Zmniejszenie alimentów i utrudnianie kontaktów

Pytanie klienta:

""Mam sprawę o ustalenie kontaktów z dzieckiem przed sądem rodzinnym. Chciałbym, aby sąd pozwolił mi na zabieranie dziecka przynajmniej 2x w miesiącu na co drugi weekend (od piątku do niedzieli) do mnie do domu oraz na jeden miesiąc wakacji i jeden tydzień ferii. Dziecko ma 7 lat. Mam też zasądzone wysokie alimenty, które płacę regularnie. Czy wnosząc przed sądem o takie ustalenie kontaktów z dzieckiem, jak opisano powyżej, mogę też złożyć wniosek na tej samej sprawie, aby sąd zasądził mi zmniejszenie alimentów w miesiące wakacyjne i tygodnie ferii, kiedy to ja będę zajmował się dzieckiem - o te wydatki, które ja w tym czasie poczynię na dziecko? Czy to jest możliwe procesowo? Czy raczej, już po ustaleniu kontaktów z dzieckiem, powinienem złożyć pozew o zmniejszenie tych alimentów właśnie w ten sposób? Ponadto, z uwagi na trudności, które robi mi żona przy widywaniu się z dzieckiem, chcę złożyć wniosek o obecność kuratora przy zabieraniu dziecka. Czy muszę za tego kuratora płacić? Czy może to płacić żona? A może jest kurator, za którego nie trzeba płacić? I jeśli będę miał wyrok sądowy i mimo to żona nie pozwoli mi zabrać dziecka, czy mogę wezwać policję, aby pomogła mi zabrać dziecko? Czy powinienem też wystąpić z wnioskiem o klauzulę wykonalności na postanowieniu sądu? Czy ta klauzula umożliwi mi wezwanie policji w razie utrudnień ze strony żony?""

Odpowiedź prawnika:

Alimenty na rzecz dziecka są ustalane na ogół jako stała, płacona miesięcznie kwota. Zmniejszenie alimentów zależy od tego, czy zmieniły się okoliczności. Przede wszystkim zależy to od możliwości zarobkowych zobowiązanego i potrzeb dziecka, ale nie tylko. Zasadnicze znaczenie ma to, jak kontakty z dzieckiem były uregulowane wcześniej i czy obecnie proponowane przez Pana ustalenie tych kontaktów różni się (dziecko więcej czasu będzie spędzało z ojcem) czy tylko będzie bardziej sprecyzowane. Przyjmując, że okoliczności się zmienią na tyle, że sąd uzna za zasadne obniżenie alimentów, wydaje się, że raczej obniży je jednolicie w każdym miesiącu, a nie wyłączy obowiązku płacenia alimentów na np. jeden miesiąc; choć nie można tego wykluczyć. Proszę bowiem pamiętać, że alimenty dla dziecka są przeznaczone nie tylko na bieżące utrzymanie, ale i na ubranie (np. zimowa kurtka), książki, a więc wydatki ponoszone rzadziej niż co miesiąc, a Pan płaci alimenty w stałej wysokości, niezależnie do tego, czy jest to np. miesiąc, gdy trzeba kupić dziecku tzw. wyprawkę do szkoły, czy inny, w którym wydatki są mniejsze.

W każdym razie roszczenie o obniżenie alimentów jest zasadne po zmianie okoliczności (tu: innym ustaleniu kontaktów), a nie w przewidywaniu tych zmian. Nie można obu spraw rozpatrywać w jednym postępowaniu, gdyż właściwy jest dla obu inny tryb. Ustalenie kontaktów z dzieckiem odbywa się w postępowaniu nieprocesowym, a zmiana wysokości alimentów – w procesie. Należałoby więc zaczekać na postanowienie sądu rodzinnego.

Ustanowienie kuratora, który będzie kontrolował prawidłowe wykonywanie orzeczenia o kontaktach z dzieckiem, nie jest wprost przewidziane w przepisach. W tym zakresie najbardziej właściwe wydaje się zastosowanie art. 570 [1] kpc, dotyczącego wywiadu środowiskowego. W postępowaniu nieprocesowym koszty te będzie ponosiła co do zasady osoba, która o ustanowienie kuratora wnioskowała.

Postanowienia sądu opiekuńczego są skuteczne i wykonalne z chwilą ich ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było, z chwilą ich wydania. Podstawą wszczęcia postępowania wykonawczego jest postanowienie sądu ze stwierdzeniem z urzędu jego wykonalności. Do stwierdzenia wykonalności stosuje się odpowiednio art. 364, zgodnie z którym prawomocność orzeczenia stwierdza na wniosek strony sąd pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym, a dopóki akta sprawy znajdują się w sądzie drugiej instancji - ten sąd. Stwierdzenia dokonuje sąd jednoosobowo. Postanowienie może wydać także referendarz sądowy. To postanowienie, w razie braku jego dobrowolnego wykonania, może być egzekwowane według przepisów szczególnych o odebraniu dziecka (art. 598 [1] – [13] kpc). Sąd opiekuńczy musi w tym celu wydać odrębne orzeczenie i dopiero ono będzie wykonywane. Jeśli strona nie zastosuje się do orzeczenia, działania w celu odebrania dziecka podejmuje kurator. Dopiero on może w wyjątkowych okolicznościach żądać udziału Policji.