Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Najważniejsze informacje
Przerwa w karze może być udzielona kilkakrotnie na łączny okres do 1 roku z ważnych względów rodzinnych lub osobistych. Kolejna przerwa możliwa jest dopiero po roku od powrotu z poprzedniej. Przepustki można uzyskać najwcześniej po odbyciu połowy części kary uprawniającej do warunkowego zwolnienia.
Przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności - podstawowe zasady
Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności to instytucja prawna pozwalająca na czasowe przerwanie wykonywania kary z określonych, ustawowo przewidzianych przyczyn. Reguluje ją art. 153 Kodeksu karnego wykonawczego.
Rodzaje przerw w karze
Przerwa obligatoryjna
Sąd penitencjarny musi udzielić przerwy w przypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie kary. Trwa do czasu ustania przeszkody.
Przerwa fakultatywna
Sąd penitencjarny może udzielić przerwy z ważnych względów rodzinnych lub osobistych. Łączny okres nie może przekroczyć 1 roku.
Ważne względy rodzinne i osobiste
Za ważne względy rodzinne lub osobiste uznaje się między innymi:
- Konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny
- Dokończenie nauki lub ważnej pracy zawodowej
- Sytuację, gdy skazany jest jedynym żywicielem rodziny
- Konieczność wykonania pilnych prac w gospodarstwie rolnym
- Inne nadzwyczajne okoliczności życiowe
Zasady udzielania kolejnych przerw
Ważne ograniczenie czasowe
Nie można udzielić przerwy przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy i powrotu po niej do zakładu karnego. Wyjątkami są: choroba psychiczna, inna ciężka choroba skazanego lub inny wypadek losowy.
Odpowiadając na pytanie z przykładu - jeśli skazany odbywa karę 3-4 lat i po roku pozostają mu 2 lata do końca, może ubiegać się o przerwę z ważnych względów rodzinnych lub osobistych. Jednak:
Nie jest możliwe uzyskanie pół roku, a potem kolejnych pół roku bez zachowania rocznej przerwy między nimi.
Po powrocie z pierwszej przerwy musi upłynąć rok odbywania kary, zanim można starać się o kolejną przerwę.
Skazany ma bezwzględny obowiązek powrotu do zakładu karnego po upływie udzielonej przerwy.
Warunkowe zwolnienie po przerwie w karze
Możliwość warunkowego zwolnienia
Jeżeli przerwa w karze trwała co najmniej jeden rok, a skazany odbył co najmniej 6 miesięcy kary, sąd penitencjarny może warunkowo zwolnić skazanego z odbycia reszty kary. Dotyczy to jednak tylko kar do 3 lat pozbawienia wolności.
Warunki warunkowego zwolnienia z przerwy
Sąd może zastosować warunkowe zwolnienie, gdy:
- Postawa skazanego uzasadnia przekonanie, że będzie przestrzegał porządku prawnego
- Właściwości i warunki osobiste przemawiają za zwolnieniem
- Zachowanie w czasie odbywania kary było pozytywne
- Nie popełni ponownie przestępstwa
Ograniczenie dla długich kar
Z warunkowego zwolnienia po przerwie nie można skorzystać, jeżeli kara pozbawienia wolności została orzeczona na okres powyżej 3 lat.
Przepustki z zakładu karnego - zasady i warunki
Przepustki stanowią inną formę kontaktu ze światem zewnętrznym i są uzależnione od typu zakładu karnego.
Rodzaje zakładów karnych i przepustki
Zakład otwarty
Przepustki możliwe raz w miesiącu, łącznie maksymalnie 28 dni w roku
Zakład półotwarty
Przepustki możliwe raz na dwa miesiące, łącznie maksymalnie 14 dni w roku
Zakład zamknięty
Brak możliwości uzyskania przepustek (z wyjątkiem nagród specjalnych)
Kiedy można uzyskać przepustki
Przepustka może zostać przyznana skazanemu po odbyciu:
- Co najmniej połowy tej części kary, po której mógłby być warunkowo przedterminowo zwolniony
- Połowy kary nieprzekraczającej 6 miesięcy
Przepustka możliwa po odbyciu co najmniej 1/4 kary (np. przy karze 2 lat - po 6 miesiącach)
Przepustka możliwa po odbyciu połowy okresu uprawniającego do warunkowego zwolnienia
Różne okresy w zależności od rodzaju recydywy (1/3 lub 3/8 kary)
Warunkowe przedterminowe zwolnienie - aktualne przepisy 2025
Podstawowe warunki zwolnienia
Kary zwykłe
Zwolnienie możliwe po odbyciu połowy kary
Recydywa podstawowa
Zwolnienie możliwe po odbyciu 2/3 kary
Recydywa wielokrotna
Zwolnienie możliwe po odbyciu 3/4 kary
Kara dożywocia
Zwolnienie możliwe po odbyciu 30 lat (od 2022 r.)
Nowe przepisy o zakazie warunkowego zwolnienia
Od 1 października 2023 r. sąd może orzec zakaz warunkowego przedterminowego zwolnienia przy karze dożywocia, jeżeli charakter czynu i właściwości sprawcy wskazują na trwałe niebezpieczeństwo dla społeczeństwa.
Procedura składania wniosków
Wniosek o przerwę w karze
Wniosek składa się do sądu penitencjarnego (wydział penitencjarny sądu okręgowego), w którego okręgu znajduje się zakład karny. Opłata wynosi 60 złotych.
Wniosek o przepustkę
Wniosek składa się do dyrektora zakładu karnego. Dyrektor może przyznać lub odmówić przepustki. W przypadku odmowy przysługuje odwołanie do sądu penitencjarnego.
Wniosek o warunkowe zwolnienie
Wniosek może złożyć:
- Skazany lub jego obrońca
- Dyrektor zakładu karnego
- Kurator sądowy
- Prokurator
Praktyczne wskazówki
Wnioski należy dokładnie uzasadnić, przedstawiając konkretne okoliczności i dowody przemawiające za udzieleniem przerwy, przepustki lub warunkowego zwolnienia. Ważne jest również pozytywne zachowanie w czasie odbywania kary.
Podsumowanie - odpowiedzi na najważniejsze pytania
Czy można uzyskać dwie przerwy po pół roku?
Tak, jednak między przerwami musi upłynąć rok odbywania kary w zakładzie.
Kiedy przepustki?
Najwcześniej po odbyciu 1/4 kary (dla kar do 2 lat) lub połowy okresu uprawniającego do warunkowego zwolnienia.
Czy można nie wrócić po przerwie?
Tak, jeżeli spełnione są warunki warunkowego zwolnienia i kara nie przekracza 3 lat.
Opłaty za wnioski:
- Przerwa w karze: 60 zł
- Przepustka: brak opłaty (wniosek do dyrektora)
- Warunkowe zwolnienie: zgodnie z przepisami o opłatach sądowych