Zagubiony dowód osobisty

Odpowiedź prawnika: Zagubiony dowód osobisty

Kwestię postępowania po utracie dowodu osobistego reguluje art. 42 Ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. 2006.139.993). Osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym najbliższy organ gminy lub właściwą ze względu na miejsce pobytu polską placówkę konsularną. Organy te wydają zaświadczenie o utracie dowodu osobistego, ważne do czasu wydania nowego dokumentu, oraz powiadamiają o tym przy użyciu dostępnych środków, w szczególności telefaksu lub poczty elektronicznej, organ, który wydał dowód osobisty, w celu unieważnienia dokumentu. Jednocześnie osoba, która utraciła dowód osobisty, jest obowiązana wystąpić niezwłocznie o wydanie nowego dokumentu do właściwego organu gminy. Jeżeli powyższe obowiązki zostały zachowane, utracony dowód osobisty staje się nieważny (art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy) z dniem zawiadomienia o jego utracie. Szczegółową procedurę postępowania w sprawie zgłoszenia utraty dowodu osobistego oraz jego unieważnienia, reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 lutego 2009 roku w sprawie wzoru dowodu osobistego oraz trybu postępowania w sprawach wydawania dowodów osobistych, ich unieważniania, wymiany, zwrotu lub utraty (Dz.U. 2009.47.384). Zgodnie z jego par. 24 ust. 1 zawiadomienie o utracie dowodu osobistego, wymaga osobistego stawiennictwa osoby, która go utraciła. Zawiadomienie, składa się w formie pisemnej. Zawiadamiający jest obowiązany podać imię (imiona), nazwisko, adres zamieszkania, imiona rodziców, nazwisko rodowe matki posiadacza utraconego dowodu osobistego oraz wystawcę dowodu osobistego. Organ gminy lub konsul wydaje osobie zawiadamiającej wolne od opłaty zaświadczenie o utracie dowodu osobistego zawierające dane identyfikacyjne podane przez zawiadamiającego oraz wzmiankę o podstawie ustalenia tożsamości (par. 25 ust. 2 rozporządzenia). Organ gminy lub konsul niezwłocznie, nie później jednak niż następnego dnia roboczego po dniu zgłoszenia utraty, zawiadamia wystawcę dowodu osobistego o zgłoszeniu utraty, w celu dokonania czynności jego unieważnienia. Po otrzymaniu dokumentów stanowiących podstawę unieważnienia dowodu osobistego z powodu zawiadomienia o utracie dowodu osobistego organ unieważniający niezwłocznie, nie później niż w terminie 2 dni roboczych od dnia otrzymania dokumentów, wprowadza do ewidencji datę i przyczynę unieważnienia dowodu osobistego wynikającą ze zdarzenia stanowiącego podstawę unieważnienia dowodu osobistego.

Naszym zdaniem w tej sytuacji można wystąpić do organu unieważniającego dowód osobisty (a więc organu który wydał dany dowód osobisty) o wydanie zaświadczenia o unieważnieniu danego dowodu osobistego, w trybie Kodeksu postępowania administracyjnego, k.p.a.. Zgodnie z art. 217 par. 1 pkt 2 k.p.a. Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie osoby o to się ubiegającej. Osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego. Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni. Interes prawny należy uzasadniać w ten sposób, że zaświadczenie jest konieczne dla wykazywania nieważności czynności prawnych dokonanych na podstawie utraconego dowodu osobistego. Zastrzegamy jednak, że nie jest konieczne uzyskanie takiego zaświadczenia. Wydaje się jednak, że byłby to niezwykle przydatny dokument na wypadek jakichkolwiek roszczeń w związku z wykorzystaniem utraconego dowodu osobistego. Warto wspomnieć jeszcze, że wyżej wymieniony, stosunkowo szybki tryb unieważniania utraconego dowodu osobistego, obowiązuje po 6 lutego 2009 roku. Jeżeli cała sytuacja i zgłoszenie miała miejsce wcześniej, nie można zagwarantować w jakich terminach dokonano tej czynności.

Zgodnie z przedstawionym opisem należy uznać, że Pana postępowanie po utracie dowodu było prawidłowe. Dysponuje Pan wszelkimi dowodami na okoliczność bezprawnego posłużenia się zagubionym (skradzionym), dowodem osobistym, zarówno ze strony organów ścigania jak i administracji państwowej. Natomiast w stosunku do podmiotów, z którymi zawarto umowy przy pomocy utraconego dokumentu, należy przedstawić im kserokopie wszystkich zaświadczeń, które posiada Pan w tej sprawie. Natomiast nie radzimy dokonywać żadnych odstąpień czy innych kroków, które sugerowałyby, że w istocie jest Pan stroną danych umów. Należy konsekwentnie podtrzymywać stanowisko, że jedynie posłużono się, najprawdopodobniej skradzionym, dowodem osobistym.

W zgodzie z przedstawionym stanem prawnym w obecnej chwili utracony dowód osobisty powinien być już unieważniony, a więc posługiwanie się nim nie wywołuje dla Pana skutków prawnych. Co więcej wątpliwe jest czy zawieranie takich umów jest ważne pomiędzy „złodziejem" a wspomnianymi instytucjami. Nie da się jednak wykluczyć, że czekają Pana procesy cywilne z powództwa tych podmiotów. W tej sytuacji będzie musiał Pan przedstawić sądowi wspomniane dokumenty oraz w razie konieczności, powoływać się na inne okoliczności wykluczające Pana - jako stronę przedmiotowych umów (np. analiza grafologiczna podpisów). Jak najbardziej przezornym zachowaniem będzie w takiej sytuacji gromadzenie wszelkiej dokumentacji w sprawie, na wypadek ewentualnych roszczeń.

Natomiast dla wykluczenia wszelkich roszczeń, możliwe jest też wystąpienie do sądu cywilnego o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego co do określonych umów. Wydaje się jednak, że jest to ostateczność, a kwestia ta wymagać będzie oddzielnego omówienia.