Zasiedzenie własności nieruchomości zabudowanej

Odpowiedź prawnika: Zasiedzenie własności nieruchomości zabudowanej

Przesłankami zasiedzenia, zgodnie z art. 172 ustawy Kodeks cywilny są: posiadanie samoistne i upływ czasu (termin zasiedzenia, jeśli posiadacz uzyskał posiadanie w dobrej wierze, wynosi 20 lat, jeśli w złej wierze - lat 30). Orzecznictwo dopuszcza zasiedzenie udziału we współwłasności nieruchomości, samoistni posiadacze części nieruchomości mogą więc nabyć udział we współwłasności, mimo że posiadana przez nich część nieruchomości nie jest odrębnym przedmiotem własności (nie jest, a przynajmniej nie była do niedawna wyodrębnionym lokalem). Na przeszkodzie zasiedzeniu udziału we współwłasności przez najemców w opisywanej sytuacji stoi jednak fakt, że posiadaniu tych najemców nie można przypisać przymiotu samoistności. Posiadanie samoistne to takie posiadanie, które wyraża wolę bycia właścicielem rzeczy, zachowywanie się jak właściciel w stosunku do rzeczy. Nie ma charakteru samoistnego posiadanie rzeczy przez najemcę, dopóki płaci on czynsz, przez co uznaje, że właścicielem rzeczy jest inna osoba. Zmiana kwalifikacji posiadania z zależnego (jak najemca), na samoistne (jak właściciel) mogłoby nastąpić, gdyby najemca zamanifestował swoja wolę władania rzeczą jak właściciel (np. przez zaprzestanie płacenia czynszu, argumentując, że właściciel, od którego wynajął mieszkanie nie jest już właścicielem). Nie zmienia jednak kwalifikacji posiadania jako zależnego (czyli nie mogącego doprowadzić do zasiedzenia) fakt, że najemca zaprzestał płacenia czynszu z powodu trudności majątkowych. Jeżeli zatem zachowanie najemców nie wskazuje na ich wolę władania rzeczą jak właściciel, przede wszystkim jeśli uiszczają czynsz najmu, zasiedzenie nieruchomości jest niemożliwe, niezależnie od czasu, przez który zajmowany jest lokal przez tych najemców. Jeśli chodzi o znaczenie dokumentu przydziału dla oceny, czy lokal jest zajmowany przez najemców zgodnie z prawem, to należy uznać, że przydział jako dokument ma charakter dowodowy, a zatem jego brak nie przesądza o legalności bądź bezprawności zajmowania lokalu przez najemców. Jeżeli najemcy zdołają udowodnić w inny sposób, że zajmują lokal na podstawie ważnej umowy najmu (ważnego przydziału), brak dokumentu najmu nie będzie mógł być przesłanką uznania, że najemcy zajmują lokal bez tytułu prawnego. Jeżeli jednak istnieje niepewność co do istnienia stosunku prawnego, możliwe jest (na podstawie art. 189 ustawy Kodeks postępowania cywilnego) żądanie ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa przez sąd, gdy powód ma w tym interes prawny (istnienie interesu prawnego może być wynikiem np. spodziewanego kwestionowania jego prawa własności). Właściciel nieruchomości, który kwestionuje istnienie stosunku najmu ze względu np. na brak dowodów potwierdzających legalność zajmowania lokalu przez najemców, może zatem zwrócić się do sądu o ustalenie, czy istnieje stosunek najmu, na podstawie którego zajmowany jest lokal, będący jego własnością.