Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Sporządzoną dla Pana opinię prawną przygotowaliśmy na podstawie przepisów ustawy z 25 lutego 1964 r - Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U.64.9.59 z poźn. zm. dalej: KRO) oraz ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2014. 101). Wzięliśmy pod uwagę również stan orzecznictwa polskich sądów powszechnych oraz wskazania doktryny.
Zacząć należy od uwagi, że opieka i szeroko rozumiana piecza nad dzieckiem wynika z władzy rodzicielskiej, stąd kluczowe jest ustalenie czy ta ojcu dziecka przysługuje. Władza rodzicielska wynika co do zasady z faktu bycia rodzicem, nie zaś małżonkiem matki. Samo zagadnienie tej władzy jest niezwykle szerokie, stąd w dalszej części opinii skupimy się na niektórych jej aspektach, istotnych w danym stanie faktycznym. Ogólnie władze rodzicielską statuuje art. 93 KRO:
Art.93.
Istotnym jest by pamiętać o tym, że władza rodzicielska ma służyć przede wszystkim dobru dziecka, interes rodziców uwzględniając w dalszej kolejności. Potwierdza to orzecznictwo sądów powszechnych: „Rozstrzygnięcia dotyczące pieczy nad małoletnimi dziećmi mają przede wszystkim służyć ich dobru. Jednak mimo tego, iż dobro dziecka stanowi nadrzędne wskazanie, nie można przy stosowaniu przepisów o władzy rodzicielskiej wykluczyć interesu rodziców. Wychodząc od ustawowej zasady sformułowanej w art. 93§ 1 KRO, głoszącej, że władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom należy stwierdzić, że żadne z rodziców nie może uzurpować sobie przy wykonywaniu tej władzy pozycji szczególnie uprzywilejowanej (…). Przy braku porozumienia miedzy małżonkami, sposób sprawowania pieczy nad wspólnymi dziećmi ustalony przez Sąd, nie naruszając interesu dzieci, stawia oboje małżonków na równej płaszczyźnie w możliwości wykonywania ich praw rodzicielskich.”1
Sposób wykonywania władzy rodzicielskiej wyrażają następujące przepisy KRO:
Art. 95. § 1. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.
Znaczenie powyższego przepisu rozwija doktryna prawnicza twierdząc: „Na podstawie komentowanego przepisu, sąd ograniczając władzę rodzicielską powinien określić w sposób konkretny, do jakich obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka ogranicza władzę rodzicielską drugiego rodzica. Orzeczenie sądu musi być poprzedzone szczegółowym ustaleniem wszystkich okoliczności dotyczących aktualnej sytuacji życiowej dziecka stron oraz związanego z tym wzajemnego stosunku rodziców. Odnosić się to powinno przede wszystkim do pieczy nad osobą dziecka oraz jego wychowaniem, co stanowi główny przedmiot władzy rodzicielskiej (...) Treść obowiązków i uprawnień rodzica, któremu nie powierzono wykonywania władzy rodzicielskiej, może np. obejmować prawo decydowania w kwestiach dotyczących zmiany miejsca pobytu dzieci, organizacji wypoczynku, wczasów, leczenia, wyboru szkoły, nauki pozaszkolnej, zasad wychowania, kierunku i zakresu wykształcenia, wyboru zawodu itd. W zależności od konkretnej sytuacji możliwe jest określenie czasu i miejsca widywania się z dziećmi. Można też zastrzec, że zgoda drugiego z rodziców jest konieczna, tak jak w wypadku opieki (art. 156 k.r.o.), we wszystkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby małoletnich dzieci.”2
Z opisu sytuacji faktycznej nie wynika aby władza rodzicielska została ograniczona – tak więc Pan jak i matka dziecka macie aktualnie pełnię władzy rodzicielskiej.
Kwestią odrębną jest z kolei zagadnienie kontaktów z dzieckiem.
Zgodnie z KRO:
Bezpośrednie i osobiste kontakty rodziców z dzieckiem uznawane są w doktrynie prawa jako istotne dla prawidłowego rozwoju dziecka, utrzymania więzi między krewnymi a także eliminacji ujemnych następstw odseparowania dziecka od jednego z rodziców, w przypadku gdy żyją oni w rozłączeniu.
Jak uznał ustawodawca, kontakty z dzieckiem są nie tylko prawem ale i obowiązkiem rodzica i obejmują spotkania osobiste, ale także inne bezpośrednie formy porozumiewania się takie jak telefon, skype, etc
Na kontakty składają się więc:
- pobyt z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce pobytu),
Kontakty z dzieckiem w pierwszej kolejności powinny być ustalone między uprawnionymi. Rodzice powinni więc między sobą, zgodnie i dobrowolnie ustalić tak ich częstotliwość jak i sposób ich realizacji. W przypadku braku porozumienia między rodzicami, jedyną drogą ustalenia kontaktów jest postępowanie sądowe.
Art. 113[1].