Stwierdzenie nabycia spadku a zapis

Odpowiedź prawnika: Stwierdzenie nabycia spadku a zapis

Należy rozdzielić w pytaniu dwie kwestie: po pierwsze, z pytania wynika, iż został do sądu złożony wniosek o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy. Po wtóre, należy domniemywać, iż zmarły pozostawił testament, na mocy którego dokonał rozrządzenia testamentowego polegającego na zobowiązaniu spadkodawcy do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis).

Regułą jest, iż w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd spadku bada, czy spadkodawca pozostawił testament oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że u niej znajduje się testament. W wypadku, gdy testament zostanie złożony w sądzie, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia (art. 670 kodeksu postępowania cywilnego). Wprawdzie art. 677 kpc nie wymienia jako elementów treści postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku reguł dotyczących zapisów testamentowych, wydaje się zasadnym, iż skoro w toku postępowania ujawnią się okoliczności, wedle których spadkodawca dokonał zapisów testamentowych, należy ująć ten fakt w postanowieniu.

Powyższe uwagi nie rozciągają się jednak na kwestię wykonania zapisów testamentowych. Roszczeń wynikających z zapisu należy bowiem zasadniczo dochodzić w procesie (nie zaś w postępowaniu nieprocesowym, jaki jest postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku). Sporne jest natomiast, czy wykonanie zapisu można dochodzić w postępowaniu o dział spadku. W orzeczeniu Sądu Najwyższego z 26 września 1968 r. przyjęto, iż w postępowaniu o dział spadku sąd nie może rozstrzygać o roszczeniach zapisobierców przeciwko spadkobiercom o wykonanie zapisu, chyba że zapisobierca jest jednocześnie spadkobiercą dzielonego spadku. W postępowaniu o dział spadku dopuszczalne jest jednak ustalenie istnienia zapisu.

W przypadku zaś, gdy w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku nie złożono w sądzie testamentu zawierającego zapisy testamentowe (na skutek np. braku wiedzy o istnieniu testamentu), konieczność ujawnienia zapisów ujawni się np. w toku postępowania sądowego w przedmiocie ogłoszenia testamentu.