Przewidziany w Kodeksie karnym skarbowym skuteczny czynny żal po popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego (np. w razie niezłożenia deklaracji w terminie czy niezapłacenia należnego podatku) daje sprawcy możliwość uniknięcia kary.
Jakie warunki trzeba spełnić, aby czynny żal był skuteczny, czyli by powodował bezkarność?
Zgodnie z art. 16 Kodeksu, nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organpowołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałającew jego popełnieniu.
Zasadę tę stosuje się jedynie wówczas, gdy w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną uszczuploną popełnionym czynem zabronionym. Można oczywiście zapłacić tę należność już w momencie składania czynnego żalu.
Jeśli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu tej należności, a orzeczenie przepadku przedmiotów jest obowiązkowe, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia – uiścić ich równowartość pieniężną; nie nakłada się obowiązku uiszczenia ich równowartości pieniężnej, jeżeli przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie,przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.
Jeżeli złożone przedmioty podlegające przepadkowi mogą ulec szybkiemu zniszczeniu lub zepsuciu, ich przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości, to organ postępowania przygotowawczego nakłada na sprawcę obowiązek uiszczenia ich równowartości pieniężnej, chyba że przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.
Zawiadomienie powinno być złożone na piśmie albo przekazane ustnie do protokołu.
Kiedy czynny żal będzie nieskuteczny?
Zawiadomienie jest bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:
- w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
- po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczeniaskarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czynzabroniony.
Bezkarności w przypadku złożenia czynnego żalu nie stosuje się wobec sprawcy, który:
- kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
- wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego;
- zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierował, chyba że zawiadomienia, o którym mowa na początku, dokonał zewszystkimi członkami grupy lub związku;
- nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.
Właściwy organ