Zbycie udziału i udziału w przedmiocie spadkowym

11.5.2005

Pytanie:

"Kiedy ma zastosowanie zbycie udziału w spadku (art. 1051 kc), a kiedy rozporządzenie udziałem w przedmiocie należącym do spadku (art. 1035 i 1036 kc). Interesuje mnie sytuacja, gdy jeden ze spadkobierców chce odstąpić innemu spadkobiercy swoją część. Spadkiem jest nieruchomość. Proszę za pomocą przykładów wyjaśnić różnice pomiędzy powyższymi przepisami."

Odpowiedź prawnika: Zbycie udziału i udziału w przedmiocie spadkowym

Art. 1035 i 1036 kc dotyczą sytuacji, w której prawa do określonego spadku po zmarłej osobie posiada więcej, niż jedna osoba. Do momentu działu spadku między współspadkobiercami powstaje wspólność praw i obowiązków związanych ze spadkiem. Każdy ze współspadkobierców ma prawo do współposiadania przedmiotów należących do spadku, prawo i obowiązek współdziałania w zarządzie rzeczą wspólną (masą spadkową), prawo wykonywania wszelkich czynności i dochodzenia wszelkich roszczeń zmierzających do zachowania wspólnego prawa. Każdy ze współspadkobierców ma również prawo do swobodnego rozporządzania swoim udziałem spadkowym. Dopóki jednak trwa wspólność majątku spadowego, a zatem do chwili działu spadku, dopóty ograniczone jest uprawnienie współspadkobiercy do rozporządzania swoim udziałem w konkretnym przedmiocie należącym do spadku – niezbędna jest bowiem zgoda współspadkobiercy (-ów).

Wedle zaś treści art. 1051 kc, spadkobierca może zbyć spadek lub udział w spadku od momentu przyjęcia spadku.

W przypadku, gdy w skład spadku wchodzi jedynie nieruchomość, współspadkobierca uprawniony jest do zbycia swojego udziału w tej nieruchomości – np. 1/2 lub 1/3. Do momentu działu spadku nie jest jednak możliwe rozporządzenie udziałem współspadkobiercy w konkretnym przedmiocie należącym do spadku – np. komplecie mebli znajdującym się w tej nieruchomości, obrazami, dziełami sztuki, sprzętem RTV itp. bez zgody pozostałych współspadkobierców.

Inny przykład: w skład spadku wchodzi nieruchomość, samochód osobowy, dług wobec banku na 20 tys. zł i 100.000 zł na rachunku bankowym; dziedziczy zaś 2 spadkobierców. Wedle art. 1051 kc możliwe jest zbycie udziału w tej masie spadkowej przypadającego jednemu ze współspadkobierców (czyli ½ spadku) na rzecz innej osoby. Nie jest natomiast możliwe do momentu działu spadku rozporządzenie udziałem w konkretnych przedmiotach należących do spadku ((a zatem konkretnie: udziału w ½ każdego przedmiotu wchodzącego w skład nieruchomości, udziału w ½ samochodu, udziałem w ½ środków na rachunku bankowym i udziałem w1/2 wierzytelności wobec banku) bez zgody współspadkobiercy.

Różnica między oboma instytucjami polega zatem na tym, iż każdy współspadkobierca posiada określony udział w spadku, który może zbyć. Udział w spadku (np. ½ spadku) nie jest jednak tożsamy z udziałem w każdym przedmiocie majątkowym należącym do spadku (udziale w lodówce, pralce, samochodzie itp.). Możliwość rozporządzania udziałem w poszczególnych przedmiotach wchodzących w skład spadku została bowiem ograniczona do uzyskania zgody pozostałych współspadkobierców – wówczas, gdy nie doszło jeszcze do działu spadku.

Wydaje się, iż odrębne unormowanie konsekwencji prawnych zbycia przez spadkobiercę udziału w przedmiocie należącym do spadku jest konsekwencją przynależności poszczególnych przedmiotów majątkowych do spadku jako jednolitego kompleksu majątkowego. Zupełnie samodzielne dysponowanie przez spadkobiercę swym udziałem w poszczególnych przedmiotach mogłoby zatem spowodować naruszenie praw pozostałych spadkobierców.

Zespół prawników
e-prawnik.pl

Odpowiedź prawnika: Zbycie udziału i udziału w przedmiocie spadkowym

Komentarze