Odpowiedź prawnika: Zapis testamentowy a stwierdzenie nabycia spadku
Zgodnie z kodeksem cywilnym jeżeli spadkodawca przeznaczył oznaczonej osobie w testamencie poszczególne przedmioty majątkowe (własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu), które wyczerpują prawie cały spadek, osobę tę poczytuje się w razie wątpliwości nie za zapisobiercę, lecz za spadkobiercę powołanego do całego spadku. W Pana przypadku (tak wynika z opisanego stanu faktycznego) mieszkanie nie wyczerpuje całości spadku. Jest tylko jego częścią jednakże znaczną częścią. Jeśli ta znaczna część jest na tyle duża, że wyczerpuje cały spadek należy powiedzieć, że powołani w testamencie zapisobiercy są de facto spadkobiercami testamentowymi a nie zapisobiercami. A jeśli tak to w ogóle nie wchodzi w rachubę dziedziczenie ustawowe. Spadkobiercy ustawowi mogą jedynie domagać się zachowku. Skoro cały spadek przypada spadkobiercy testamentowemu, to nie ma potrzeby przeprowadzania działu spadku. Jeśli sąd ustali, że wartość mieszkania stanowi np. 80% wartości całego spadku, to również należy stwierdzić, że nie dokonano zapisu, lecz sporządzono testament, zaś spadkobiercy powołani w testamencie zostali powołani do spadku w wysokości 4/5 części pozostałej po spadkobiercy. Pozostałe 20% dziedziczą spadkobiercy ustawowi. W takim przypadku należy przeprowadzić dział spadku choć nie jest on obowiązkowy. W dziale spadku najprawdopodobniej nieruchomość przypadnie spadkobiercy testamentowemu z obowiązkiem spłat. Oczywiście spadkobiercy ustawowi uprawnieni do zachowku (s uprawnionymi do zachowku są zstępni - dzieci, wnuku, małżonek, rodzice) mogą go żądać w wysokości jaka nie wynika z tego co otrzymali w wyniku dziedziczenia (zachowek uzupełniający).
Przykład jeśli było trzech spadkobierców po teściu. Jeden otrzymał spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu o wartości 80.000 zł (testament) pozostali zaś po 10.000 zł (ustawa), a wedle ustawy mieli otrzymać każdy po 50.000 (jeśli spadkobierca testamentowy nie był jednocześnie ustawowym) lub po 33.000 (jeśli spadkobierca testamentowy był spadkobiercą ustawowym), to w pierwszym przypadku mogą żądać uzupełniającego zachowku po 15.000 zł, a w drugim przypadku po 6.500 zł.
Jeśli mieszkanie jest jedyną częścią spadku nie ma potrzeby przeprowadzania działu spadku. Zaznaczyć należy, że nawet w razie, gdy mieszkanie nie jest jedyną częścią spadku nie ma potrzeby prowadzenia działu spadku, gdyż dział spadku nie jest obowiązkowy.
Jeśli natomiast spadkodawca przez rozrządzenie testamentowe zobowiązał spadkobierców ustawowych do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (mieszkanie własnościowe) to jest to tzw. zapis. W takim przypadku w razie braku odmiennej woli spadkodawcy zapisobierca może żądać wykonania zapisu niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu. Inaczej mówić zapisobierca ma roszczenie względem spadkobierców o przeniesienie własności przedmiotu zapisu (umowa w formie aktu notarialnego). Jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych. W owym przypadku postępowanie działowe nie jest niezbędne.
