Pytanie klienta:
Odpowiedź prawnika:
Możliwość zmiany postanowienia - art. 359 KPC
Kodeks postępowania cywilnego nie używa terminu "reasumpcja", jednak w praktyce prawniczej oznacza on ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydanie zmienionego postanowienia przez organ, który pierwotnie orzekał. Możliwość zmiany postanowienia reguluje art. 359 kodeksu postępowania cywilnego, który ma zastosowanie również w postępowaniu egzekucyjnym.
Kluczowe zasady art. 359 KPC
Postanowienia nie kończące postępowania w sprawie mogą być uchylane i zmieniane wskutek zmiany okoliczności sprawy, chociażby były zaskarżone, a nawet prawomocne. Przepis ten stosuje się również do postanowień wydawanych przez komorników sądowych w postępowaniu egzekucyjnym.
Przesłanki zmiany postanowienia
Zmiana okoliczności faktycznych
Pojawienie się nowych faktów, które nie były znane w momencie wydawania postanowienia lub ujawnienie okoliczności, które nie zostały uwzględnione z przyczyn organizacyjnych.
Zmiana podstawy prawnej
Gdy postanowienie zostało wydane na podstawie aktu normatywnego uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą.
Postanowienia nie kończące postępowania
Art. 359 KPC dotyczy wyłącznie postanowień nie kończących postępowania w sprawie. Do tej kategorii należą m.in.:
- Postanowienia o zabezpieczeniu powództwa
- Postanowienia o wyznaczeniu terminu rozprawy
- Postanowienia o dopuszczeniu dowodu
- Postanowienia komornika w trakcie egzekucji (np. o zajęciu składników majątku)
- Postanowienia o wstrzymaniu egzekucji
Ważne ograniczenie
Postanowienia kończące postępowanie w sprawie (np. o umorzeniu postępowania, odrzuceniu pozwu) nie mogą być zmieniane w trybie art. 359 KPC. W takich przypadkach konieczne jest złożenie odpowiedniego środka zaskarżenia.
Pominięcie pism procesowych - praktyczny przykład
W sytuacji opisanej w pytaniu, gdy sąd wydał postanowienie nie znając pisma złożonego przed jego wydaniem z przyczyn organizacyjnych, ujawnienie tego pisma stanowi zmianę okoliczności sprawy w rozumieniu art. 359 § 1 KPC.
Zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym
Art. 359 KPC ma szczególne znaczenie w postępowaniu egzekucyjnym, gdzie komornik wydaje liczne postanowienia w trakcie prowadzenia egzekucji. Przykłady zastosowania:
Postanowienie o zajęciu
Komornik może zmienić postanowienie o zajęciu składników majątku, jeśli ujawnią się nowe okoliczności dotyczące ich wartości lub charakteru prawnego.
Ustalenie kosztów egzekucji
Postanowienie o kosztach postępowania egzekucyjnego może być zmienione, gdy ujawnią się błędy w obliczeniach lub nowe okoliczności wpływające na wysokość kosztów.
Procedura i konsekwencje
Zmiana postanowienia w trybie art. 359 KPC może nastąpić:
- Z urzędu - gdy sąd lub komornik z własnej inicjatywy stwierdzi zmianę okoliczności
- Na wniosek strony - gdy strona wskaże na nowe okoliczności uzasadniające zmianę
- W każdym czasie - nie ma określonego terminu na złożenie wniosku o zmianę
Praktyczny wniosek
W opisanej sytuacji, gdy sąd wydał postanowienie nie znając złożonego wcześniej pisma procesowego, ujawnienie tego pisma może stanowić podstawę do zmiany postanowienia w trybie art. 359 KPC, jeśli jego treść wpływa na ocenę sprawy.
Aktualne orzecznictwo
Sąd Najwyższy w najnowszych orzeczeniach potwierdza, że art. 359 § 2 KPC dotyczy uchylenia albo zmiany postanowień niekończących postępowania, gdy postępowanie w sprawie nadal jest w toku. Przepis ten ma szerokie zastosowanie praktyczne i zapewnia elastyczność postępowania.
Zalecenie praktyczne
W przypadku stwierdzenia, że postanowienie zostało wydane bez uwzględnienia istotnych okoliczności lub dokumentów, warto jak najszybciej zwrócić się do sądu z wnioskiem o zmianę postanowienia, wskazując konkretne okoliczności uzasadniające taką zmianę.