13.9.2007
A.J.
Zespół e-prawnik.pl
Po zmarłym Zenonie S. pozostał spadek. Zmarły nie pozostawił testamentu. Zabrakło również najbliższych krewnych ustawowo powołanych do dziedziczenia. Otwarcia spadku dożyli dalsi krewni zmarłego, w tym rodzeństwo rodziców Zenona S., którzy jako spadkobiercy ustawowi zostali pominięci. W tej sytuacji spadek przypada gminie, na terenie której mieszkał spadkodawca. Rozstrzygający sprawę sąd rejonowy powziął wątpliwości co do ograniczenia dziedziczenia ustawowego tylko do pewnych członków rodziny. Dopuszczenie do dziedziczenia gminy z pominięciem rodzeństwa rodziców spadkodawcy - zdaniem sądu - narusza ich prawo do dziedziczenia. Ochrona prawa do dziedziczenia powinna polegać na stworzeniu takiego systemu dziedziczenia ustawowego, który w powszechnym odczuciu będzie sprawiedliwy. Powinien przewidywać dziedziczenie w pierwszej kolejności najbliższej rodziny, potem coraz dalszej, a dopiero w przypadku jej braku - gminy (lub Skarbu Państwa). W ocenie sądu kluczowe znaczenie ma dziedziczenie ustawowe, ponieważ jest najbardziej powszechnym i najczęstszym sposobem dziedziczenia.
4 września 2007 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał pytanie prawne Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie, Wydział I Cywilny dotyczące ww. zasad dziedziczenia spadku przez gminę.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 935 § 3 zdanie pierwsze ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 38 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim powołuje do dziedziczenia gminę jako spadkobiercę ustawowego, w sytuacji gdy otwarcia spadku dożyło rodzeństwo rodziców spadkodawcy, jest zgodny z art. 2, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32, art. 47, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji.
Trybunał orzekł, że art. 935 § 3 zdanie pierwsze k.c., w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 38 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w którym powołuje do dziedziczenia gminę jako spadkobiercę ustawowego, w sytuacji gdy otwarcia spadku dożyło rodzeństwo rodziców spadkodawcy, jest zgodny z wskazanymi w pytaniu wzorcami konstytucyjnymi (art. 2, art. 18, art. 21 ust. 1, art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2, art. 47, art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 71 ust. 1 Konstytucji), tj. zasadami państwa prawa, przepisami dotyczącymi ochrony rodziny i życia rodzinnego, własności, z zasadmi równości i proporcjonalności.
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, Konstytucja, choć wyznacza ustawodawcy pewne dyrektywy co do regulacji dziedziczenia ustawowego, nie formułuje ścisłych i jednoznacznych norm, pozwalających na określenie kręgu, kolejności powołania do spadku i wysokości udziałów spadkobierców ustawowych. Konstytucja wyznacza więc ramy, w których ustawodawca, regulując problematykę prawa spadkowego, ma znaczny zakres swobody. Powinien on respektować przede wszystkim zakaz ukrytego wywłaszczenia. Chociaż można założyć istnienie dyrektywy zaliczenia do kręgu spadkobierców ustawowych najbliższych krewnych i małżonka spadkodawcy, to jednocześnie na poziomie konstytucyjnym nie można wyznaczyć stopnia pokrewieństwa czy powinowactwa, uzasadniającego konieczne zaliczenie do tego kręgu. Konstytucja chroni prawa nabyte w drodze dziedziczenia, nie przesądzając jednak, kto w konkretnej sytuacji prawa te nabywa.
Trybunał stwierdził, iż niezaliczenie do kręgu spadkobierców ustawowych rodzeństwa rodziców mieści się w konstytucyjnych ramach swobody ustawodawcy. Nie jest jednak wykluczone, że w przyszłości ustawodawca rozszerzy krąg spadkobierców ustawowych, zaliczając do nich także rodzeństwo rodziców. Jednakże pominięcie w ustawodawstwie zwykłym rodzeństwa, czy też zaliczenie go do tego kręgu w przyszłości jest objęte marginesem swobody ustawodawcy zwykłego. Konstytucja w tym względzie nie formułuje nakazu czy zakazu. Dlatego też Trybunał nie podzielił zastrzeżeń zgłoszonych w pytaniu sądu rejonowego.
Ponadto Trybunał wziął pod uwagę, że nawet wyeliminowanie z obrotu kwestionowanego przepisu w całości, nie rozwiązywałoby kwestii, podniesionej przez pytający sąd, tj. dziedziczenia w obowiązującym porządku prawnym dalszych krewnych spadkodawcy. W tym bowiem zakresie konieczne jest pozytywne działanie ustawodawcze, czego nie da się osiągnąć eliminując przepis zakwestionowany przez pytający sąd.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 września 2007 r., sygn. akt P 19/07
Potrzebujesz porady prawnej?
Dowód na bycie spadkobiercą – opinia prawna
Stan faktyczny Moja babcia wykupiła od Gminy mieszkanie na raty. Przed śmiercią zdążyła spłacić połowę należności. To mieszkanie przeszło w spadku na jej dwóch synów: mojego ojca i mojego wujka, którzy nie spłacali zaległości. W mieszkaniu tym mieszkał i był zameldowany tylko mój (...)
Jak udowodnić swoje prawo do spadku? - opinia prawna
Stan faktyczny Moja babcia wykupiła od Gminy mieszkanie na raty. Przed śmiercią zdążyła spłacić połowę należności. To mieszkanie przeszło w spadku na jej dwóch synów: mojego ojca i mojego wujka, którzy nie spłacali zaległości. W mieszkaniu tym mieszkał i był zameldowany tylko mój (...)
Testament najprostszym sposobem przekazania majątku - opinia prawna
Stan faktyczny: Ciotka mojej Żony (siostra mojego Teścia) jest osobą samotną (wdowa, bezdzietna), posiada własnościowe mieszkanie spółdzielcze, które chce przekazać w formie darowizny mojemu Synowi, (który właśnie ukończył 18 lat) pod warunkiem, że w mieszkaniu tym będzie mógł zamieszkać (...)
Dział spadku a dopuszczenie do współposiadania - opinia prawna
Stan faktyczny Dwie siostry A i M odziedziczyły po rodzicach mieszkanie w domu „bliźniak” na parterze o powierzchni ok. 50 m2 (dwa pokoje po ok. 21 m2 i 9 m2, kuchnia, łazienka i przedpokój). Zostało przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. W księdze wieczystej (...)
Darowizna od ciotki czy wujka podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn
Można uniknąć podatku od mieszkania po ciotce czy wujku, ale tylko otrzymanego w spadku. Jeśli będzie to darowizna, podatek od spadków i darowizn trzeba zapłacić. Niestety darowizna mieszkania na rzecz dzieci rodzeństwa jest obciążona podatkiem od darowizny. Nie zmieni tego zawarcie umowy (...)
Rząd przygotował pakiet antykryzysowy
Rząd przygotował pakiet antykryzysowy - "Prezentujemy dzisiaj odważny, ale i rozważny plan, który ma zapobiec przede wszystkim utracie miejsc pracy, bankructwom tam, gdzie jest to możliwe, zamykaniu zakładów, zmniejszaniu obrotów firm, zmniejszaniu przychodów poszczególnych (...)
Zniesienie współwłasności nieruchomości z nieuregulowaną sprawą spadkową - opinia prawna
Stan faktyczny W chwili obecnej mieszkam w domu jednorodzinnym z mamą. Pozostałe 2 części domu zajmuje moja ciocia z rodziną oraz mój wujek, który prowadzi sklep. Nasza prababcia podzieliła dom na 4 części, tzn. moja mama dostała 1/4, moja ciocia, mój wujek oraz moja (...)
Dziadkowie i wujostwo też będą dziedziczyć
Jeśli zmarły nie ma najbliższej rodziny, dziedziczyć po nim będą kuzyni, wujowie i ciotki albo dziadkowie. Takie wydłużenie listy spadkobierców ustawowych, przejmujących schedę, zaakceptował dzisiaj rząd w przyjętym dziś projekcie zmian kodeksu cywilnego.Rzeczpospolita 11.12.2008 (...)
PIT-0 dla rodzin z co najmniej czwórką dzieci, to jedno z ważniejszych podatkowych rozwiązań, jakie znalazły się w Polskim Ładzie. Dzięki temu w portfelach ponad 110 tys. rodziców – podatników, zostanie rocznie ok. 335 mln zł. Ulga dla rodzin wychowujących co (...)
Testament - Jak sporządzić ważny testament? Kilka uwag o formie
Rola testamentów w życiu społecznym, zwłaszcza ze względu na funkcję regulującą stosunki majątkowe, jest nie do przeceniania, dlatego ważkim problemem dla ustawodawcy pozostaje określenie ram, wewnątrz których testatorzy (sporządzający testamenty) mogą się swobodnie poruszać. (...)
100 miliardów złotych trafi do firm, które ucierpiały wskutek pandemii koronawirusa, dzięki tarczy finansowej. Z tej kwoty 25 mld zł dostaną mikroprzedsiębiorstwa, 50 mld - małe i średnie firmy, a 25 mld zł – duże podmioty. Mikrofirmy (1-9 pracowników) mogą (...)
Sądy usprawnią obsługę interesantów
Proste formularze i jasne instrukcje Formularze sądowe, przeznaczone do załatwienia konkretnej sprawy będzie można pobrać przez internet lub na miejscu w sądzie. Dostępne dla każdego będą też proste instrukcje uczące, jak wypełnić np. wniosek o przyznanie alimentów czy nabycie spadku. (...)
Zasady dziedziczenia są zgodne z Konstytucją
Ustawowym spadkobiercą bratanka czy siostrzenicy nie może być ani ciotka, ani wuj. Pominięcie ich w przepisach o dziedziczeniu nie narusza zasad konstytucji (...)Stwierdził, że konstytucja nie formułuje ścisłych i jednoznacznych norm pozwalających na określenie kręgu spadkobierców oraz kolejności (...)
Wsparcie dla bezrobotnych nauczycieli. Są założenia programu
Ministerstwo Edukacji Narodowej przeznaczyło 100 mln zł z Unii Europejskiej na wsparcie nauczycieli. Pieniądze te zostaną uruchomione na aktywizację zawodową dla tych, którzy utracili pracę. Założenia programu minister Krystyna Szumilas przedstawiła podczas konferencji prasowej. Aktualnie (...)
Sędziowie bez podwyżek, czują się oszukani
W przyszłym roku nauczyciele dostaną podwyżki, waloryzacja rent i emerytur będzie najwyższa od kilku lat, a płace sędziów zostaną zamrożone. - Sędziowie nie są przeciwko tym działaniom rządu, ale przeciwko nierównemu traktowaniu – mówi w rozmowie z Gazetą Prawną (...)
Dziedziczenie ustawowe, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym?
Kiedy następuje dziedziczenie ustawowe? Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji gdy, spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu oraz gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami (bo np. zmarły przed otwarciem spadku). W razie powołania spadkobierców w (...)
Zachowek - czym jest zachowek i komu się należy?
Podstawową zasadą prawa spadkowego jest swoboda testowania. Oznacza ona, iż spadkodawca może za życia w drodze testamentu dowolnie rozrządzić swoim majątkiem, jeśli zaś tego nie uczyni, krąg uprawnionych do spadku wyznaczą przepisy ustawy. Pojawia się jednak niebezpieczeństwo, że testator (...)
Dziedziczenie środków zgromadzonych na rachunku bankowym - opinia prawna
Stan faktyczny Na początku czerwca br. zmarł brat mojej matki. Brat pozostawał na gospodarstwie, które zostało mu notarialnie przepisane przez nie żyjącą już moją babcię, a jego matkę. Gospodarstwo miało ok. 4 ha, ale brat matki sprzedał już 1 ha ziemi na działki budowlane. Okazało (...)
Czyżby zmiany w zasadach dziedziczenia?
Prawa Cywilnego, działająca przy ministrze sprawiedliwości, podjęła już wcześniej prace nad kompleksową regulacją prawa spadkowego. Jednak nie zostały one jeszcze zakończone z uwagi na konieczność przygotowania całego kompleksu ustaw związanych z przystąpieniem do UE - poinformował rzecznika (...)
Prawo spadkowe - co reguluje prawo spadkowe?
Co określamy mianem "prawo spadkowe"? Prawo spadkowe jest częścią prawa cywilnego. Jego normy są wyodrębnione w osobnej księdze k.c. na podstawie kryterium: normowania skutków prawnych śmierci człowieka (osoby fizycznej) jako podmiotu praw i obowiązków majątkowych w dziedzinie (...)
Dziedziczenie ustawowe, czyli kto i w jaki sposób dziedziczy po zmarłym?
Kiedy następuje dziedziczenie ustawowe? Dziedziczenie ustawowe ma miejsce w sytuacji gdy, spadkodawca nie pozostawił po sobie testamentu oraz gdy osoby powołane do spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami (bo np. zmarły przed otwarciem spadku). W razie powołania spadkobierców w (...)
Zachowek - czym jest zachowek i komu się należy?
Podstawową zasadą prawa spadkowego jest swoboda testowania. Oznacza ona, iż spadkodawca może za życia w drodze testamentu dowolnie rozrządzić swoim majątkiem, jeśli zaś tego nie uczyni, krąg uprawnionych do spadku wyznaczą przepisy ustawy. Pojawia się jednak niebezpieczeństwo, że testator (...)
Dziedziczenie środków zgromadzonych na rachunku bankowym - opinia prawna
Stan faktyczny Na początku czerwca br. zmarł brat mojej matki. Brat pozostawał na gospodarstwie, które zostało mu notarialnie przepisane przez nie żyjącą już moją babcię, a jego matkę. Gospodarstwo miało ok. 4 ha, ale brat matki sprzedał już 1 ha ziemi na działki budowlane. Okazało (...)
Czyżby zmiany w zasadach dziedziczenia?
Prawa Cywilnego, działająca przy ministrze sprawiedliwości, podjęła już wcześniej prace nad kompleksową regulacją prawa spadkowego. Jednak nie zostały one jeszcze zakończone z uwagi na konieczność przygotowania całego kompleksu ustaw związanych z przystąpieniem do UE - poinformował rzecznika (...)
Prawo spadkowe - co reguluje prawo spadkowe?
Co określamy mianem "prawo spadkowe"? Prawo spadkowe jest częścią prawa cywilnego. Jego normy są wyodrębnione w osobnej księdze k.c. na podstawie kryterium: normowania skutków prawnych śmierci człowieka (osoby fizycznej) jako podmiotu praw i obowiązków majątkowych w dziedzinie (...)
Kto dziedziczy spadek w przypadku braku testamentu?
Jeśli spadkodawca nie pozostawił testamentu, to według jakich zasad ustala się porządek dziedziczenia? Jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu albo jego testament okazał się nieważny, czy też testament został odwołany przez spadkodawcę bądź powołany do spadku w testamencie spadkobierca (...)
Jak obliczyć wysokość zachowku?
Prawo spadkowe wyposaża określone osoby (zstępnych, małżonka i w zasadzie rodziców spadkodawcy) w instrument, umożliwiający uzyskanie należnej im części spadku w sytuacji, gdy testator rozrządził swoim mieniem z pominięciem tychże osób. Instrumentem tym jest roszczenie z tytułu (...)
Jeżeli spadek przypadł więcej niż jednemu spadkobiercy, to od momentu śmierci spadkodawcy jego majątek staje się współwłasnością wszystkich spadkobierców w odpowiednich częściach, które są określone w testamencie lub wynikają z ustawy. Aby każdy z nich mógł (...)
Stan faktyczny: Po śmierci matki trafiłam wraz z rodzeństwem do Domu Dziecka (było to około 10 lat temu). Od tamtej pory z ojcem żadne z nas nie miało kontaktu (pomimo tego, iż mieszkaliśmy w tej samej miejscowości). Po tym, jak opuściłam Dom Dziecka w 1997r. (moje rodzeństwo nadal tam (...)
Dziedziczenie spadku przez rodzeństwo spadkodawcy
Powołanie do spadku może wynikać z testamentu lub z mocy samego prawa. W przypadku dziedziczenia testamentowego wola spadkodawcy wynika z samego testamentu. Natomiast jeżeli nie zachodzi sytuacja dziedziczenia testamentowego, w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe, które przewiduje kolejność (...)
Kiedy dziedziczą rodzice spadkodawcy?
Spadkobranie po zmarłym może przybrać dwie formy – spadkobrania określonego przepisami ustawy oraz spadkobrania według ostatniej woli spadkodawcy, czyli testamentu. Nie ulega wątpliwości, że rodzice spadkodawcy dziedziczą zawsze wtedy, gdy zostaną powołani do spadku w drodze testamentu; (...)
Jak dochodzi do powstania współwłasności nieruchomości?
Definicja współwłasności Ustawową definicję współwłasności zawiera art. 195 k.c., zgodnie z którym: „Własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność)". Oznacza to, że z współwłasnością mamy do czynienia (...)
Zasady dziedziczenia w przypadku adopcji
Zarówno przysposobiony, jak i przysposabiający, mają prawo do dokonywania swobodnych rozrządzeń w drodze testamentu. Natomiast przepisy różnicują sytuację dziedziczenia ustawowego miedzy przysposobionym (czyli adoptowanym) a przysposabiającym (adoptującym) - do którego (...)
Polecenie w testamencie - co to takiego?
Dziedziczenie według testamentu charakteryzuje się możnością takiego ukształtowania porządku spadkowego, który możliwie najwierniej odda wolę spadkodawcy. Testatorowi w celu realizacji swej ostatniej woli ustawa przydaje szereg instrumentów, korzystając z których, może (...)
Żądanie zachowku od obdarowanego - opinia prawna
Stan faktyczny Moi rodzice mają dwoje dzieci: mnie i brata. Brat w wieku 20 lat ożenił się i wyprowadził (26 lat temu), ja wyszłam za mąż i zostałam z rodzicami w domu. Rodzice 12 września 1996 r. notarialnie przepisali mi działkę z domem w formie darowizny. Zapłaciłam od tego podatek, (...)
Czy dalsi krewni spadkodawcy mają prawa do spadku?
Kolejność dziedziczenia ustawowego Według zasad określonych w regulacjach spadkobrania, w myśl reguł tzw. dziedziczenia ustawowego, w pierwszej grupie (kręgu) do dziedziczenia dochodzą zstępni spadkodawcy (tj. dzieci, wnuki itd.) oraz jego małżonek. W przypadku braku zstępnych uprawnionych (...)
Obecnie porządek dziedziczenia w odniesieniu do gospodarstwa rolnego niczym nie różni się od dziedziczenia na zasadach ogólnych, gospodarstwo poczytuje się bowiem za integralną część spadku. Dawniej jednak gospodarstwo rolne wyłączane było z ogólnej masy spadkowej, w wyniku (...)
Czym jest spadek - czyli co możesz odziedziczyć?
Pod pojęciem spadku kryje się ogół praw i obowiązków zmarłego, które przechodzą na spadkobierców w drodze spadkobrania. Nie należą jednak do spadku praw i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, jak również prawa, które z chwilą śmierci spadkodawcy (...)
Brak obiecanego spadku, jest za to odszkodowanie
Spadku za życia nie można darować, ale niespełnienie obietnicy może wymagać odszkodowania. (...) To piątkowy (21 sierpnia 2009 r.) wyrok warszawskiego Sądu Apelacyjnego (sygn. VI A Ca 395/08). (...) SA uznał, że angażując opiekunkę w zamian za obietnicę spadku, który może być odwołany (...)
Poszerzony krąg spadkobierców ustawowych
Od najbliższej niedzieli więcej osób w rodzinie będzie mogło dziedziczyć. Dzięki wprowadzonym rozwiązaniom mniej majątków przejmą gminy i państwo. Krąg tzw. spadkobierców ustawowych określony w polskim prawie jest o wiele węższy niż na przykład w Niemczech czy we Francji. (...) Dotychczasowe (...)
