Zastaw a upadłość

Zastaw jest prawem rzeczowym ograniczonym polegającym na zabezpieczeniu wierzytelności poprzez obciążenie rzeczy ruchomej prawem, na mocy którego wierzyciel będzie mógł dochodzić zaspokojenia z rzeczy bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela rzeczy, wyjąwszy tych, którym z mocy ustawy przysługuje pierwszeństwo szczególne (art. 306 § 1 k.c.).

W przypadku upadłości dłużnika będącego właścicielem rzeczy ruchomej obciążonej prawem zastawu, rzecz ta wejdzie w skład masy upadłości. Z mocy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity: Dz. U. 2009 r. Nr 175 poz. 1361) nie wchodzi bowiem do masy upadłości mienie:

• wyłączone od egzekucji według kodeksu postępowania cywilnego,

• wynagrodzenie za pracę w części nie podlegającej zajęciu,

• mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia wierzycieli, jeżeli opowiedziała się za nią większość wierzycieli mających łącznie co najmniej dwie trzecie ogólnej sumy uznanych wierzytelności,

• nieściągalne wierzytelności i niezbywalne ruchomości wyłączone z masy upadłości przez sędziego-komisarza,

• środki zgromadzone na odrębnym rachunku bankowym zakładowego funduszu świadczeń socjalnych przeznaczone na pomoc dla pracowników upadłego i ich rodzin,

• jeżeli syndyk, zarządca, nadzorca sądowy odmówił wstąpienia do postępowania sądowego lub administracyjnego dotyczącego mienia upadłego lub gdy wystąpił z tego postępowania (domniemywa się, iż mienie objęte postępowaniem nie wchodzi do masy upadłości),

• wierzytelności będące przedmiotem umowy o subpartycypację, o której mowa w ustawie o funduszach inwestycyjnych,

• mienie uczestnika systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych niezbędne do wykonania obowiązków powstałych przed ogłoszeniem upadłości wynikających z uczestnictwa w systemie,

• przedmiot zabezpieczenia ustanowionego na rzecz innego uczestnika systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych.

W przypadku zastawu znajdzie natomiast zastosowanie art. 345 p.u.n. stanowiący, że wierzytelności zabezpieczone zastawem, a także wygasające według przepisów ustawy prawa oraz skutki ujawnienia praw i roszczeń osobistych ciążące na nieruchomości, użytkowaniu wieczystym, spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu lub statku morskim wpisanym do rejestru okrętowego, podlegają zaspokojeniu z sumy uzyskanej z likwidacji obciążonego przedmiotu, pomniejszonej o koszty likwidacji tego przedmiotu oraz inne koszty postępowania upadłościowego w wysokości nieprzekraczającej dziesiątej części sumy uzyskanej z likwidacji, nie więcej jednak niż o taką część kosztów postępowania upadłościowego, która wynika ze stosunku wartości obciążonego przedmiotu do wartości całej masy upadłości.