Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Ważna zmiana terminologiczna
Od 2008 roku książeczka sanepidowska została zastąpiona orzeczeniem lekarskim do celów sanitarno-epidemiologicznych. Choć pracodawcy często używają starej nazwy, obowiązującym dokumentem jest orzeczenie lekarskie wydawane przez lekarza medycyny pracy.
Status prawny orzeczenia sanitarno-epidemiologicznego
Zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, wykonane badania sanitarno-epidemiologiczne oraz ich wyniki są odnotowywane w dokumentacji medycznej pacjenta. Przepisy zostały ujednolicone poprzez Obwieszczenie Marszałka Sejmu z dnia 23 maja 2024 r., które zastąpiło wcześniejsze rozporządzenia.
Kto jest właścicielem orzeczenia?
Własność pracownika
Orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych (dawna książeczka sanepidowska) stanowi własność pracownika, ponieważ jest formą dokumentacji medycznej pacjenta. Potwierdza to również wzór książeczki, gdzie wskazano, że "książeczkę zdrowia przechowuje osoba badana".
Podstawa prawna własności
Dokumentacja medyczna
Orzeczenie stanowi część dokumentacji medycznej pacjenta, prowadzonej zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia
Wzór dokumentu
We wzorze orzeczenia wskazano, że dokumentację przechowuje osoba badana, nie pracodawca
Charakter prawny
Dokument dotyczy stanu zdrowia pracownika, a nie stosunku pracy z konkretnym pracodawcą
Obowiązki pracodawcy po zakończeniu stosunku pracy
Aktualne zasady dotyczące orzeczeń sanitarno-epidemiologicznych
Kto musi posiadać orzeczenie?
Obowiązek posiadania aktualnego orzeczenia dotyczy pracowników wykonujących prace, przy których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, w tym pracowników:
- Branży gastronomicznej i spożywczej
- Ochrony zdrowia (szpitale, przychodnie, apteki)
- Placówek opieki nad dziećmi do 6. roku życia
- Sektora kosmetycznego i fryzjerskiego
- Sklepów spożywczych i magazynów żywności
Koszty i procedura
Koszt badań
Pracodawca pokrywa koszty badań sanitarno-epidemiologicznych zgodnie z art. 229 § 6 Kodeksu pracy (150-500 zł)
Czas oczekiwania
Proces może trwać do 3 tygodni, obejmując badania laboratoryjne i wizytę lekarską
Okres ważności
Lekarz medycyny pracy ustala termin kolejnego badania w zależności od charakteru pracy
Konsekwencje braku orzeczenia
Brak aktualnego orzeczenia może skutkować karami finansowymi dla pracodawcy (do 30 000 zł) oraz odsunięciem pracownika od wykonywania obowiązków zawodowych.
Praktyczne wnioski
Rekomendacje dla pracodawców
- Przechowuj kopie - W aktach osobowych trzymaj tylko kopie orzeczeń, nie oryginały
- Wydawaj na żądanie - Oryginały wydawaj pracownikowi po zakończeniu stosunku pracy
- Dokumentuj wydanie - Sporządź pokwitowanie odbioru dokumentu przez pracownika
- Aktualizuj procedury - Używaj aktualnej terminologii prawnej w dokumentach wewnętrznych
Zmiany w 2025 roku
Obwieszczenie Marszałka Sejmu z 23 maja 2024 r. ujednoliciło przepisy dotyczące bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz zapobiegania chorobom zakaźnym. Nie wprowadzono istotnych zmian w zakresie własności i obowiązku wydawania orzeczeń sanitarno-epidemiologicznych - nadal pozostają one własnością pracownika.
Uwaga praktyczna
W praktyce wiele placówek medycznych nadal wydaje dokumentację w formie książeczek zdrowia, co nie jest sprzeczne z prawem, gdyż przepisy nie określają sztywnej formy orzeczenia. Niezależnie od formy dokumentu, zasady dotyczące własności pozostają niezmienne.