, art. 76 § 2 i 3, art. 77 § 2 i 3, art. 78 § 2 i 3, art. 80, art. 80a, art. 81-83, art. 84 § 1, art. 106l i art. 106ł;
  2. naczelnik urzędu skarbowego - w sprawach o pozostałe przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe;
  3. Szef Krajowej Administracji Skarbowej - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ujawnione w zakresie swojego działania.  

Organy, o których mowa wyżej, mogą wszcząć postępowanie przygotowawcze w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe nienależące do ich właściwości; po zabezpieczeniu dowodów przekazują sprawę do dalszego prowadzenia właściwemu organowi. 

Organy powyższe informują o wszczęciu i prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe właściwe organy podatkowe lub celne, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego lub powstaniem długu celnego.

Art. 134 Kodeksu karnego skarbowego wskazuje kompetencje organów niefinansowych. I tak, postępowanie przygotowawcze prowadzą także:

  1. Straż Graniczna - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe określone w art. 63-71, art. 85-96 § 1, art. 106e i 106f oraz art. 106h, ujawnione w zakresie swego działania przez Straż Graniczną;
  2. Policja - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe ujawnione w zakresie swego działania przez Policję;
  3. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego - w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swego działania przez ten organ;
  4. Żandarmeria Wojskowa - w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe popełnione przez osoby określone w art. 53 § 36, w zakresie podlegającym właściwości sądów wojskowych;
  5. Centralne Biuro Antykorupcyjne - w sprawach o przestępstwa skarbowe ujawnione w zakresie swojej właściwości.

Wymienione organy niefinansowe informują o wszczęciu i prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe właściwe organy podatkowe lub celne, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego lub powstaniem długu celnego.

Organy określone w ww. pkt 1-3 zawiadamiają niezwłocznie o prowadzeniu postępowania przygotowawczego właściwe finansowe organy postępowania przygotowawczego przez przesłanie odpisu postanowienia o jego wszczęciu, chyba że ograniczą swoje czynności do zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego oraz przekazania sprawy do dalszego prowadzenia tym organom. Centralne Biuro Antykorupcyjne o wszczęciu postępowania przygotowawczego zawiadamia zaś niezwłocznie właściwego prokuratora do spraw wojskowych.

W razie zgłoszenia przez sprawcę czynu zabronionego wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności i po otrzymaniu przez niego pisemnego pouczenia o warunkach dopuszczalności tego środka karnego, przekazanie sprawy właściwemu finansowemu organowi postępowania przygotowawczego jest obowiązkowe.

Z kolei art. 134a Kodeksu karnego skarbowego określa zadania prokuratora. Prokurator prowadzi postępowanie przygotowawcze, jeżeli przepis ustawy tak stanowi.

 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl -

Powiązane artykuły

Jak odwołać się od mandatu drogowego?

Sprawdź jak skutecznie odwołać się od mandatu drogowego w 2025 roku. Praktyczny przewodnik krok po kroku, wzór wniosku oraz terminy odwołania.

ZAW-NR - czyli donos na kontrahenta

Od 1 stycznia 2020 r. na podatki.gov.pl udostępniono Zawiadomienie ZAW-NR, czyli zawiadomienie o zapłacie należności na rachunek bankowy inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w Wykazie podatników (...)

Czym się różnią czynności zwykłego zarządu od czynności przekraczających zwykły zarząd?

Praktyczny przewodnik o różnicach między czynnościami zwykłego zarządu a przekraczającymi zwykły zarząd rzeczą wspólną. Aktualne przepisy, orzecznictwo i przykłady z 2025 roku.

Odrzucenie spadku 2025 - Kompletny poradnik prawny. Terminy, procedura, skutki

Odrzucenie spadku 2025 - aktualne przepisy, terminy, procedura. Kiedy można odrzucić spadek? Jak złożyć oświadczenie? Skutki prawne. Nowe zmiany od 2023 r.

Wypowiedzenie umowy o pracę 2025 - kompletny przewodnik prawny

Wszystko o wypowiedzeniu umowy o pracę w 2025 roku: okresy wypowiedzenia, forma elektroniczna, ochrona przed zwolnieniem. Praktyczny przewodnik z najnowszymi przepisami."

Kupujemy mieszkanie - u notariusza | Kompletny poradnik

Wszystko co musisz wiedzieć o wizycie u notariusza przy zakupie mieszkania w 2025 roku. Dokumenty, koszty, obowiązki notariusza i najważniejsze zmiany prawne.

Umowa najmu lokalu mieszkalnego 2025 - Kompletny poradnik prawny

? Jak zawrzeć umowę najmu lokalu w 2025? ? Prawa i obowiązki stron ? Nowe przepisy podatkowe ? Wzór umowy ? Praktyczne porady prawne

Kiedy przedawniają się roszczenia? Jakie są skutki przedawnienia?

Kompletny przewodnik po przedawnieniu roszczeń w 2025 roku. Terminy przedawnienia, skutki, ochrona konsumentów, mediacja i zawezwanie do próby ugodowej.

Anonimizacja i pseudonimizacja

Według RODO, anonimizacja pozwala na usunięcie powiązań między danymi osobowymi a osobami, których dane dotyczą. Z kolei pseudonimizacja to „ukrycie” danych osobowych, ponieważ (...)

Nieodśnieżony samochód - co grozi zgodnie z prawem polskim?

Zima to czas, kiedy na drogach panują trudne warunki atmosferyczne. W związku z tym ważne jest, aby dbać o bezpieczeństwo swoje i innych uczestników ruchu drogowego. Jednym z istotnych elementów (...)